Plaka ağalarının kavgası

Taksici, UBER kavgası neredeyse rejim krizi haline gelecek. İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Başkanı Eyüp Aksu’nun, "Eğer meclisimiz bu konuda gerekli çalışmayı yapmazsa, eğer adalet farklı bir karar verirse, taksici esnafının sabrı taşar” sözleri oldukça büyük tepki çekti.

Yurttaşlar sosyal medyada taksiciler ile ilgili şikayetlerini neredeyse boca etti. Kullanan kullanmayan herkes UBER’ci oldu.

Şikayetlerin çoğunluğu şoförlerin tutumuna yönelik.

Oysa tartışmanın arkasındaki gizli güç; plaka ağaları. Aslında yaşanan tanesi 1.5-2 milyon lirayı bulan ve toplamda 30 milyar lirayı aşan bir plaka rantı kavgasıdır.

Ben bu konuyu Milliyet gazetesinde ekonomi muhabirliği yaptığım 1994-2011 yılları arasında defalarca yazdım. Hep bu plaka ağalarının peşinde oldum; vergi kaçıran, yüksek kazanç ve rant ile sigortasız çalıştırdığı şoförü köle, yolcuyu aptal yerine koyan sisteme karşı çıktım.

Kiralama yasaya aykırı

Bilindiği gibi bindiğimiz taksileri kullanan ve günlük yevmiye ile çalışan şoför ile taksinin plakasının sahibi ayrı ayrı kişiler. Bu durum yasaya tamamen aykırı.

Resmi Gazete’de 1986 yılında yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararı’na göre taksi plakası verilmesinin amacı;“Halkın ulaşım ihtiyacının karşılanması, plaka karaborsacılığının önlenmesi, korsan taksiliğini önlenmesi…” Peki plaka sahibi olmak için hangi şartlar gerekli? Bakanlar Kurulu Kararı’na göre bunun iki şartı var; 1-Taksilerde şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan etmiş olmak. 2-İlgili meslek odasına üye olmak. Yani yasaya göre plaka sahibi başka meslek icra edemez ve plaka kimin adına kayıtlıysa taksiyi o kişi kullanır. Peki siz hiç plakanın sahibi olan kişinin taksiyi kullandığını gördünüz mü?

Şoför de mağdur

Taksiler gündüzcü ya da gececi olarak iki vardiya halinde iki şoför tarafından kullanılır. Bazı taksiler iki kez kiralanır. İlk kiraya veren plaka sahibidir, ikincisi kiraladığı plakayı şoföre kiralayan aracı. Şoförler günlük yevmiyeyi, ya plaka sahibine ya da plaka sahibinden plakayı kiralayıp şoföre kiralayana verirler.

Şoförler bazı günler belirlenen yevmiyeyi çıkaramazlar, işte o zaman da cebinden ödemek zorunda kalırlar. Adi suç işleyenleri, dolandırıcıları dışında tutarak söylüyorum; taksicilerin yaşadığı ve yolcuya yansıttığı gerilimin asıl nedenlerinden birisi bu yevmiye baskısıdır.

Önerim şudur; öncelikle UBER gibi sistemlere izin verilmeli, yıllardır sabit tutulan plaka sayısı artırılmalı, plaka, geçimini bundan sağlayana verilmeli, taksiyi yalnızca plaka sahibi kullanmalı olmadı plaka taksiyi kullanana verilmeli.