Giriş
Ne kadar şanslı olduğunun farkında mısın? Şu an bu yazıyı okuyabiliyorsun. Üstelik bunu yaparken bir başkasının yardımına ihtiyaç duymuyorsun. Telefonunu-bilgisayarını aldın, sayfamızı açtın ve okumaya başladın. Senin için bu kadar basit. Peki ya görme engellerin ne yaptığını düşündün mü? Bir kitap bir gazete ya da küçük bir makale okuyabilmek için ne kadar zorlandıklarını? Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Ulusal Engelli Veri Sistemi’nde kayıtlı 281 bin 439 görme engelli var ve bu sayı sadece sisteme kayıtlı olanların sayısı. 2016’da Türk Oftalmoloji Derneği, Türkiye’deki her bin vatandaştan 3’ünün görme engelli olduğunu açıkladı. Bu kadar fazla görme engelli varken, vicdanlı insanlar yerinde durmaz tabii ki. Eskişehir Sabiha Gökçen Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi’nde öğretmenlik yapan Gökhan Torgut da bu vicdanlı kesimin arasında yer alıyor. Görme engelliler için kar amacı gütmeyen bir proje hayata geçirdi Gökhan Öğretmen. Görme engeli insanlar da kitap ve hatta ilaç prokpektüslerini de dinleyebilsin diye ‘Gözüme Ses Ol’ dedi.
Gözüme Ses Ol projesinin detaylarını Gökhan Öğretmen’in ağzından dinleyelim o halde.
"Eskişehir’de düzenlenen bir kitap fuarında kitap alışverişimi yapmış gidiyorken, bir yazara kitap imzalatmak için bekleyen anne ve görme engelli küçük bir kız dikkatimi çekti. Daha yakından şahit olabilmek için bende hemen arkalarında imza sırasına girdim. Kısa bir süre sonra selam vererek tanıştım. Anne, kitapları kızı için aldığını ve ona düzenli olarak almış oldukları kitapları okuduğunu öğrendim. Görme engelli kızın heyecanı bende tarifi zor bir üzüntü yaratırken aynı zamanda duygusal anlamda bir uyanışa da sebep oldu. Kitaplara dokunabilmenin, yapraklarının kokusunu içine çekebilmenin, yazılanları ve çizilenleri görebilmenin ne kadar büyük bir hediye olduğunu bir kez daha anladım. Gözleri görmeyen bir çocuğun heyecanını, annesinin fedakârlığını ve samimiyetini yüreğimde hissettim. Fuardan ayrılıp eve geldim. Fuar’dan almış olduğum, Ahmet Şerif İzgören’in “Küçük İyilik Fikirleri” kitabı ile “Masallarda bir peri çıkar karşınıza, gerçek hayatta ise öğretmen” kitabını okurken, öğretmen olmanın toplumda bazı sorumluluklar üstlenme ve karşılıksız iyilik yapma davranışlarını benimsemeyi ve aynı zamanda benimsetmeyi öğretme amacını gütmesi gerektiğini düşündüm. Bu bağlamda öğrencilerim ve arkadaşlarımla birlikte gönüllü olarak görme engelli bireyler için ne yapabilirim sorusunu kendime sordum. Kitapları seslendirerek onlara ulaştırabileceğimizi düşündüm. Biraz araştırma yaptığımda çeşitli kurumların bu hizmeti sağladığını gördüm. Ancak bu hizmeti görme engelli bireylere sağlarken rapor, belge vb. dokümanları şart koşuyorlardı. Bazı üniversiteler de bu hizmeti sadece kendi bünyesinde eğitim öğretim gören öğrencilerine açmıştı. "
https://www.instagram.com/p/B8E6mXRDG6z/
'Maddi anlamda yük'
"Çeşitli uygulama yazılımları da görme engelli bireylerin kitap dinlemesine fırsat tanıyordu ancak ücretliydi ve bu da engelli bireylere maddi anlamda ek yük getirecekti. "
"Ayrıca ülkemizde engelli bireylerin sayısı da yadsınamazdı. Bana göre hizmet veren kurumların sayısı da yeterli değildi. Bu bağlamda “gozumesesol.com” isimli web sitesini oluşturarak yayınladım. Herhangi bir ticari amaç gütmeyen, tamamen insani amaca yönelik bir iyilik faaliyeti başlatmayı istedim. Ayrıca öğrencilerimin de karşılıksız iyilik projesine destek vererek, engelli bir bireyin yüreğine dokunarak, müfredat kapsamında öğretmeye çalıştığımız değerler eğitimini uygulayarak öğrenebileceğini düşündüm. Böylelikle hem bir iyilikte bulunacaklar, hem de okuma alışkanlıklarına da bir katkı sağlamış olacaklardı. Proje fikri kafamda belirginleştikten sonra okulda tüm personelin gönüllü olarak katılabileceği birbirlerine kitap hediye etme ve okuma kampanyasını okul idaresinin de desteği ile düzenledik. "
