Giriş
Kısa bir süre önce, dünyanın ve ülkemizin en değerli markaları 2023 listesi yayınlandı. 1996 yılından beri pazarlama ve finans dünyası arasında köprü kuran, uluslararası marka değerleme ve strateji kuruluşu Brand Finance tarafından açıklanan listeyi öncelikle ülkemizdeki sıralama açısından ele almak, sonra da dünya listesi ile kısaca karşılaştırmak istiyorum. Türkiye, sahip olduğu potansiyel ve barındırdığı varlıklar nedeniyle, değer üretme kabiliyeti oldukça yüksek bir ülke. Buna rağmen Türkiye’nin en değerli 100 markasının toplam değeri 15.6 milyar dolarla sınırlı. Oysa bu rakam 2015 yılında 34 milyar dolar gibi bir noktaya erişmişti. Ardından gelen pandemi, yaşanan kur şoku ve yüksek enflasyon hızlı bir gerilemeye neden oldu. Ve 2023 sıralaması ortaya çıktı.
Türk Hava Yolları, 2 milyar dolar marka değeri ile Türkiye’nin en değerli markası oldu. Şirket, Türkiye’nin en değerli markası olma unvanını korumasının yanında, marka değerini geçen yıla göre yüzde 26 artırdı. İkinciliği, 1 milyar 500 milyon dolarla Arçelik; üçüncülüğü ise 927 milyon dolarlık marka değeriyle Vestel aldı... Garanti BBVA geçen yıla göre üç sıra yükseldi ve 767 milyon dolarlık değeriyle 4’üncü, İş Bankası 736 milyon dolarla 5’inci, BİM 589 milyon dolarla 6’ncı, Ziraat Bankası 560 milyon dolarla 7’nci, Ford Otosan 543 milyon dolarla 8’inci, Turkcell 532 milyon dolarla 9’uncu, Akbank 490 milyon dolarla 10’uncu sırada.
Bu sıralama önemli bir başarının, kurumsal değerlere ve markalaşmaya verilen önemin bir sonucu ve tabii ki çok önemli. Ancak dünya ölçeği ile kıyaslandığında durum sorgulanmaya ve üzerinde düşünmeye değer. Yine aynı kuruluş tarafından yapılan dünya sıralamasında Amazon en değerli şirket olarak belirlendi. Markanın değeri 299,3 milyar dolar. Amazon’u 297 milyar dolar marka değeriyle Apple, 281 milyar dolarla Google takip etti. Söz konusu listede 191 milyar dolarla Microsoft 4’üncü, 113 milyar dolarla ABD’li perakende şirketi Walmart 5’inci, 99 milyar dolarla Güney Koreli teknoloji firması Samsung 6’ncı, 69 milyar dolarla Çinli banka ICBC 7’nci, 67 milyar dolarla ABD’li telekom şirketi Verizon 8’inci, 66 milyar dolarla Tesla 9’uncu, 65 milyar dolarla TikTok 10’uncu sırada kendine yer buldu.
Özetle, dünyanın en değerli 10’uncu şirketi olan ve 7 yıl önce kurulan TikTok’un değeri, bizim en değerli 100 markamızın toplam değerinden 4 kattan fazla. Araştırma sonuçlarına göre, ülkeler sıralamasında ABD açık ara önde. Global 500 listesinde şirketlerin 201’ini ABD’li firmalar oluştururken 71’inin Çin, 32’sinin Japon, 31’inin Fransız, 25’inin İngiliz, 24’ünün Alman olduğu görüldü. 500 şirkete yer verilen dünya sıralama tablosunun en altında yer alan markanın değeri 4.7 milyar dolar olarak kaydedilirken, bu değere ulaşamadığı için hiçbir Türk markası bu yıl da sıralamaya giremedi. İşte oturup düşünmemiz gereken konu da bu: Türk şirketleri, klasik kurumsal yapıların yanı sıra farklı oluşumlarla dünyanın yeni ekonomi düzeni içinde kendine nasıl yer edinebilir? Değeri 100 milyar doları aşan bir Türk şirketi olabilir mi? Başarılı mevcut şirketlerimizi büyütürken bu soruların cevaplarını düşünmezsek aramızdaki uçurumun daha da açılmasına engel olamayız maalesef.
