Giriş
İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı Prof. Dr. Nuran Türkçapar anlatıyor...
FİBROMİYALJİ SENDROMU NEDIR?
Halk arasında yumuşak doku romatizması olarak da biliniyor. Yorgunluğun en sık nedenlerinden biri. Kronik yani 3 aydan uzun süren ağrı, yorgunluk ve uyku bozukluklarıyla karakterize bir hastalık. Toplumda her 10 kişiden 2-4’ünde görülüyor yani oldukça sık. Kadınlarda erkeklerden daha fazla rastlanıyor. Her yaşta, çocuklarda bile görülmekle birlikte orta ve ileri yaş grubunda daha fazla.
AĞRILAR NASIL ÖZELLİKTEDİR?
En önemlisi ağrıların 3 aydan uzun sürmesi. Ağrı devamlı, aralıklı veya gezen ağrılar şeklinde olabilir. Boynumuz, kollarımız, bacaklarımızda belirlenmiş 18 noktadan en az 11’inde ağrı veya hassasiyet vardır. Tabii ille de bu noktaların hassas olması gerekmiyor, yaygın kas ağrıları, eklem çevresindeki yerlerde ağrıların olması da önemli bir bulgu. Fibromiyalji diyebilmemiz için ağrı veya yorgunluğa neden olabilecek başka hastalıkların dışlanması önemli.
AİLE İÇİ ŞİDDET ETKİLİ
PEKİ NE OLUYOR DA BU TÜR ŞİKAYETLER ORTAYA ÇIKIYOR?
Fibromiyalji sendromunun nedeni hâlâ net olarak ortaya konulamadı. Ailesel yatkınlık, kişilik özellikleri ve çevresel faktörlerin bu hastalığın gelişiminde önemli rolü var. Depresyon, kaygı ve stres bozukluğuyla yakından ilişkili. Kadına yönelik aile içi şiddet, iş yerinde mobbing, eş veya çocuk gibi bir yakının kaybı, trafik kazası gibi fiziksel travmalar, kanser, romatizma gibi uzun süreli hastalıklar fibromiyaljinin ortaya çıkmasında önemli tetikleyiciler. Bağırsak mikroplarının çeşitliliğinde azalmayla birlikte bağırsakta zararlı bakterilerin sayısının artması da suçlanan diğer bir neden.
KİŞİLİK YAPISINDAN SÖZ ETTİNİZ. ORTAK KİŞİLİK ÖZELLİKLERİ NELER?
Genellikle mükemmeliyetçi, her şeyin kendi öngördüğü gibi olmasını isteyen, hayatta değiştiremeyeceği kişiler veya olaylar üzerinde de devamlı çabalayan, bu nedenle zihinsel, psikolojik ve fiziksel olarak yorulan kişilerdir. Bir de bu hastalarda hem fiziksel hem de psikolojik pek çok yakınma da görülür.
NEDİR BUNLAR?
Fibromiyalji hastalarına en sık eşlik eden yakınmaları şöyle sıralayabiliriz:
- İrritabıl (hassas) bağırsak sendromu,
- Halsizlik, yorgunluk,
- Konsantrasyon ve zihin bulanıklığı,
- Unutkanlık,
- Gerilim tipi baş ağrısı,
- Karında aralıklı kramp tarzında ağrı,
- Aralıklı kabızlık veya ishal,
- Diş sıkmaya bağlı çenede ağrı,
- Mesanede hassasiyet, sık idrara gitme,
- İştah kaybı,
- Nefesin kısalması-yetmemesi hissi,
- Panik atak, depresyon,
- Ağız yarası,
- Ağız ve göz kuruluğu,
- Uykusuzluk,
- Sinirlilik hali.
NASIL TEDAVİ EDİLİYOR?
Fibromiyaljiye özgü spesifik bir tedavi yok. Ama bir dizi etkili ilaç ve ilaç dışı tedavilerden yararlanıyoruz. Her ne kadar çok ağrılı bir hastalık olsa da tedavisinde ağrı kesicilerin yerinin olmadığını söyleyebiliriz. Anksiyete (kaygı) ve depresyonla yakın ilişkisi nedeniyle sıklıkla bu sorunlara yönelik ilaç tedavileri reçete ediliyor. Özellikle de fibromiyalji için onay almış olanları tercih ediyoruz. İlaçlar dışında klinik psikolog tarafından yapılacak terapiler oldukça önemli. Yine egzersiz çok önemli. Aerobik egzersizin yanı sıra zumba gibi dans egzersizleri ve yoga öneriyoruz. Bunlar, bellek, kas gücü ve depresif belirtiler üzerinde oldukça etkili.
RAHATLATACAK İPUÇLARI
- Tedavide uyku çok önemli. Uykusuzluğu neden olacak çay-kahve gibi içeceklerden uzak durun. Geç saate kadar televizyon, telefon, bilgisayar gibi uyaranlarla meşgul olmayın. Sağlıklı uyku için gerekli melatonin takviyesi yararlı olabilir.
- Sağlıklı bağırsaklara sahip olmak için sağlıklı beslenin. Araştırmalar, bunun için en ideal beslenmenin vejetaryen ve Akdeniz tipi beslenme olduğunu gösteriyor. Ayrıca glutenden fakir beslenme de depresyonda iyileşmeye ve fibromiyaljiye bağlı ağrılarda belirgin azalma sağlıyor.
- Balık yağı (omega 3 günlük 500 mg), magnezyum (özellikle geceleri 300-400 mg), co-enzim Q-10 (100mg/ gün), D vitamini (1000 IU/gün), tiyamin ve diğer B vitaminleri fibromiyaljide faydalı takviyeler. Doktorunuza sorarak bu takviyelerden yararlanabilirsiniz.
POZİTİF DÜŞÜNÜN
- Yeşil çay, zerdeçal, zencefil, karabiber, keten tohumu, üzüm çekirdeği, ısırgan otu tohumu yararlı olabilir.
- Hiperbarik oksijen ve ozon tedavisi, masaj terapisi, nöral terapi kısmen etkili.
- Fibromiyaljiden kurtulmak kısa sürede hallolacak bir mesele değil. Psikiyatri, romatoloji, fizik tedavi, genel dahiliye hekimlerine fibromiyalji tanısı ve tedavisi için başvurabilirsiniz. Doktorunuzdan size fibromiyalji tanısı koyması, antideprasan ve anksiyete gideren bir ilaç yazmasının dışında fayda beklemeyin. Aksi takdirde bir doktordan diğerine savrulur, bazen de hatalı ve gereksiz tedaviler alırsınız. İlaç tedavisi dışında psikoterapiye başlamak, egzersiz yapmak, beslenmeye dikkat etmek, gerektiğinde takviyeler almak, en önemlisi pozitif düşünmek sizi çok rahatlatacaktır. Göreceksiniz, bu yöntemlerle zamanla ilaca da ihtiyacınız kalmayacak.
