Giriş
Türkiye'de her gün ortalama 500 kişiye kanser teşhisi konuluyor. Dünya genelinde ise her yıl yaklaşık 10 milyon kişi bu tür hastalıklar nedeniyle yaşamını yitiriyor. Ancak türü ne olursa olsun erken teşhis, kansere karşı en önemli koz olmayı sürdürüyor. Özellikle TIP ve ilaç sektörü alanındaki dijital dönüşüm, yapay zekanın gücü sayesinde çığır açacak buluşlar sergiliyor. Erken teşhis ve tedavi uygulamaları gün geçtikçe artıyor. Bu da hastaların yaşam kalitesinin yükselmesini sağlıyor. İşte kansere karşı TIP teknolojisinde atılan kritik adımlar:
İNME VE TÜMÖR
Türk Beyin Projesi kapsamında geliştirilen gerçek zamanlı yapay zeka sistemiyle beyninde tümör tespit edilen hastaya acil müdahale edilerek hayatı kurtarıldı. Hasta, yapay zekanın tespit ettiği ilk klinik vaka olarak tıp tarihine geçti. Yapay zeka, hastanın MR cihazında olduğu sırada gerçek zamanlı hasta verilerini analiz etti. Algoritmanın, beyin cerrahisine ilişkin ‘inme’, ‘kanama’ ve ‘tümör’ gibi bilgilerle eğitilmesi 6 ay sürdü. Algoritma, MR’da bir anormallik tespit ettiğinde doktorların cep telefonuna mesaj da atıyor.
GÖRÜNMEYEN HÜCRELER
Kuzey Carolina Üniversitesi, meme kanseri ameliyatı sırasında çıkarılan dokunun mamografisini inceleyen ve tüm dokunun alınıp almadığını gerçek zamanlı olarak söyleyebilen bir yapay zeka modeli geliştirdi. Araştırma ekibinden Kristalyn Gallagher, “Bazı kanserleri hissediyorsunuz ve görüyorsunuz, ancak alınan dokunun kenarında bulunabilecek mikroskobik kanser hücrelerini göremiyoruz. Bu yapay zeka aracı, cerrahi olarak çıkarılan tümörleri gerçek zamanlı olarak daha doğru bir şekilde analiz etmemize ve ameliyat sırasında tüm kanser hücrelerinin çıkarılma şansını artırmamıza olanak tanıyacak. Bu da, hastaların ikinci veya üçüncü ameliyata olma ihtiyacını ortadan kaldıracaktır” dedi.
ÖNCEDEN MÜDAHALE
Münih Üniversitesi Doku Mühendisliği ve Rejeneratif Tıp Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Ali Ertürk’ün geliştirdiği yapay zeka destekli şeffaflaştırma teknolojisi de, daha önce görülemeyecek kadar küçük tümörlerin saptanmasını mümkün hale getirdi. Cancer Research UK tarafından yapılan açıklamada, bu sayede daha az hayvan deneyi yapılacağı ve yapay zekayla hastalık teşhis ve tedavisinde önemli bir aşamaya geçildiği belirtildi. Ertürk, “Sütün içine bakıldığında bir şey göremezsiniz. Süt birdenbire su olsa, bu sefer lazerli mikroskoplarla içini tarayabilirsin. Tek bir kanser hücresini düşünün. Bu yöntemle artık kanser daha oluşmadan tümör oluşmaya başlayan hücreyi görüntüleyebiliyoruz” dedi.
ÖRNEKLER ÇOĞALIYOR
Helsinki Üniversitesi, cilt kanserini iyileştirmek için bir yapay zeka modeli geliştirdi. Bu sistem, dermatoskopik görüntüleri analiz ederek, cilt kanserinin varlığını ve türünü tespit edebiliyor. Bunun için 500 cilt kanseri hastası incelendi ve bunlar, yaklaşık 1000 sağlıklı bireyden alınan örneklerle karşılaştırdı. Sistemin yaygınlaşmasıyla, cilt kanserinin daha erken ve daha etkili bir şekilde tedavi edilmesi mümkün olabilecek.
İSABETLİ SONUÇ
İngiltere Kanser Araştırmaları Enstitüsü ve Imperial College London’da görevli doktor, bilim insanları ve araştırmacılar röntgen ve tomografi sonuçlarında ‘olağandışı büyümeleri’ hızla tespit edebilen bir yapay zeka modeli geliştirdi. Bu kapsamda yaklaşık 500 hastanın akciğer röntgen sonuçları analiz edildi. Yapay zeka bu röntgenlerde tespit edilen parçacıkların tehlikeli kanser olup olmadığını incelerken doğru ve isabetli sonuçların çıktığı da kayıtlara geçti.
KOLONDA DA ETKİLİ
Türk Gastroenteroloji Derneği Genel Sekreteri Prof. Dr. Ayhan Hilmi Çekin de bir süre önce yaptığı açıklamada, gastroenterolojide yapay zekanın geldiği noktayla dikkat çekmişti. Çekin, şunları söyledi: “Yapay zekanın kolon taramasında çok katkısı var. Polip dediğimiz, kolonda bulunan ve istenmeyen yapıları alarak ileride bu kişilerin kolon kanserine yakalanmasını engelleyebiliyoruz. Bu poliplerin taranmasında yapay zeka uygulaması gündemde ve şuan biz bunları kullanıyoruz. Kolonoskopist, kolonda ilerlerken, yapay zeka polip gördüğü zaman hem sesli hem görsel olarak ışık yakarak kolonoskopisti uyarıyor. Bunlar küçük poliplerde çok önemli.”
