Giriş
Girişimsel Radyoloji Uzmanı Prof. Dr. Levent Oğuzkurt, bacak damar tıkanıklıklarının tedavisinde kullanılan anjiyo yönteminin detaylarını anlatıyor…
BACAK DAMAR TIKANIKLIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?
İlk basamakta genel önlemler yer alır. Örneğin sigara içen hasta mutlaka sigarayı bırakmalı. Şeker hastalığı, tansiyon ve kalp hastalığı varsa ilaçlarını düzenli kullanmalı. Düzenli egzersiz ve iyi beslenme çok önemli. Günde en az 30 dakika normal ya da tempolu yürüme faydalı. Hareketsiz yaşam birçok organda olduğu gibi bacak damarları için de iyi değil. İkinci aşamada ilaç tedavisi var. Normal şartlarda hiçbir ilaç damar sertliğine bağlı darlığı ya da tıkanıklığı açmaz. Ancak hastalara mutlaka belli ilaçlar başlanır. Bunlar genellikle kan sulandırıcı, kılcal damar genişletici ya da dolaşım düzenleyici ilaçlardır ve son derece yararlıdır. Bu ilaçlar ileride oluşabilecek kötüleşmeyi engelleyebilir, yürümeyi rahatlatabilir ancak damarları açamaz. Tıkalı damarların tedavisinde en önemli iki yöntem ameliyat ya da anjiyografi ile tedavidir.
ANJİYOGRAFİ NEDİR?
Ameliyat 20 yıl önce çok yaygın kullanılırken bugün anjiyoya daha sık başvuruluyor. Yaygınlığı neredeyse 20 anjiyo işlemine 1-2 ameliyat oranında. Bu kadar sık kullanılmasında teknolojinin çok büyük etkisi var. Yeni özel sistemler çıktı. Damarın içine gidiyoruz, damarın içinden tıkanıklığı geçiyoruz. Oraya balon, ilaçlı balon, stent, ilaçlı stent koyuyoruz veya damar tıraşlama yapıyoruz. Bu 5 yöntemin biriyle o damarı açıyoruz. Damar açıldığında oraya kan gidiyor ve ağrı tamamen ortadan kalkıyor. Bunlar günübirlik işlemler. Yani sabah gelip anjiyoyu oluyorsunuz. 4-5 saatlik bir gözlem sonrası evinize gidiyorsunuz. Riskleri düşük ama kazanımı çok yüksek.
İŞLEM NE KADAR SÜRÜYOR?
Zorluğuna göre yarım saat ile 3 saat arasında sürüyor. Normal anjiyoda dar olan yeri girip açmak 15-20 dakikanızı alıyor. Ama bacak damarları tam tıkalıysa o tıkanıklığı geçmek zaman alıyor. 60-70 santim gibi çok zor tıkanıklıkları açabiliyoruz. Bunlar daha uzun sürüyor.
İŞLEM KAÇ YILDIR UYGULANIYOR?
Anjiyo ile damar açma işlemi ülkemizde yaklaşık 20 yıldan beri uygulanıyor ancak teknolojinin de katkısıyla son 5 yılda çok yaygınlaştı. Endüstri buraya büyük yatırım yapıyor. Çünkü insanlar artık daha uzun yaşıyor. Bu da damar tıkanıklığı olma ihtimalini yükseltiyor. Diyabet oranları da artıyor. Ayak yarası gelişen diyabet hastalarının yarısında damar tıkanıklığı var. Yaşlanmak güzel ama her yeni yaş kronik hastalık riskini artırıyor.
ANJİYO İŞLEMİ NASIL YAPILIYOR?
Normal anjiyolar kol veya kasıktan yapılır. Buralar en güvenli yerler. Bacak damarı olduğunda çoğunlukla bacak damarına yakın olduğu için kasık damarı kullanılır. Diyelim ki kasıktan girdik ve damar tam tıkalı. Ama tıkalı damarı açamadık. Bu risk yüzde 20-30 civarında. Bu durumda “Yapacak bir şey yok, ameliyat lazım” demiyoruz. Damarı açmak için çok yeni yöntemlerden yararlanıyoruz. Örneğin dizin arkasından, ayak bileğinden ya da baldırdan girip sorunlu damarı açabiliyoruz. Eskiden buralardan asla anjiyo yapılmazdı. Bir noktadan değil, birden çok noktadan girmek başarıyı ciddi oranda artıyor. Eskiden yüzde 30 civarında başarısızlık oranı bu çoklu girişler sayesinde yüzde 1-2’lere düştü. En büyük gelişme bu.
ANJİYO İÇİN EN SIK TERCİH EDİLEN DAMAR HANGİSİ?
Kasıktan giriyoruz. Çünkü yeterince geniş ve son derece güvenli bir damar. Buradan birçok yere çok güzel ulaşabiliyoruz. Diyelim ki kasıktan girdik, 10 santimlik damar tıkanıklığı var. Ama o tıkanıklığın içinden geçemedik. Bu durumda ayak bileği yolundan anjiyo çok güzel bir yardımcı. Ayak bileği de olmazsa bu durumda diz arkasına geçilir.
TIKALI DAMAR TELLE Mİ AÇILIYOR?
Bir su borusu düşünün... Eskiyince içi kireçleşir, taş gibi olur, daralır. Atardamar tıkanıklığı da tıpkı bu şekildedir. Damar duvarı kireçlenir ve tıkanabilir. Oradan önce bir telle geçmemiz lazım. O tele biz ‘kılavuz tel’ diyoruz. Teli tıkanıklığın ardındaki açıklığa ulaşıncaya kadar ilerletiyoruz. Ardından damarı açık tutmak için oraya ya balon yapıyor ya da stent yerleştiriyoruz.
İŞLEM AĞRILI MI?
Hayır, tamamen ağrısız geçer. Narkoza gerek duyulmaz. Daha basit yöntemlerle hastanın ağrı duymaması sağlanır.
İŞLEM İKİ BACAĞA AYNI ANDA YAPILIR MI?
Elbette, iki bacak artı kol yapılabilir. Bu durumda süre uzar.
