Giriş
8 Mart Dünya Kadınlar Günü yaklaşıyor. Yani birçoğumuzun kulağına korkunç gelen bir sözcüğü tekrar şekillendirmenin tam zamanı: Feminizm
Çok istiyorsanız, belki uzak bir gelecekte gönül rahatlığıyla feministlerle dalga geçebilir, feminizm karşıtlığı yapabilir, “8 Mart da neymiş yeaani” diyebilirsiniz.
★ ★ ★
Ama henüz değil... Çünkü sadece son beş yılda Türkiye'de erkekler, 1371 kadını öldürdü, 2075 kadını yaraladı.* Erkek şiddeti, cinayetleri ve kadın hakları konusu hayatın bu kadar merkezindeyken mücadeleyi yalnızca kadınların sürdürmesi beklenemez.
Erkeklerin de sesini çıkarmasının, zihniyetini ve dilini düzeltmesinin, kadınların yanında durmasının şart olduğu bir yerdeyiz. Çünkü sorunun kendisini çözüm denkleminden dışlayamayız.
★ ★ ★
İşte başkanlığını iş insanı Nur Ger’in yaptığı Yanındayız Derneği’nin, tamamı erkek olan 47 üyesi de böyle düşünüyor. 2018’de kurulan derneğin üyesi erkekler diyor ki: Cinsiyet eşitliği için ayağa kalkıyoruz. Yanınızdayız.
İçlerinde Borusan Holding CEO’su Agah Uğur, yazar Ahmet Ümit, Konda Genel Müdürü Bekir Ağırdır, İKSV Genel Müdürü Görgün Taner, Pegasus Genel Müdürü Mehmet Nane, akademisyen Soli Özel, yazar Yekta Kopan ve oyuncu Mert Fırat’ın da bulunduğu erkekleri temsilen iş insanı Murat Yeşildere ve Yanındayız Derneği Başkanı Nur Ger ile buluştuk.
Bir erkek olarak neden Yanındayız'a katıldınız?
Murat Yeşildere: Bu konuyu kadın konusu olarak değil de erkek konusu olarak görüyorum. Çünkü konu, kadın cinayeti değil erkek cinayeti, kadın şiddeti değil erkek şiddeti. Erkeklerin eylemleri söz konusu, o yüzden erkeklerin de kadın hareketi içinde olması gerekli. Mücadele ettiğimiz zihniyet, erkek zihniyeti.
Yönteminiz nedir?
M.Y: Erkeklerin daha baskın olduğu camiye, stada, kışlaya, kahveye giderek ve erkek dilini kullanarak onlara hitap etmek… Bunun için 2018’de 40 erkek bir araya geldik ve Yanındayız Derneği’ni kurduk. Nur Ger, kurucu üyemiz ve başkanımız.
Erkeklerden oluşan bir yönetim kurulumuz var ve başkanımız kadın. Kadınlardan oluşan bir danışma kurulumuz da var; bizi yönlendirip fikir veriyorlar. Danışma kurulunda Ümit Boyner, Canan Güllü, Nazan Moroğlu, Tijen Mergen gibi 10 güçlü kadın var. Çıkış noktamız erkeklerin farkındalığını artırmak ve toplumsal cinsiyet eşitliğinin tanımını anlaşılır kılmak.
Tanımı sizce nedir?
M.Y: Çok basite indirgersek; kadınların, erkeklerin sahip olduğu eğitim, sağlık, siyaset ve iş hayatındaki haklara eşit standartlara sahip olması. Biz ‘kadın erkek eşittir’ tartışmasında değiliz. Fırsat eşitliğini tartışıyoruz. Erkeklerin zaten sahip olduğu fırsatlardan bahsediyoruz. Okuma yazma konusunda olduğu gibi… Türkiye, kadınların okuma yazma sıralamasında dünyada 130. ve ilerleme görünmüyor.
Siz bir feminist misiniz?
M.Y: Evet. Bunu bana ilk olarak Leyla Alaton söylemişti. Feminist olmakla gurur duyuyorum.
Bilim insanı Dale Spender, “Biri 'ben feminist değilim' dediğinde, ona 'Neden? Problemin nedir?' diye sorarım" demişti. Erkeklerin bu bilince sahip olması değerli.
Nur Ger: ‘Yanındayız’ dünyada erkeklerin kadın haklarını savunmak için kurduğu ikinci dernek. İlki 20 yıl önce Amerika’da kuruldu. İkincisi de Türkiye’de! Değişim bir anda olmayacak ama olacak. Erkekleri daha çok kullanarak toplumsal cinsiyet eşitliği seminerleri veriyoruz, erkekleri dönüştürmek üzerine çalışmalar yapıyoruz. Bu harekette erkeklerin “Size hak veriyoruz ve yanınızdayız” demeleri önemli.
Birinci dalga feministler kadın hareketine erkeklerin karışmasına kızıyor. Onlardan tepki alıyor musunuz?
