Giriş
Prostat hastaları idrar yakınmalarını azaltmak için yanlış bir şekilde su içmekten kaçınıyor. Oysa az su tüketiminin hem şikayetleri ağırlaştırma hem de böbrekler başta olmak üzere pek çok organda hasar oluşturma riski var. Türk Üroonkoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Süleyman Ataus anlatıyor
Prostat nedir?
Bir salgı bezidir. Prostat; penis, 2 adet meni kesesi ve yumurtalıklar (testisler) ile birlikte erkek üreme sisteminin parçası olan bir organdır. İdrar torbasının hemen altındaki ön idrar yolunun başlangıcını bilezik gibi sarar. Arkasında rektum (kalın bağırsakların son bölümü) ve meni keseleri, üstünde mesane bulunur. Yaklaşık ceviz büyüklüğünde olan bu organın görevi, meniyi oluşturan sıvının bir kısmını salgılamaktır. Her organın olduğu gibi prostatın da kendine özgü hastalıkları var. İyi huylu büyümesi, prostat kanseri, akut ya da kronik prostat enfeksiyonları (prostatitler), prostat apsesi gibi.
Prostat ne zaman büyümeye başlar?
Prostat organı doğumla birlikte tüm erkeklerde bulunur. Ergenlik yaşlarında biraz daha büyüyerek yetişkin normal ağırlığı olarak kabul edilen 20 grama ulaşır. İyi huylu büyüme ise 40’lı yaşlardan itibaren başlayabilir ve bu süreç yaşam boyu devam edebilir. Büyüme, yaş alma sürecinin doğal bir parçası olarak kabul edilebilir. Elbette büyüyen prostatla birlikte bazı şikayetler ortaya çıkmadığı sürece...
İyi huylu prostat büyümesi nedir?
Prostat dokusunun ağırlığının gram olarak artmasıdır. Başka bir deyişle içinde kötü huylu yani kanserli hücreler barındırmayan bir büyümedir. Bu ikisi arasındaki ayrım ancak bir ürolog tarafından yapılabilir. Ortalama 20 gramlık bu organ nadiren de olsa 200 gramın üstüne çıkabilir. Fakat prostatın büyüklüğü ile yakınmaların ciddiyeti ya da böbrek, mesane gibi organlarda oluşturabileceği sorunlar arasında bir paralellik yok. Bazen çok büyük bir prostat ciddi sıkıntılara yol açmazken daha küçük bir büyüme önemli, acil sağlık sorunlarına neden olabilir.
Sebepleri nelerdir?
Kesin sebeplerini bilmiyoruz. İlerleyen yaş en önemli sebep olarak söylenebilir. Bir başka teori de yaşla birlikte seks hormonları dediğimiz testosteron ve östrojen arasındaki dengenin bozulmasıdır. Yine ailesinde prostat problemleri olanlar ile testis anomalileri olanlarda iyi huylu büyüme riskinin arttığı bildirilmiş.
Cinsel sorunlara yol açar mı?
İyi huylu prostat büyümesinin ereksiyonu sağlama, sürdürme ve ejakulasyon (boşalma) ile orgazm konusunda bazı güçlüklere yol açabileceği bildirilmiş. Ancak aynı yaş grubu erkeklerde kanda testosteron düzeyi düşüklüğü, kalp damar hastalıkları ve diyabet de yaygın biçimde görülüyor. Bunlar da cinsel yaşamı bozuyor. Dolayısıyla yakınmaları olan erkeklerin bir üroloğa başvurarak detaylı incelemeden geçmesi önemli.
PROSTAT BÜYÜMESİ İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR?
En önemli risk faktörü yaştır. Bazı araştırmalar şişmanlık, vücut kitle indeksinin artması ile ilişkilendirmişlerdir ama genel kabul görmemiştir. Toplum içinde büyümeyi önlemek için ayakta ya da oturarak işeme, ya da cinsel aktivite ile ilişkilendirilmiş yanlış inanışlar var. Ancak bunların hiçbirinin bilimsel dayanağı yok.
SOSYAL YAŞAMDAN UYKUYA KADAR YAŞAMI ALTÜST EDİYOR
İleri yaşlarda idrarda oluşan neredeyse her yakınma ve belirti iyi huylu prostat büyümesini düşündürebilir. Yakınmalar başlangıçta hafif, orta şiddetteyken giderek daha ciddi hale gelir. Kişinin gündelik yaşamını, uykusunu, sosyal hayatını ve nihayet yaşam kalitesini etkileyecek boyuta gelebilir. İdrar yakınmaları olan hastalarda sıklıkla gördüğümüz yanlış tutum şikayetleri azaltmak için su alımının kısıtlanmasıdır. Bu durum bazı yakınmaları ağırlaştırdığı gibi böbrekler başta olmak üzere pek çok organı ve sistemi olumsuz etkiler. İyi huylu prostat büyümesinde en sık karşılaştığımız yakınmalar, gece ve gündüz sık idrara gitmedir. Hastalık ilerledikçe sıklığın sayısı artabilir.
Diğer belirtiler
- İdrar yaptıktan sonra mesanenin tam boşalmadığı hissi ya da kısa bir süre sonra tekrar işeme ihtiyacı
- İdrarı başlatmada güçlük, bekleme
- İdrarın incelmesi eskisi gibi uzağa işeyememe
- Zayıf akım, çatallanma
- İdrar sonunda uzun süren damlamalar
- İdrar yaparken yanma
- Ani ortaya çıkan acil işeme ihtiyacı
- İdrarda kan olması
- İdrar kaçırma
Bel-yan ağrısı yapabilir
İdrarı hiç yapamama, tam tıkanma yani dolu mesanenin boşaltılamaması acilen müdahale edilmesi gereken bir durumdur. En kısa zamanda sonda (kateter) takılarak mesanenin boşaltılması gerekir. İhmal edilen geç dönemlerde farkında olmadan idrar kaçırma (dolup taşma idrar kaçırması), böbreklerdeki genişlemeye ve işlev bozukluğuna bağlı bel, yan ağrıları ve genel durum bozukluğu görülebilir.
