Giriş
Tatlı kelimesi her dilde güzel şeyleri çağrıştırır. Tatlılarımız aslında bir yemeğin finali, son dokunuşu ve damakta tat bırakanıdır. Saray mutfağından günümüze uzanan zaman diliminde, Ramazan ayları başta olmak üzere her dönemin vazgeçilmezi helva olmuştur. Kültürümüzde helva, Beşikten mezara kadar yaşanan tüm özel zamanların tatlısıdır. Düğünlerde, sünnetlerde, cenaze ve mevlitlerde helva mutlaka ikram edilir. Ramazan’ın bir diğer vazgeçilmezi ise güllaçtır.
Güllaç, hafifliği ve hazmı kolaylaştırmasıyla özellikle iftar için en çok aranan tatlıdır. Güllacın saray mutfağına girişi 1489’da Kastamonulu Ali Usta vasıtasıyla olmuş. Ali Usta’nın elinde kalan yufkaları, Kastamonu gezisinde şekerli sütle yumuşatıp sunmasıyla başlayan süreç, onu saraya tatlıcı başı olarak taşımıştır.
RAMAZAN’DA HELVA SOHBETLERİ
Osmanlı İmparatorluğu döneminde, en görkemli helva sohbetleri Lale Devri’nde yapılırdı. Bu dönemde Padişah III. Ahmed ve Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın dışında konaklarda, zengin evlerinde helva sohbetleri düzenlenir, dönemin ünlü insanları bu sohbetlere davet edilirdi.
Lale Devri’nin ünlü şairi Nedim de Sultan III. Ahmed’in ve Sadrazam Damat İbrahim Paşa’nın tertiplediği bu çok özel helva sohbetlerinde yer alırdı. Tarihçilere göre Nedim’in edebiyat tarihinde önemli bir şair olarak anılmasında sarayda düzenlenen bu helva sohbetlerinin de büyük etkisi var.
Büyük saz gruplarının konserleri, ünlü şairlerin doğaçlamaları Ramazan gecelerine renk katarmış. Dönemin ünlü şairleri, padişahı, sadrazamı, diğer vezirleri överler ve bunun karşılığında ödül alırmış. Sadrazam Damat İbrahim Paşa, Osmanlı zenginliğini ve gücünü göstermek amacıyla zaman zaman yabancı elçiler onuruna da helva sohbetleri düzenlerdi.
1913’de esnaf loncalarının kaldırılmasıyla II. Abdülhamid dönemindeki toplantı yasağı süreci ve batılı hayat tarzının alışkanlıklarını değiştirmesi sonucu helva sohbetleri de gözden düştü.
KADİR GECESİ’NE ÖZEL BİR TARİF
Bu hafta yeni çıkacak kitabım ‘ESNAF’tan, kandillerde, bayramlarda, düğünlerde eksik olmayan ve kültürümüzde çok özel bir yeri olan irmik helvası tarifi vermek istedim.
Kadir Gecesi şimdiden mübarek olsun.
Sağlıkla, mutlulukla, afiyetle…
İRMİK HELVASI
Malzeme (Beş porsiyon)
- İki su bardağı irmik
- İki yemek kaşığı ayçiçek yağı
- İki buçuk yemek kaşığı tereyağı
- Yarım su bardağı çam fıstığı
Şerbet için
- İki su bardağı süt
- İki su bardağı şeker
Yapılışı
Tencereye irmik, ayçiçek yağı ve tereyağını ekleyip irmikler altın sarısı renk alana dek kavurun. Fıstıkları ekleyin, irmikle birlikte kavurmaya devam edin.
Bir tencereye süt ve şekeri ekleyip kaynamaya bırakın. Kaynayan şerbeti helvaya ilave edip kısık ateşte şerbeti çekene kadar demlendirin. Afiyet olsun.
