Giriş
Göğüs Hastalıkları ve Uyku Uzmanı Prof. Dr. Ceyda Erel Kırışoğlu anlatıyor
HUZURSUZ BACAK SENDROMU NEDİR?
Bacaklardaki rahatsızlık, huzursuzluk, karıncalanma, uyuşma gibi tarifi zor hisler nedeniyle bacakları hareket ettirme ihtiyacıdır. Bu hisler özellikle hareketsiz ortamda, oturma veya yatma gibi istirahat sırasında şiddetleniyor. Hareket, yürüme sırasında belirtiler kısmen azalıyor veya tamamen düzeliyor. Şikayetler genellikle akşam saatlerinde ya da gece artıyor, uykuya dalmayı güçleştiriyor. 40 yaşından önce başlaması durumunda aile öyküsü sorgulanıyor. Genellikle olguların yüzde 40-60’ında aile öyküsü var.
HANGİ SIKLIKTA GÖRÜLÜYOR?
Türkiye’de bir araştırmada sıklık yüzde 3.19 olarak bulunmuş. Kuzey Avrupa ülkelerinde yüzde 15 sıklıkta görülürken Akdeniz’e indikçe görülme oranı azalıyor. Kadınlarda 2 kat fazla görülüyor. Yapılan doğum sayısı arttıkça ortaya çıkma riski de artıyor. Demir eksikliği huzursuz bacak sendromunun önemli nedenlerinden biri. Kadınlarda da demir eksikliği sık görüldüğü için bu hastalık onları daha fazla etkiliyor.
ÖMÜR BOYU SÜREN BİR HASTALIK MI?
Evet ancak arada aylarca şikayet görülmez, ardından alevlenmeyle tekrar şikayetler ortaya çıkar. İyileşme ve alevlenmeye neden olan sebepler tam bilinmese de aşırı fiziksel aktivite, çok sıcak veya soğuğa maruziyet, aşırı kafein alımı, nikotin risk faktörleri arasında sayılıyor.
BELİRTİLERİ NELER?
Hastalar belirtileri farklı şekilde tarif eder. Özellikle akşam saatlerinde bacaklarda huzursuzluk, karıncalanma, uyuşma, elektriklenme, gıdıklanma gibi hisler olur. Hastalar bacaklarındaki hissi bacaklarda diş ağrısı, çekilme hissi, elektrik akımı geçmesi, solucan dolaşması, karıncalanma, iğnelenme, bacaklarda titreme, delirme gibi değişik tarifler ile tanımlamaya çalışır. Bazı hastalar “Bacaklarımın derininde bir şeyler hissediyorum, tarif etmekte zorlanıyorum” diyor. Diz ve ayak bileği arası en yoğun hissedilen bölgedir. İstirahatte ortaya çıkarken hareket sırasında geçer. Hastalığın şiddeti arttıkça gün içinde de hissedilmeye başlanır. Hastalar sıklıkla kendilerini rahatlatan aktiviteleri kendileri keşfeder. Soğuk taşa basmak, soğuk su, sıcak su, masaj ve egzersiz bunlar arasındadır.
UYKUYU NASIL ETKİLİYOR?
Uykuya dalmayı ve devam ettirmeyi güçleştirir. Sabah yorgun uyanma ve gündüz aşırı uyku haline neden olur. Hastalar gece evin içinde dolaşmaya, bacaklarını rahatlatmaya çalışırlar. Bazen diğer uzuvlar da etkilenebilir. Süreklilik gösteren ağrı, sızı olmadığı için de hekim seçiminde zorlanırlar.
SEBEPLERİ NELER?
Hastaların çoğunda bir neden bulunmaz. Ailesel geçiş yüzde 40-60 oranında bildiriliyor. Hastaların az bir kısmında ise altta yatan sebep biliniyor. Örneğin huzursuz bacak sendromu genellikle demir eksikliği, böbrek yetmezliği, gebelik, şeker hastalığı, romatizmal hastalılar, Parkinson, multipl skleroz gibi hastalıklarla birlikte sık görülüyor. Yine hastaların yüzde 85’inde uykuda periyodik hareket bozukluğu saptanıyor.
TEDAVİ EDİLMEDİĞİNDE NE TÜR SORUNLAR YAŞANIYOR?
Erken dönemde şikayetler daha kısa süreli görülür. Fakat hastalık ilerlediğinde gün boyunca yakınmalar ortaya çıkar. Şiddeti artar. Her iki bacak veya kalçalar, gövde, kollar hatta yüz gibi bedenin diğer bölümlerinde de rahatsızlık hissedilebilir. Bölünmüş uykuya bağlı gündüz yorgunluk, halsizlik, konsantrasyon eksikliği gibi şikayetler artar.
NASIL TEŞHİS EDİLİYOR?
Tanı sadece hastadan alınan öyküyle konulabiliyor. Demir eksikliği gibi bulgular tanıyı destekliyor. Sıklıkla geç başvuruya bağlı tanıda gecikme yaşanıyor.
TEDAVİSİ ZOR MU?
İlaç tedavisine hızla çok iyi yanıt veriyor. Ancak tedavinin devamında düzenli kontrollere gidilmesi gerekiyor. İlaç dozlarında değişiklik veya ilaç değişiklikleri hastalığın özelliği nedeniyle gerekli olabiliyor. Diğer hastalıklar için kullanılmakta olan ilaçların da mutlaka huzursuz bacak sendromu için uygunluğu kontrol edilmeli. Çünkü pek çok antidepresan, alerji ilacı ve bulantı ilacı bu hastalığı tetikliyor.
NE TÜR ÖNLEMLER ALINABİLİR?
Uyumadan önce germe egzersizleri, sıcak banyo yapın. Bulmaca çözmek gibi aktiviteler dikkatinizin başka bir yöne çekilmesinde yarar sağlayabilir. Kafein, nikotin, alkol tüketiminden kaçının. Demir eksikliğiniz varsa tedavi olun...
