Giriş
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Ataus anlatıyor
MESANE KANSERİ NEDİR?
İdrar torbasının kötü huylu tümörüdür. Büyük çoğunluğu mesanenin idrarla temas eden iç yüzeyini kaplayan epitel dokusundan kaynaklanır. Tümör hücresinin saldırganlık derecesiyle de ilişkili olarak dışarıya doğru önce epitel altındaki bağ dokusuna, daha sonra kritik sınır olan kas tabakasına ve nihayet mesane çevresi yağ dokusuna, komşu organlara yayılabilir. Metastaz dediğimiz uzak organlara yayılım olasılığı ise kas dokusuna ulaştıktan sonra artar. Metastazlar kan ve lenf sistemi yoluyla en sık olarak mesane çevresi ve uzak lenf bezlerine, akciğerlere, karaciğer ve kemiklere olur.
TÜRKİYE’DE SIK GÖRÜLÜYOR MU?
Maalesef ülkemizde en sık görülen kanserlerden biri. Özellikle erkeklerde akciğer, kolon ve prostat kanseri ile birlikte ilk sıralarda yer alıyor. Bunda ülkemizde sigara tüketiminin yüksek olmasının rolü büyük.
KİMLER RİSK GRUBUNDA?
Mesane kanseri kadınlarda da görülmekle birlikte erkeklerde daha sık. Farklı ülkelerden farklı oranlar verilmekle birlikte kadın erkek oranı 1’e 5, 7 gibi. Orta ve ileri yaşlarda sıklaşır. Bunların dışında sigara içenler ve mesane kanseri için kanserojen olduğu bilinen bazı kimyasallara maruz kalanlar yüksek risk altında.
EN ÖNEMLİ SEBEPLERİ NELER?
Mesane kanseri için tartışmasız en önemli sebebin sigara olduğu çok uzun yıllardır biliniyor. Aslında tüm tütün ürünleri mesane kanseri için kanserojendir. Bazı iş kollarında daha sık kullanılan belli kimyasallar da mesane kanserine yol açar. Bu iş kolları boya sanayi, lastik, kauçuk sanayidir. Daha önce başka kanserlerin tedavisi sırasında pelvik bölge (karının alt yarısı) radyoterapisi ya da belli kemoterapi ilaçlarını kullananlarda tümör riski artar. Mesanede kronik enfeksiyon, mesane taşı, uzun süreli sondalı kalmak ve ailede kanser öyküsünün bulunması diğer risk faktörleridir.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Mesane kanserinin tanısında altın standart sistoskopi ve mesane içindeki tümörden alınan biyopsidir. Sistoskopi, sistoskop denilen aletle ön idrar yolundan girilerek ön idrar yoluna ve mesanenin içine kamera aracılığı ile bakılması işlemidir. Bu işlem özellikle biyopsi yapıldığında ameliyathane ortamında ve genel anestezi altında olmalı. Genellikle günübirlik bir işlemdir, hastanede kalmayı gerektirmez. Fakat bazı durumlarda tümörün tamamı bu yöntemle temizlenebilir. Bu durumda hastanede kalmak gerekebilir. Tanısal bazı durumlarda sistoskopi özel ofis ekipmanı ile anestezisiz, ağrısız bir şekilde muayenehanede de yapılabilir.
İDRARDA KANAMA OLAN HER HASTAYA SİSTOSKOPİ YAPILIR MI?
Hayır. İdrar tahlili ile birlikte bir görüntüleme yöntemi ilk istenen tetkiklerdir. Görüntüleme yöntemi genellikle kolaylığı, ucuzluğu, hemen yapılabilmesi, damar içi kontrast madde kullanılmaması, radyasyon alınmaması nedeniyle ultrasondur. Ultrason mesane içindeki kitleyi gösterir. Çok küçük tümörler ultrason ile görülemeyebilir. Bazen de başlangıçta bilgisayarlı tomografi ya da MR tercih edilebilir. Görüntüleme yöntemlerinde tümör görülmesi durumunda bir sonraki işlem, genel anestezi altında sistoskopi ve biyopsidir. Ancak daha önce sözünü ettiğimiz yüksek risk profilindeki bir hastada radyolojik olarak bir şey saptanmasa bile mutlaka sistoskopi yapılması gerekir. Radyolojide bulgu olmayan diğer hastalarda sistoskopi kararı üroloğun değerlendirmesi ile alınır.
5 ÖNEMLİ İŞARET
1) Mesane kanserinin en önemli belirtisi idrarda kanamadır (hematüri). Genellikle ağrısızdır. Bazen kanamaya başka belirtiler de eşlik edebilir. Kanama pıhtılı, pıhtısız, aralıklı olabilir; bazen bir kez görülüp aylarca görülmeyebilir. Hastalar idrardaki kanamayı kendince bazı nedenlere bağlayarak tekrar kanama olana kadar üroloğa gitmeyi geciktirebilir. Bu da zaman kaybına ve hastalığın evre atlamasına neden olabilir. Bu nedenle özellikle orta, ileri yaştaki sigara içen hastalar idrarda kanama gördüğünde hiç vakit kaybetmeden üroloğa başvurmalı.
2) Mesanede oluşan çok miktardaki pıhtılar mesaneyi doldurabilir. Bu da idrar yapmayı engelleyerek ağrılı bir tablo ile acilen hastaneye başvurulmasını gerektirebilir.
3) Uzun süreli, açıklanamayan yanmalı ve ağrılı idrar yapmanın altından nadiren mesane kanseri çıkabilir.
4) İleri evrelerde karnın alt yarısında ağrı, bacaklarda şişme olabilir.
5) Mesanedeki kitlenin böbrekten gelen yolları tıkamasıyla böbreklerde büyüme, buna bağlı sırt ağrısı ya da metastaz yaptığı organla ilişki belirtiler ortaya çıkabilir.