N.G: Danışma kurulumuzda birinci dalga feministler de var. Feminizm bir kadın hareketidir. Erkekler öncülüğü ele alacak değil. Ama erkekler destek verdiğinde daha anlamlı oluyor. Yanındayız’ın tüm metinlerini erkekler yazıyor. Dili değiştirmek için bile önemli.
AYRIMCI DİLDEN KAÇINMA REHBERİ
Ayrımcı dil, sosyal hayatın ve iş yaşamının her yerinde. Borusan Eşittir Platformu’nun hazırladığı ‘İş yaşamında ayrımcı dil ve davranışlardan kaçınma rehberi’ne göz atmaya ne dersiniz?
Çünkü dil değişirse, dünya değişir. Bu rehberle kullandığımız sözcükleri, bilinçdışına yerleşmiş ifadeleri daha eşitlikçi bir çerçeveden tartmayı amaçlıyoruz. Ayrımcı dilin geçmişte kalacağı, potansiyeli sekteye uğratamayacağı mutlu ve eşitlikçi yarınlara...
"KADIN DOKTOR" DEĞİL DOKTOR
Çalışma yaşamında cinsiyet ayrımcılığının en önemli göstergesi, işlerin kadın işi-erkek işi olarak gruplandırılmış olmasıdır. Meslek adlarını cinsiyet içermeyecek şekilde kullanın.
"ADAM" DEĞİL İNSAN OL
‘Erkek olmayı’, ‘insan’ olmayla özdeşleştiren ve ‘herkesi’ kapsama iddiasıyla kadını görünmez kılan ifadeleri kullanmamaya özen gösterin.
CİNSİYET İLE HİTABETİ BİRBİRİNE KARIŞTIRMAYIN
Bayan yalnızca bir hitap şeklidir. Cinsiyet yerine kullanılamaz. Kadın-erkek cinsiyeti belirtir. Yalnızca hitapla kısıtlı durumlarda, “Hanımefendi ya da bayan” denilebilir. Bir erkeğe, ‘erkek’ denildiği durumlarda, kadına da ‘kadın’ denilir. “Bayanlar kırılgandır ama erkekler dayanıklıdır,”
“Erkekler tuvaleti sağda, bayanlar solda” denilemez.
Erkek tuvaleti / Bayan tuvaleti
Erkek tuvaleti / Kadın tuvaleti
Erkek yüzücü / Bayan yüzücü
Erkek yüzücü / Kadın yüzücü
Erkek arkadaş / Bayan arkadaş
Erkek arkadaş / Kız arkadaş
DİLİMİZ ZİHNİMİZİN AYNASIDIR
İyi niyetlerle söylenen bazı deyim, atasözü ve klişe cümlelerin arkasında geleneksel cinsiyet rollerinin yattığını unutmayın.
ÖRNEĞİN
✕ Kadınlar için en iyi meslek öğretmenlik!
✕ Senin gibi hanım bir kıza yakışıyor mu?
✕ Yuvayı yapan dişi kuştur.
✕ Erkek adam ağlamaz.
✕ Kadınlar hamamına çevirmek
✕ Karı gibi kıvırtmak
✕ Karı gibi gülmek
✕ Kız almak/kız vermek
✕ Erkek gibi kadın
✕ Adam yerine koymak
✕ Anasına bak kızını al.
✕ Kızını dövmeyen dizini döver.
✕ Hanım hanımcık
✕ Delikanlı kız ✕ Adam gibi adam ✕ Adamın dibi
Cinsiyetçi davranışlardan uzak durun
Kadın ya da erkeğe yönelik belirli toplumsal önyargıları ve kalıpları yansıtan ya da dayatan davranışlardan sakının.
ÖRNEĞİN
Erkek iş arkadaşlarımızın kapıları açıp, yük taşımasını beklemeyin!
Kadın iş arkadaşlarımız kutlamalarda pasta getiren, pasta kesen, toplantılarda çay servis eden kişiler olmak zorunda değiller!
Toplantılarda kadınlar not tutar diye bir kural yoktur!
Toplantılarda erkeklerin daha çok söz alması o toplantının verimli geçmesini garanti etmez!
Kimsenin, başkası konuşurken sözünü kesmeye hakkı yoktur. Kadın ve erkek çalışanların eşit oranda görüşüne başvurulduğundan emin olun!
İş yaşamında herkesin kibar ve saygılı olması beklenir ancak kadınlar için bu beklenti daha yüksektir. “Hanım hanımcık”, “çok hanım kadın”, “çok ağırbaşlı kadın” ifadelerinden uzak durun!
ETİKETLEMEYİN!
Bayan
Hatun
Kızcağız
Çıtır
Bacı
Kezban
Paçoz
Oğlum
Delikanlı
Hemşehrim
Lan
Amcam
Müdür
Hacı
Yanındayız, yasalar ve devlet politikalarının toplumsal cinsiyet eşitliği doğrultusunda geliştirilmesi için kampanya ve girişimlerde bulunuyor.
Toplumsal cinsiyet eşitliği kavramının yayılarak benimsenmesini sağlamak için çalışıyor.
