Tomris Uyar'ı doğru okumak için...

Tomris Uyar’ın Bütün Yazıları Yapı Kredi Yayınları Delta dizisinde Ahmet Cemal’in önsözüyle yayımlandı.

Daha önce Bütün Öyküleri bu dizide yayımlanan Tomris Uyar’ın bu defa günlük, anı, deneme, eleştiri, söyleşi gibi alanlarda yaptığı çalışmalar bir kitapta toplandı.

Zaman zaman aklıma düşüyor Uyar, özellikle sosyal medyada yapılan paylaşımlar ve bazı popüler dergilerde yer alış biçimiyle. Özellikle bu paylaşımlarla beraber -zaten zaman zaman konuşulan- "Tomris Uyar İkinci Yeni'nin gelini" yaftası yayıldıkça yayılıyor. Durup durup kızmamak mümkün değil. Çünkü Tomris Uyar İkinci Yeni'nin âşık olunan kadını olmanın ötesinde edebiyatın önemli isimlerinden biri.


Çevirmen, öykücü ve deneme ustası Uyar için Ahmet Cemal şöyle diyor örneğin: "Aramızda bir yaş fark vardı. Tomris, benim bir yaş büyük ‘ablamdı’. Ama ben çeviri uğraşına adım attığımda, o benden bu bağlamda çok daha büyüktü. Dahası, çevirmenlik konusunda onu hep ‘hocam’ saydığımı da rahatlıkla söyleyebilirim. Onu örnek alışım, sanırım ‘neyi çevirmem, neyi çevirmemem’ gerektiği konusunda aldığım ilk dersle başladı – tarihini tam hatırlamıyorum, ama seksenlerden önce olmalı. Bir gün bir yayınevi tarafından kendisine önerilen, okuyunca çok beğendiği, ama ‘mazur görün, çevirmek istemiyorum!’ diyerek geri verdiği bir kitaptan söz ediyordu. 'Madem bu kadar beğendin, neden çevirmek istemiyorsun?' diye sorduğumda, şu yanıtı verdi: 'Kitabın yazarı ile istediğim diyaloğu yeterince kuramadım!'"

Yanlış okuma yapmak hiç okuma yapmamaktan daha kötü zannımca. O sebeple hâlâ Uyar'ı yanlış okuyanlar veyahut tanımak isteyenler için Bütün Yazıları oldukça önemli bir kaynak.

Daha önce YKY’den çıkan iki ciltlik Gündökümü ve Handan İnci’nin derleyip hazırladığı Kitapla Direniş ile Aşkın Yıpranma Payı kitaplarından oluşan Bütün Yazıları Tomris Uyar edebiyatının çeşitli yönlerini ortaya koyan 1960 sayfalık bir yapıt.

Bir büyük yazarın iç dünyası ve çevresiyle, içinde yaşadığı toplumun dili ve kültürüyle, evrensel değerlerle nasıl bir ilişki kurduğu, eleştirel zihnin süzgeçlerini nasıl kullandığı bu kitapta görülüyor.

Üstelik kitapta Tomris Uyar ile yapılan söyleşiler ve Uyar'ın başka kişilerle yaptığı söyleşiler de var. Nitelikli söyleşilere en çok ihtiyaç duyduğumuz dönemlerde okuyucuya eminim ilaç gibi gelecektir.

Bu kitabı değerli yapan bir diğer şey ise Özsöz'de Ahmet Cemal'in olması elbette. Cemal, Uyar'a dair küçük anekdotlar paylaşarak kitabı daha da özel kılıyor.

Cemal'in dediği gibi, "Tarihi boyunca hamuru çoğunlukla biat kültürünün potasında yoğrulmuş bir toplumda ve üstelik özgürlüğünü her bakımdan en üst düzeyde tutmakta kararlı, düşünen ve yaratan bir kadın olarak yaşamak, hiç kolay değildir. Dahası, belki de seçilebilecek yolların en çetin olanıdır. Tomris Uyar, toplumumuzda bu yolu seçmiş ve sonuna kadar da yürümeyi başarmış çok ender kişilerdendir."

Tam da bu noktadan yola çıkarak başlayın okumaya Uyar'ı, niteliksiz edebiyatın çok sattığı bu dönemde Uyar'ın kendisine, gündelik yaşama, dönemin edebi ve siyasi atmosferine, şiirden romana, öyküden çeviriye, dil sorunlarından edebiyat ortamına ilişkin birikimlerini, gözlemlerini, yorum ve eleştirilerine dair öğrenmek istediğiniz her şeyi yine onun kendi kaleminde bulacaksınız.

Tomris Uyar, Bütün Yazılar, YKY Yayınları, 2016