Giriş
İzmir’de, cinsel istismara uğrayan çocuklar için verdiği mücadele ile hafızalara ‘Saadet Öğretmen’ olarak kazınan Saadet Özkan ve iş insanı Yücel Ceylan tarafından Temmuz 2017’de kurulan Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı ile Mücadele Derneği(UCİM), binlerce kişilik gönüllü ordusuyla istismarcılardan hesap soruyor. Son olarak Türkiye’yi sarsan Elmalı davasıyla gündeme gelen UCİM’in 26 yaşındaki Genel Hukuk Koordinatörü Avukat Yeşim Aydın’ın hikayesi ise çok özel. Henüz üniversiteye hazırlandığı yıllarda Saadet Öğretmen’in adliye önündeki feryatlarını duyup çok etkilenen ve avukat olmaya karar veren Aydın, şimdi İzmir’deki dernek merkezinde, gönüllü meslektaşları ile birlikte çocukların hakkını aramak için mücadele ediyor.
SAADET ÖĞRETMEN’İN HAYKIRIŞINI DUYDUM ÇOK ETKİLENDİM
UCİM ile yollarınız nasıl kesişti?
Saadet Öğretmen’in adliyenin önünde ağladığı videoyu üniversiteye hazırlandığım dönemde izlemiştim. Beni çok etkilemişti. Sonrasında Hukuk Fakültesi’ne girince, kadınlar ve çocuklar üzerine çalışmalar yapmaya başladım. Saadet Öğretmen’in, “yalnız kaldım” diye haykırdığı Menderes davasına daha sonra cübbemi giyip katılmak da nasip oldu.
Bu çok başka bir duyguydu. UCİM herkesi, hemen içine alan bir kurum. Burada her meslekten, her yaş grubundan bir sürü insan var. Ben 26 yaşındayım. Henüz stajyer avukatken UCİM’in takip ettiği davalara girmeye başladım. Önce İzmir İletişim Koordinatörü, daha sonra Türkiye Yapılanma Sorumlusu, son olarak Genel Hukuk Koordinatörü oldum.
AMACIMIZ ÇOCUĞUN YAŞADIKLARININ HESABINI SORMAK
Davaları dernek olarak takip etmeniz mağdurlara ne gibi bir fayda sağlıyor?
Ceza muhakemesindeki amaç, kamunun vicdanını rahatlatmaktır. Mahkeme orada sizlerin, bizlerin vicdanını rahatlatmak için var. Bizlerin duruşma salonunda olması, mahkemenin tutumunu mutlaka etkiliyor. Mahkeme kendini sadece çocuğun ailesine değil, büyük bir kitleye hesap vermek zorunda hissediyor.
Davalara müdahil olmak istediğimizde, artık büyük çoğunlukla kabul ediliyor. Çünkü artık tanınıyoruz. Buradaki en büyük amacımız çocuğun yaşadıklarının hesabını sormak. Ailenin yanında değiliz, sadece çocuğun yanındayız. Türkiye’de suçlu aynı zamanda güçlü. Eğer aile içi istismar varsa, aileler genelde sanığı korumak için duruşma salonuna geliyor. Bu yüzden mağdurun duruşma salonunda kalabalık olması çok etkili oluyor.
DELİL TOPLAMAK İÇİN BEKLEMEYİN HEMEN BİLDİRİN
İstismardan şüphelendiğimizde nasıl davranmalıyız? Hangi adımları izlememiz gerekir?
İhbar hattımızın başında 7 gün 24 saat bir avukat var. Acil bir durum olduğunda hemen gerekli yönlendirmeleri yapıyoruz. Bir soruşturma dosyasının açılması için makul bir şüphe yeterli. Sizin delil toplama yükümlülüğünüz yok. Delil toplamak Cumhuriyet savcısının görevi. Delil toplamak için beklerken, ne yazık ki çocukların ölüm haberlerini alabiliyoruz.
Çocuk daha ihmal edilirken, henüz istismar başlamamışken ihbar edildiğinde çok şeyin önüne geçmiş oluyoruz. Bu yüzden ihbar etmek, bildirmek çok önemli. Mesela komşunuzdan sürekli çocuk ağlama sesleri geliyorsa, dayak sesleri geliyorsa bunu ihbar etmek zorundasınız. Hem vicdani hem de kanuni bir yükümlülük bu. Özellikle alandaki öğretmenlere çok büyük iş düşüyor.
ÇOCUKLAR İSTİSMARI İHBAR EDİYOR
Pandemi sürecinde çocuklar eve kapandı. Bu durum istismarı artırdı mı?
Çocuk dışarı çıkamıyor, okula gidemiyor. Çocuğu görmüyoruz. Pandeminin çocuklara yansımasını henüz görmedik bile. Bunun büyük bir patlamasını yaşayacağız. Pandeminin bir olumlu etkisi de var, çocuklar artık interneti daha iyi kullanıyor. Derslerini bile internet üzerinden alıyorlar. Bu yüzden araştırmaları, bizi bulmaları daha kolay.
Çocuklar bize direkt olarak kendileri ulaşmaya başladı. Geçen hafta derneğimizi bir çocuk aradı. 16 yaşındaydı. Babasının 30 bin TL karşısında onu biriyle evlendirmek istediğini söyledi. Hemen Aile Bakanlığı’nı aradık. Çocuğu devlet kurumuna teslim ettik. Bu yüzden “Konuşun çocuklar” diyoruz. Çocuklar susmasınlar, konuşsunlar. Biz yanlarındayız.
İHBARLAR İKİ KATINA ÇIKTI
İzmir’deki UCİM yapılanmasından bahseder misiniz?
İçinde bulunduğumuz bu alan Türkiye’nin ilk “İhmal ve İstismarı Önleme Merkezi”. Bütün davaları buradan organize ediyoruz. UCİM’e kayıtlı 1300’e yakın avukat var. Bunlardan 400’e yakını İzmir’de. Üyelerimizin büyük bir bölümü psikolojik danışman, psikolog, psikiyatrist, öğretmen ve ev hanımlarından oluşuyor. İhbar hattımızda görevli 30 avukat var. Her gelen ihbarda inanın yıkılıyoruz. Yakın zamana kadar günde 10 civarı ihbar alıyorduk. Elmalı davasından sonra bu sayı 20’lere çıktı.
DEV GÖNÜLLÜ ORDUSU
Türkiye’de 55 ilde, yaklaşık 75.000’i aşkın gönüllüsü ile faaliyet gösteren UCİM Saadet Öğretmen Çocuk İstismarı ile Mücadele Derneği, çocuk istismarı konusuna dikkat çekmek üzere; çocuk hakları, mahremiyet, dijital zorbalık konularında bugüne kadar binlerce okulda, pek çok üniversitede eğitim verdi, farkındalık çalışmaları gerçekleştirdi ve halen çalışmalarına devam ediyor.
UCİM, aynı zamanda istismar davalarında ve ihbar hattına gelen dosyalarda gönüllü avukatlarıyla ailelere destek oluyor ve rehabilitasyon süreçlerinde rehberlik yapıyor. Ülkenin her yerinde çocuk istismarı ile mücadele eden UCİM, “Güçlü UCİM, Güçlü Çocuklar” projesi ile daha da güçlenerek sürdürülebilir fayda sağlamayı amaçlıyor.
