Giriş
Kardiyoloji Uzmanı Dr. Asil İşçi anlatıyor.
HİPERTANSİYON NEDİR?
Tansiyon (kan basıncı), kalbin kanı pompalarken damar cidarında oluşturduğu basınçtır. Bu basınç mm cıva (Hg) olarak ifade edilir. Basıncın istenilen değerlerin üzerinde olması durumu ise hipertansiyon olarak tanımlanır.
BÜYÜK YA DA KÜÇÜK TANSİYON NE DEMEK?
Büyük tansiyon (sistolik), kalbin kanı pompalarken oluşturduğu basınçtır. Küçük tansiyon (diasistolik) ise kalbin kan pompalamaya ara verdiği dönemdeki basınçtır. Büyük tansiyonun 140 mm Hg, küçük tansiyonun ise 90 mm Hg değerlerine ulaşması hipertansiyon sınırıdır.
SIK GÖRÜLEN BİR HASTALIK MI?
Hipertansiyon çok yaygın bir hastalık. Hipertansiyondan muzdarip birçok insan, belirtileri olmadığından hasta olduğunun bile farkında değil. Maalesef çoğu zaman insanlar kalp krizi veya felç geçirdikten sonra yüksek tansiyon hastası olduğunu öğreniyor. Ülkemizde her üç erişkinden biri tansiyon hastası. Yaşla görülme oranı giderek daha da artıyor. 70’li yaşlarda her üç kişiden ikisi tansiyon hastası haline geliyor.
YÜKSEK TANSİYON DAMARLARA NASIL ZARAR VERİR?
Tansiyonu kronikleşmiş ve düzenli tedavi almamış hastalarda yüksek tansiyon damar içindeki endotel dediğimiz tabakaya zarar veriyor. Buna bağlı olarak damar sertliği oluşuyor. Damar sertliği de kalp krizleri, felçler, böbrek yetersizliği ile sonuçlanabiliyor. Yüksek tansiyon özellikle aort denilen kalpten çıkan ana damarda balonlaşmaya (anevrizma) sebep olabiliyor. Aort damarında balonlaşma yırtılırsa maalesef ölümle sonuçlanabiliyor.
YÜKSEK TANSİYONDAN EN ÇOK HANGİ DAMAR ETKİLENİR?
Kalbi besleyen koroner damarlarda, şah damarlarında, aortta, göz ve böbrek damarlarında yüksek tansiyonun zararlı etkilerini daha sık görüyoruz.
HASTALARI BEKLEYEN DİĞER TEHLİKELER NELER?
- Hipertansiyonlu hastalar için en önemli tehdit, ‘hedef organlar’da oluşabilecek ağır hasardır.
- Kalbiniz kalp yetmezliği, kalp-damar hastalığının hızlanması, kalp krizi,
- Beyniniz felç ya da bellek sorunları,
- Gözleriniz retina kanamaları,
- Böbrekleriniz böbrek yetmezliği tehdidi altındadır.
TANSİYONU OLANLAR İÇİN EN İYİ SPOR HANGİSİ?
En iyi spor düzenli yapabileceğiniz spordur. Ben hastalarıma tempolu yürüyüşü öneriyorum. Eskiden kas geliştirme çalışmasının tansiyona iyi gelmeyeceği düşünülürdü. Journal Hypentension dergisinde, haftada birkaç kez ağırlık çalışması yapan kişilerle hiç ağırlık kaldırmayanların kıyaslandığı bir çalışma yayınlandı. Ağırlık çalışması yapanlarda büyük kan basıncının yüzde 2, küçük kan basıncının ise yüzde 4 oranında düştüğü bulundu. Circulation dergisinde yayınlanan bir diğer çalışma ise haftada iki-üç kez yapılan ağırlık çalışmasının tansiyonu önemli ölçüde düşürdüğünü gösteriyor. Sonuç olarak hastalarımıza ‘Spor yapın da nasıl yaparsanız yapın’ diyoruz. İster spor salonunda ağırlık çalışın ister çıkın koşun, yüzün, tenis oynayın... Yeter ki nabzınızı hızlandırın ve terleyin.
LİMON SUYU TANSİYONU DÜŞÜRÜR MÜ?
İlaç kadar etkili olmasa da bir miktar düşürebilir. Limondaki flavonoidlerin ACE grubu dediğimiz tansiyon ilaçlarındaki mekanizmaya benzer bir yolla etki ettiğine dair bilgiler var. Ama tansiyon düşürücü etkisinde mucize beklemek çok doğru olmaz.
TUZ, TANSİYONDA NE KADAR ETKİLİ?
Önerilen günlük tuz tüketimi 4-5 gram yani 1 çay kaşığı kadardır. Ancak ülkemizde yapılan çalışmalarda toplumumuzun günlük 16-18 gram kadar tuz tükettiği bulunmuş. Toplum olarak maalesef fazla miktarda tuz tüketiyoruz. Her 3 erişkinden birinin yüksek tansiyon hastası olduğu ülkemizde tuz kullanımını sınırlandırmamız gerekiyor.
KAYA TUZU DAHA MI MASUM?
Hayır, tuz tuzdur. Kaya tuzu, sofra tuzu, Himalaya tuzu, celtic tuzu fark etmez. Kaya tuzunun veya başka bir tuzun daha sağlıklı veya daha masum olduğu söylemek pek inandırıcı değil. Yüksek tansiyon hastasının tüm tuzlardan uzak durması en doğrusu.
TANSİYONU DÜŞÜREN BESİNLER NELER?
- Kan basıncı yüksekliğinin tedavisinde kullanılan ilaçların yerini hiçbir şey tutmaz. Fakat bazı gıdalar tansiyon düşürmede fayda sağlayabiliyor.
- Sarımsak, içeriğinde allisin denen madde sayesinde tansiyon için yararlı olabiliyor. Allisin denen madden faydalanmak için mutlaka sarımsağın ezilmesi gerekiyor. Sarımsağı ezip 5-10 dakika bekledikten sonra tüketmek daha faydalı.
- Domates, içeriğindeki likopen sayesinde kalp damar hastalıkları için çok faydalı.
- Nar, içeriğindeki müthiş polifenoller sayesinde tam bir süper gıda. Mevsiminde her gün bir tane tüketmekte ciddi fayda var.
- Pancar nitrat zengini bir besin. Nitrat tansiyon düşmesi için önemli reaksiyonlarda rol oynuyor.
