Giriş
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Aslı Doğruk Ünal anlatıyor...
1-İYOTLU TUZ KULLANIN
Birçok besin maddesi tiroid sağılığında önemli yere sahip. Bunlardan en önemlisi iyottur. İyot yeteri kadar tiroid hormonu sentezlenmesi için gerekli mineraldir. İyot eksikliği guatra yani tiroid bezinin büyümesine neden olabilir. Yine bebekte zeka geriliği, annede düşük veya ölü doğum gibi daha önemli sonuçlara yol açabilir.Gelişmiş ülkelerde, özellikle iyotlu tuz ve iyottan zengin deniz ürünlerinin tüketilmesi ile iyot eksikliği çok nadir görülüyor. Eğer doktorunuz tarafından özellikle iyot kısıtlaması önerilmediyse yemeklerinize mutlaka iyotlu sofra tuzu katın veya iyottan zengin deniz ürünleri, süt ürünleri ve yumurta tüketmeye özen gösterin. Fakat kesinlikle iyot solüsyonu kullanmayın. Bu şekilde iyot takviyesi almak gereksiz çünkü iyodun eksikliği gibi fazlalığı da tiroid bezinde hasar yaratabilir.
2-SELENYUNLU GIDALAR TÜKETİN
Selenyum, tiroid hormon sentezinde ve hormonların aktifleşmesine yardımcı bir element. Aynı zamanda anti-oksidan rolü de var. O nedenle tiroid hastaları selenyumdan zengin fındık, ton balığı, sardalya, yumurta ve kurubaklagil tüketmeli. Takviye olarak selenyum kullanımı sadece doktor kontrolünde, belli bir süre için yapılabilir. Çünkü selenyum, besin takviyesi için kullanılan ürünlerin içinde yüksek miktarda var, aşırı kullanımı da midebağırsak sistemi rahatsızlıklarına neden olabilir, tip 2 diyabet riskini artırabilir.
3-ÇİNKO İÇEREN BESİNLERİ UNUTMAYIN
Çinko birçok besin maddesinin içinde bulunur. Selenyum gibi çinko da tiroid hormonlarının aktifleşmesini ve TSH hormon salınımının düzenlenmesini sağlayan yardımcı bir elementtir. Özellikle hipotiroidisi olanlar çinko açısından daha zengin kabuklu deniz ürünleri, kırmızı et ve tavuk eti tüketmeye dikkat etmeli.
4- KEMİK ERİMESİ RİSKİNE KARŞI D VİTAMİNİ
Vitamin D eksikliğinin tiroid hastalıklarının da içinde bulunduğu birçok otoimmün hastalıkla ilişkisi tıp camiasında araştırmaları devam eden güncel bir konu. Bizim yaptığımız bir çalışmada da gösterdiğimiz üzere otoimmün tiroid hastalığı olanlarda vitamin D düzeyi, sağlıklı kişilere göre daha düşük. D vitaminin düşük olması otoimmün tiroid hastalığının bir nedeni mi yoksa sonucu mu olduğu kesinleşmedi. Bu arada D vitamini eksikliği ve hipertiroidi (tiroid bezinin aşırı çalışması) arasında da ilişki var. D vitamini azlığının kemik erimesine neden olduğu biliniyor. Hipertirioidi hastalarında sık görülen vitamin D eksikliği ile kemik erimesi riski daha da artıyor. Bu nedenle hipertiroidi hastalarında vitamin D takviyesi yanında bu vitamini içeren yağlı balık, süt ürünleri, yumurta ve mantar gibi besinleri tavsiye ediyoruz.
5-GUATR YAPICI BESINLERI PIŞIRIN
Guatra zemin hazırlayan besinleri guatrojen olarak adlandırıyoruz. Guatrojenleri şöyle sıralayabiliriz: Soya ürünleri, brokoli, karnabahar, lahana, karalahana, ıspanak, tatlı patates, şeftali, çilek, çamfıstığı, fındık, darı. Bu besinlerin az tüketimi ya da pişirilebilenlerin pişirilmesi guatrojen etkiyi ortadan kaldırır. Bu arada guatrojen besinler zeminde yatkınlığı olmayan bir kişide guatra neden olmaz.
6-HAZIR YİYECEKLERDEN UZAK DURUN
Hipotiroidi (tiroid bezinin az çalışması) hastalarında özel bir diyet gerekli değil. Yapılan diyetlerin de tiroid sağlığı açısından ek bir fayda sağladığı bilimsel olarak gösterilmedi. Herkes için geçerli olmakla beraber, hipotiroidi hastaları daha kilo almaya meyilli. Bu nedenle hipotiroidiniz varsa işlenmiş, hazır ürünlerden uzak durun. Özellikle sebze, meyve, et, süt ürünlerinden oluşan sağlıklı beslenme planı oluşturun. Sağlıklı ve dengeli beslenme ile tokluk hissiniz artar, daha az kalori alırsınız, böylece şişmanlama riskiniz düşer.
7-YEMEK VE İLAÇ ETKİLEŞİMİNE DİKKAT!
Hipotiroidi hastaları, tiroid ilaçlarını sabah kahvaltıdan ve diğer kullandığı tüm ilaçlardan en az yarım saat önce almalı. Kalsiyum içeren besinler ve ilaçlar tiroid hormon emilimini azaltırlar. Bu nedenle, tiroid ilacı ile aralarında en az 4 saat olmalı. Kahve, yüksek lif içeren besinler ve lif takviyeleri de tiroid ilacının emilimini azaltır. Bu nedenle aralarında en az 1 saat olmasına dikkat edin. Kan şeker kontrolüne ve kilo kaybına yardımcı diye kullanılabilen krom pikolinat, tiroid ilacı emilimini bozar. Bu besin takviyesini almaya devam etmek istiyorsanız ilacınızla arasında en az 3-4 saat aralık olmalı. Meyve ve sebzelerde bulunan ve kalp-damar sağlığına olumlu etkileri olduğu gösterilen flavonoidler besin takviyesi olarak aşırı dozda alındıklarında tiroid bezi fonksiyonlarını baskılayabilir. Hipotiroidi nedeniyle tiroid ilacı kullanan tüm hastaların besin takviyelerinin ve ilaçlarının endokrinoloji uzmanı tarafından gözden geçirilmesi, uygun kullanım zamanlamasının yapılması şart.
