Giriş
ABD’nin Türkiye konusunda verdiği mesajlar ve attığı adımlar son derece kafa karıştırıcı. Başkan Donald Trump’ın Türkiye ile ilişkileri makul bir seviyede götürmek istediği, konunun ikili ticari boyutunu önemsediği açık. Trump diğer ülkelere de genellikle böyle bakıyor. Uluslararası ilişkilerde ne kadar mal satarım, ne oranda ABD çizgisinde tutarım gibi bir yaklaşımı var.
Buna ilave olarak Trump’ın Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kişisel bir sempatisinin olduğuna, iki liderin iyi bir iletişim tutturduğuna tanık oluyoruz. Hiç kuşkusuz bu durum sorunların çözümünde bir avantaj.
Diğer taraftan ABD’deki diğer bütün kesimler Türkiye’ye karşı saf tutmuş durumda. Medyadan düşünce kuruluşlarına, Savunma Bakanlığı’ndan Kongre’ye kadar her yerde muazzam bir Türkiye ve Erdoğan karşıtlığı hüküm sürüyor.
Müttefikler arasında görüş ayrılıkları olabilir; ABD, Fransa ve Almanya ile de her konuda aynı düşünmüyor. Ancak Washington’ın Türkiye gibi bu kadar köklü bir müttefikinin karşılaştığı tehditlere aldırış etmemesi akıl almaz bir durum.
Bir taraftan FETÖ’ye kol kanat germesini diğer yandan Türkiye’yi parçalama hedefinde olan PKK’ya her türlü silah vermesini anlayabilmek mümkün değil.
Türkiye’nin S-400 alım kararından sonra başlayan tehdit fırtınası zaten çok sıkıntılı olan ilişkileri daha da kötü bir yere sürüklüyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, ABD’nin tutumunu değiştirmemesi ve S-400 alımından ötürü Türkiye’nin F-35 programından bütünüyle çıkarılması hâlinde karşı adımlar atılacağını ilk kez somut örnek vererek dile getirdi.
Türkiye, Amerikan şirket Boeing’in dünyadaki en önemli müşterileri arasında. THY filosundaki uçakların yarısı Boeing’in ürettiği modellerden oluşuyor. SunExpress ve Corendon, Boeing kullanan havayollarımız arasında.
THY yeni 787-9 Dreamliner siparişlerini kademeli şekilde teslim almaya devam ediyor. Daha önce gelen 737 Max’ler ise üst üste yaşanan kazalar nedeniyle belirsiz bir süre için uçuştan men edilmişti. Yerde yatan Max’ler zaten bu yaz yoğunluğunda THY’nin filo planlamasında ciddi sıkıntı yaşamasına neden oluyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın açıklamasından Türkiye’yi zora sokacak yaptırımların devreye alınması hâlinde Boeing siparişlerinin ciddi olarak gözden geçirileceği sonucu çıkıyor. Türk ekonomisini şoka sokacak yaptırım peşinde koşan Kongre üyelerinin ABD’nin uzun soluklu çıkarlarını tehlikeye attıklarını görmesinde yarar var. Üstelik konunun Boeing siparişleriyle sınırlı kalmayıp Kürecik ve İncirlik’e kadar uzanması ihtimali söz konusu.
İşin özeti şu: Ankara-Washington ilişkileri F-35’leri vermemenin üzerine bir de CAATSA yaptırımlarını taşıyabilecek durumda değil.
