Giriş
Kalp-Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ersan Özbudak, ince varislerde kullanılan iğne tedavisiyle ilgili merak edilenleri anlatıyor
İğne tedavisi nedir?
Tıbbi ismi skleroterapidir. Enjektör içine çektiğimiz bir ilacı, damarın içine vererek tabiri caizse damarı içeriden yakıyoruz. İlacın amacı oradaki damarı yok etmek. Daha sonra elastik bandajla baskı oluşturarak damarın iki ucunun birbirine yapışmasını ve tıkanmasını sağlıyoruz.
Bütün varislerde kullanılabiliyor mu?
Hayır, kılcal varisler diye bilinen çapı 1-3 milim arasında olanlara uygulanabiliyor. Eğer ilacın içindeki maddeyi havayla karıştırırsak (köpük tedavisi) 3 milimin üzerindeki damarlarda da etkili oluyor. Tabii 5-6 milimin üzerindeki damarlarda çok kullanmamak lazım.
Seanslar halinde mi uygulanıyor?
Evet, önce iyi bir bacak haritalaması yapıyoruz. Ultrasonda gördüğümüz damarların yerlerini inceledikten sonra seans sayısını ayarlıyoruz. Sonuçta kimyasal bir ilaç kullandığımız için toksisite riskini azaltmak için tek seansta bütün bacağı bitirmemeyi tercih ediyoruz. Burada tabii varisin yoğunluğu da önemli. Gerçekten çok yoğun varis varsa seans sayısı 4-6’ya kadar yayılabiliyor. Seans halinde yapmamızın bir başka gerekçesi, bir süre hareketsiz kalacak bir hastada derin toplardamar tıkanıklığı riskini ortadan kaldırmak.
İşlem sonrası bandaj kullanmak gerekiyor mu?
İlacı verdikten sonra bir süre bacağa baskı uyguluyoruz. Seans bitince elastik bandaj sarıyoruz ve bandajın en az 24 saat kalmasını istiyoruz. Daha sonra da en az 72 saat varis çorabı giymesini öneriyoruz. Bandaj ve varis çorabının yaptığı baskı, işlemi tamamlıyor. Damarın üzerinde bir baskı olmalı ki geri kaçak yapacak olan kan, tıkadığımız damarı tekrar açmasın, damarın iç duvarı birbirine yapışsın.
Her seans ne kadar sürüyor?
Ortalama 30 dakika. İki seans arasında en az 3-4 günlük bir süre olmalı ki bu süreçte kimyasal madde vücuttan atılsın ve işlem yapılan alandaki cevabı görelim. Herhangi bir komplikasyon olmuş mu, olmamış mı bunu görmek lazım. Ben genelde 7 günlük aralarla yapıyorum. Yoğun varisli bir bacağı 4 seansta bitiriyorum.
Sonuçlar ne zaman alınıyor?
Ortalama 2 hafta içinde damardaki tıkanıklığı, 1 ay içinde de damarın tamamen kaybolduğunu görüyoruz.
Riskleri var mı?
Skleroterapi işlemi tecrübeli ellerde yapılmalı. Kullanılan ilaç bazen alerji yapabilir, hatta buna bağlı hastada anaflaksi dediğimiz ağır alerjik reaksiyonlar görülebilir. Bu, gerçekten acil müdahale gerektiren bir durum. İğne tedavisi iyi koşullarda ve kalp-damar cerrahları tarafından yapılmalı.
Morluk, şişlik olur mu?
Bir süre morluk olabilir. Ama bunlar geçicidir, 1 hafta 10 gün içinde kaybolur. Eğer 1-3 milin üzerindeki damarlara uygulanırsa damar hattı boyunca kahverengiye yakın bir iz oluşabilir. Bu izlerin de kaybolması 1 ayı bulabilir. İzlerin yok olması sürecini hızlandırmak için çeşitli kremler öneririz.
Morluk dışında risk var mı?
Kullanılan ilaç cildin altına kaçabilir. Bu da istemediğimiz bir durum çünkü ciltte açık yaraların oluşmasına yol açabilir. Giremeyeceğiniz incelikte bir damara ilacı vermeye çalışırsak başımıza gelebilir. Ya da ilaç bir anda basınçla verilirse damar patlayıp ilaç cildin altına kaçabilir. Sonuç yine yanık varmış gibi ciltte açık yaralardır. İlaç çok yoğun kullanılırsa, işlem yapılacak alan çok iyi seçilmezse ilacın yine cilt altına kaçma riski var. Bunu önlemek için ayak bileğindeki varisle uyluktaki variste kullanılacak ilacın dozu aynı olmamalı. Ayak bileği çevresinde cilt ince olduğu için ilaç üçte bir veya dörtte bir oranında sulandırılmalı. Aksi takdirde ciddi yanıklar, yaralar ortaya çıkar.
İdeal bir mevsimi var mı?
Skleroterapi işlemi sonbahar, kış ve ilkbaharın ilk birkaç ayında yapılmalı. Yaz sıcaklarında yapılamıyor çünkü hastanın elastik bandajlı kalması ve varis çorabı kullanması gerekiyor. Bunlar da sıcak havalarda ıstırap verici olabiliyor. Yine sıcak hava, damarlarda genişlemeye yol açtığı için işlemin başarı oranı düşüyor. Son olarak yazın tatile gidildiği için insanlar ayak ve bacaklarında morluklar olsun istemiyor. Köpük tedavisi nedir? Skleroterapide kullanılan ilacın belli bir oranda havayla karıştırılıp ilacın köpürtülmesidir. Normal iğne tedavisinden farkı daha yoğun olmasıdır. Bu sayede geniş alanlara yayılan varislerde daha az ilaçla daha hızlı etki yaratabiliyor. Ancak burada da dozu iyi ayarlamak, belli bir orandan fazla yapmamaya dikkat etmek gerekiyor.
