Giriş
Sabahları baş ağrısıyla uyanıyor, ağrınız gün içinde kayboluyorsa dikkat, uyku apneniz olabilir. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Nöroloji Ana Bilim Dalı Uyku Bozuklukları Merkezi Sorumlusu Prof. Dr. Derya Karadeniz, uyku apnesiyle ilgili merak edilenleri anlatıyor...
UYKU APNESI BAŞ AĞRISI DA YAPAR MI?
Evet, üstelik 'uyku apne baş ağrısı' diye bir tanımımız var. Migren ya da gerilim tipi baş ağrısından çok farklı. Hasta tipik bir biçimde baş ağrısıyla uyanır. Normal nefes alıp vermeye başladığı için beynin oksijenlenmesi normale gelir ve ilerleyen saatlerde baş ağrısı ortadan kalkar. Sabah baş ağrısıyla uyanma çok ciddi bir alarmdır.
ŞIŞMANLIKLA ILGISI VAR MI?
Şişmanlığın çok büyük bir etkisi var. Uyku Tıbbı Derneği, Türkiye'de 7 farklı coğrafik bölgede, 5 binden fazla kişi üzerinde bir araştırma yaptı. Çok enteresan şekilde Türkiye'de kadınlarda horlama ve uyku apne sendromunu tüm dünya ülkelerinden daha yüksek seviyede bulduk. Bunun nedenine baktığımızda obeziteyi gördük. Türk kadınının şişman olması, horlama ve uyku apnesinin daha fazla görülmesine yol açıyor.
ŞIŞMANLIK UYKU APNESININ NEDENI MI SONUCU MU?
Bir kısırdöngü var, şişmanlık uyku apnesini, uyku apnesi de şişmanlığı artırır. Fakat her şişman insanda uyku apne sendromunu görmüyoruz. Her kilo verende de uyku apnesi tamamen geçmeyebiliyor. Örneğin, mide küçültme ameliyatından sonra 40-50 kilo veren kişilerde uyku apnesine baktığımızda büyük bir kısmında uyku apnesinin şiddetinin azaldığını görüyoruz ama tamamen yok olan grup çok az. Dolayısıyla şişmanlığı bertaraf ettiğimizde de uyku apnesi tamamen geçmeyebiliyor. Buradan yola çıkarak şişmanlığın uyku apne sendromunun tek sebebi olmadığını, artırıcı bir faktör olduğunu söyleyebiliriz. Obez hastaların yüzde 30'unda uyku apne sendromu var.
DIYETE RAĞMEN KILO VEREMEDIKLERI SÖYLENIR... U
yku apne sendromu kilo aldırır ve kilo vermeyi engeller. Büyüme hormonu çocuklukta büyümeyi, erişkin dönemde de vücuttaki yağ metabolizmasını düzenler. Büyüme hormonun yüzde 80'i gece uykunun derin döneminde salgılanır. Uyku apne hastaları derin uykuya giremezler çünkü apneler buna müsaade etmez. Derin uykuya giremedikleri için de bir büyüme hormonu eksikliği içindedirler. Büyüme hormonu yetmezliği hasta çocuksa büyümeyi engeller, erişkinse yağ dokusu artışına sebep olur. Bir başka mekanizma da şu: Uyku apne sendromu insülin direncini artırıyor. İnsülin direnci geliştiği zaman obeziteye yatkınlık ortaya çıkıyor. Hasta kilo aldıkça da uyku apnesi şiddetleniyor. Dolayısıyla uyku apne sendromunu tedavi etmeden obeziteyle yüzde 100 savaşmak mümkün değil.
UYKU APNESININ SEBEPLERI NELER?
Mekanik bir hastalık değil bu. Yani burnu açarak ya da boğazı ameliyat ederek sorun çözülmüyor. Apnelerin en az yüzde 30'u ameliyatla ulaşılacak yerin, yani boğazın çok daha altında meydana geliyor. Beyin, uykudayken üst solunum yolunun açıklığını sağlayan kas ve sinirleri normal çalıştıramıyor, soluk borusunu normal insanlar gibi açık tutamıyor. O nedenle ameliyatlar bazı hasta gruplarında yüzde 100 tedavi sağlayamıyor. Beyin, soluk borusunu açık tutamıyor ama MR ya da bilgisayarlı tomografide beyinde gösterebileceğimiz bir problem bulamıyoruz.
AMELIYAT NE ZAMAN GEREKLI?
- Çocuklarda uyku apnesinde birinci seçenek ameliyat. Bademcik, geniz eti ve burun açıklığı ameliyatları çocuklarda uyku apne sendromunu çözüyor.
- Kalp, tansiyon, inme, aşırı şişmanlık gibi hastalıkları olmayan, kulak-burun-boğaz bölgesinde tıkanmanın nerede olduğu net olarak gösterilen hafif uyku apneliler ameliyattan fayda görüyor.
- Orta-ileri uyku apne hastaları ve tansiyon, kalp, şişmanlık gibi ilave sağlık sorunu olanlar uyku maskesi ile tedavi ediliyor.
KALP KRIZI NEDENI OLABILIR
Uyku apnesi tedavi edilmediğinde ortaya çıkan sağlık sorunları:
- Yüksek tansiyon uyku apnesinin kanıtlanmış bir sonucudur. Uyku apnesini tedavi etmezsek zaman içinde bu kişiler tansiyon hastası oluyor. Ayrıca yüksek tansiyonun tedavisini de güçleştiriyor.
- Kalp hastalıkları riskini 2-4 kat artırıyor. Bunun içinde kalp krizi, kalp damar hastalığı, kalp ritim hastalığı var.
- İnme riskini 3 kat artırıyor.
- Diyabete eğilime yol açıyor. ‘Diyabete neden oluyor’ diyemiyoruz ama şişmanlık üzerinden kişide bir yatkınlık varsa diyabeti ortaya çıkarabiliyor.