Amacının hem dostluk ve arkadaşlık ilişkilerini kuvvetlendirmek, hem de hediye edilen kitapları seslendirerek görme engelli kişilere destek olmak olduğunu söyleyen Gökhan Torgut, projenin tamamen ücretsiz olduğunu ve görme engelli kişilerin projeden faydalanması için neler yapması gerektiğini şöyle anlatıyor:
"İster görme engelli olsun, isterse de olmasın tüm bireyler; herhangi bir belge ya da dokuman sunmadan “gozumesesol.com” sitesi üzerinden siteme yüklü kitaplara ulaşarak dinleme yapabilirler. "
"Ayrıca ülkemizin en ücra köşesinde dahi olsa görme engelli bir birey, bize sitemiz üzerinde belirttiğimiz iletişim adreslerinden ulaşarak okunmasını istediği bir kitap varsa bildirebilir. "
"Biz imkanlarımız ölçüsünde görme engelli bireyin, istediği kitabı temin ederek okuyup yine sitemiz üzerinden yayınlayabiliriz. "
"Ayrıca internet imkanı olmayan engelli bireyler için de istediği kitabı dijital ortamda (CD,DVD,USB vb.) onların adreslerine postalamayı düşünüyoruz. "
"Yine okulumuz bünyesinde bulunan kütüphanemizde de bu kitapları dijital ortamda bulundurarak, engelsiz kütüphane bölümü oluşturmayı düşünüyoruz. "
'Paylaşmaya hazırız'
"Eğer isterlerse Eskişehir’de yaşayan engelli bireyler bu kayıtlara kütüphanemize başvurarak kolaylıkla ulaşabilecekler ve kayıtları CD ya da USB gibi depolama aygıtlarına kopyalayabilecekler. Sesli kayıtları görme engelli dernekleri, devlet kurumları ve engellilere ücretsiz hizmet sağlayan tüm kuruluşlarla da paylaşmaya hazırız."
Piyasadaki sesli kitaplar ne yazık ki aylık ücrete tabi. Üstelik bazı sesli kitap uygulamaları dolar üzerinden ücretlendirildiği için aylık ödemeler değişebiliyor. Bana sorarsanız, bu uygulamanın yalnızca görme engellilere değil, kitap okumayı sevmeyen kişilere de faydası olacak. Ne yazık ki, gün geçtikçe daha az kitap okuyor ve zihnimizde daha az yeni pencereler açıyoruz. Gözüme Ses Ol projesinin çıkış kaynağının bir çocuk olduğunu belirten Gökhan Öğretmen, masallara da yer vermiş. Bir yetişkin olarak, uyurken masal dinlemeyi ben de isterim açıkçası :)
Peki projede hangi tür kitaplar dinlenebiliyor?
Gökhan Öğretmen, Gözüme Ses Ol projesinde ne tür kitapların yer alacağını şu sözlerle anlatıyor:
"Projemizde siyasi, ideolojik ve genel ahlak kurallarını aşan kitaplar hariç, gönüllü okuyucularımızın okumaktan hoşlandıkları kitapların sesli kayıtlarını yayınlamayı düşünüyoruz. Bu kitaplar roman, hikâye, şiir, anı, masal türü kitaplar olabileceği gibi çocuklara ve yetişkinlere yönelik her türlü kitap bizim için uygundur. "
"Zaten sitemizde yayınlamadan önce öğrencilerimle oluşturduğum proje ekibi tarafından ses kayıtları dinlenecek, daha sonra yayınlanacaktır. Ayrıca sitede sadece kitap kayıtları olmasını da istemiyorum. "
İlaç prospektüsü de olacak
"Örneğin; görme engelli bireyler kitap haricinde, ilaçların prospektüslerinin sesli kayıtlarına da ihtiyaç duyabilirler. "
"Eğer gönüllü bir öğrencimiz ya da vatandaşımız sık kullanılan ilaçların prospektüslerini okuyup bize ulaştırırsa onu da yayınlamayı düşünüyoruz. Hatta eğer yapabilirsek günlük gazetelerden belirli bölümleri de sesli hale getirip yayınlayabiliriz. "
"Şu an için kitapların telif hakları konusunda yasal araştırma yapıyorum. Bu bizim önümüzde birtakım engeller çıkarabilir. O yüzden şimdilik öğrencilerime 100 Temel Eser gibi telif hakkı söz konusu olmayan eserleri okutuyorum. Eğer bu konuda bir sınırlama yoksa bizi çok mutlu edecek. Gerekirse yazarla ya da yayınevleri ile iletişim kurup, bu iyilik hareketini desteklemelerini rica edeceğim."
Sen de yardım edebilirsin
Gökhan Öğretmen tüm duyarlı insanların desteğini bekliyor. Peki Gözüme Ses Ol projesine katkıda bulunmak için ne yapmanız gerekiyor?
"Bize destek olmak isteyenler, bir kitap seslendirip sesli kayıtları, site üzerinden verdiğimiz iletişim adresleri ile irtibata geçerek ulaştırabilirler. Kitap olması şart değil. Yukarıda da belirttiğim gibi ilaç prospektüslerini dahi okuyup sesli kayıtları bize ulaştırabilirler. Okunmasını ve yayınlanmasını istedikleri bir kitap bağışlayabilirler. Görme engelli yakınları varsa onları bizlerden haberdar edebilirler. "
"Sosyal medya hesaplarından sitemizi paylaşarak olabildiğince çok görme engelli bireyin faydalanmasını sağlayabilirler. Amacı karşılıksız iyilik değerlerinde buluşmak ve karanlığa ışık olmak isteyen herkes mutlaka bir şeyler yapabilir."
'Ne kadar okuyucu, o kadar hizmet'
Gözüme Ses Ol projesinin gelişmesi için nelere ihtiyaç duyulduğu Gökhan Öğretmen şöyle özetliyor:
"Proje kapsamında ne kadar çok gönüllü okuyucuya ulaşabilirsek o kadar amaca hizmet etmiş olacağız. Projemiz daha yeni. Emekleme safhasında diyebiliriz. Gönüllü öğrencilerimiz ve arkadaşlarımız kitap okumaya başladılar. Şu an için belki sitemizde henüz bir ses kaydımız yok ama kısa sürede görme engellilere ulaştırabileceğimiz kayıtlara sahip olacağımızı düşünüyoruz. Einstein’ın dediği gibi; mutlu bir hayat yaşamak istiyorsanız hayatınızı bir amaca bağlayın, kişilere ve eşyalara değil. Amacımız iyilikte buluşmak olsun diyorum ve sizlere ilginiz ve desteğiniz için çok teşekkür ediyorum."
Kitap seslendirmenin kuralları neler?
Sesli kitap bağışında bulunmak isteyenler için bir kriter yok. Tek dikkat edilmesi gereken nokta, okumanızın başkaları tarafından kolay dinlenebilir ve anlaşılabilir olması. Elbette okuma yaparken dikkat etmeniz gereken bazı kurallar var.
"Amacımız insanları iyilik yapmaya teşvik etmek aslında. Sabahattin Ali, İçimizdeki Şeytan isimli kitabında; “İyilik; kimseye kötülüğü dokunmamak değil, kötülük yapacak cevheri içinde barındırmamaktır” diyordu. Bizim de amacımız, içinde kötülük yapacak cevheri barındırmayacak insanları harekete geçirebilmek. Sitede okuma yaparken dikkat edilecek kuralları içeren bir bölüm mevcut. Gönüllü okuyucular bunlara dikkat ederek okumalarını yapabilirler."
Bağışlanan kitaplar köy okullarına!
Projede okunması için kitap bağışlamak da mümkün. Gökhan Öğretmen, bir de kampanya başlatmış. Bağışlanan kitapların okunması yapıldıktan sonra köy okullarına yollayacak.
"Kitap seslendirmek istemeyen bireyler isterlerse gönüllü olarak bize bir kitap bağışlayıp seslendirmemizi isteyebilirler. Ancak kitap bağışı için kesinlikle para kabul etmiyoruz. Kitabı eğer bize kendileri ya da posta yoluyla ulaştırırlarsa ben ve öğrencilerim bunları okuyup sesli hale getirerek siteye yükleyebilir ve görme engelli bireylere ulaştırabiliriz. Okunan kitapları daha sonra ihtiyacı olan köy okullarındaki kütüphanelere bağışlamayı düşünüyoruz."
Eğer siz de bu güzel projeye destek olmak istiyorsanız, yapmanız gerekenler çok basit. Önce gozumesesol.com’u bir ziyaret edin. Gökhan Öğretmen’in neler yapmak istediği hakkında bir fikriniz oluşsun. Kitap bağışlamak ya da okumak için yapmanız gerekenler şeyler hakkında detaylı bilgileri sitede bulabilirsiniz. Biz de posta.com.tr ekibi olarak Gökhan Öğretmen’in projesine katkıda bulunmak için bir kitabı sesli okumaya karar verdik.
Hadi desteğe o halde, seslendirilmesi gereken çok fazla kitap var.
Gözüme Ses Ol internet sitesine ulaşmak için buraya tıklayabilirsin.
