Giriş
Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Metin Özata anlatıyor...
Tiroid kanseri diğer kanserler gibi kötü mü?
Hayır, diğer kanserler gibi kötü seyretmez. Yapılan ameliyat ve radyoaktif iyot tedavisiyle yok olur ve hastanın yaşam süresini kısaltmaz. Bu nedenle çok fazla korkulacak bir kanser türü değil. Ancak tedaviyle kanser yok olsa bile ömür boyu kontrollere gidilmesi gerekiyor.
Kimlerde daha sık görülür?
Kadınlarda erkeklere göre 2 kat daha fazla rastlanır. Tiroid kanseri kadınlarda görülen kanserler arasında sıklık açısından 8’inci sıradadır. Ancak nodülü olan erkeklerde kanser riski daha fazladır. Tiroid kanseri her yaşta görülebilir.
Sebepleri nelerdir?
Çoğu kanserde olduğu gibi tiroid kanserinin nedeni tam olarak bilinmiyor.
Diğer kanserlerde olduğu gibi radyasyona maruz kalmak tiroid kanser sıklığını artırıyor. Çocukluğunda 200- 700 rad civarında radyasyon almış kişilerde 20-25 yıl sonra tiroid kanser sıklığının arttığı saptanmış. Rusya’daki Çernobil nükleer santrali kazasından sonra o bölgede yaşayan kişilerde tiroid kanserinde büyük artış oldu. Son yıllarda araştırmalar, tiroid kanserlerinde bazı genetik bozuklukların önemli rol oynadığını gösteriyor.
Tiroid kanserli kişide ne gibi belirtiler olur?
Aslında hastaların çoğunda hiçbir belirti ya da şikayet yok. Bir kısmında boyunda bir şişlik gelişir, çoğunda ise bir nodülden yapılan biyopsi sonucu kanser saptanır. Biyopsi normal çıktığı halde ameliyat edilen bezin nodül dışındaki bir alanında bazen milimetrik boyutta küçük kanser odağı saptanabilir. Tiroid bezinin hızlı büyümesi ve sert olması kanser şüphesini artırır. Ses kısıklığı ve boyunda lenf bezlerinin şişmesi de tiroid kanser şüphesini artırır. Çok nadiren ağrılı ve baskı şikayetleri dediğimiz ses kısıklığı, nefes darlığı veya yeme zorluğu ile ortaya çıkar. Bazen hastalar ilk olarak vücudun diğer tarafındaki lenf bezi büyüklüğü, kemik kırıkları veya çok nadiren tiroid bezi fazla çalışması (hipertiroidizm) ile karşımıza çıkabilir. Bununla beraber çoğu hastada hiçbir şikayet olmaz. Boyundaki kitlenin veya nodülün nefes borusuna yapışık olması, sert olması, son zamanlarda hızlı büyümesi, yeme zorluğu, ses kısıklığı veya ses kalınlaşması ve büyümüş lenf bezleri kanser olasılığını kuvvetlendirir.
Nasıl teşhis edilir?
Tiroid kanser teşhisi nodülden veya boyundaki kitleden yapılan iğne biyopsisi ile konur. Biyopsi ile alınan hücreler patoloji laboratuvarında mikroskop altında incelenerek kanser olup olmadığı anlaşılır. Biyopsi dışında bir nodülün kanser olup olmadığını anlayacak başka bir tetkik yok. Tiroid kanserleri bazen başka nedenlerle ameliyat edilen tiroid bezinde patolojik inceleme sırasında tesadüfen de teşhis edilebilir.
KAÇ TÜRÜ VAR?
Kabaca 4 türlü tiroid kanserinden söz edebiliriz.
PAPİLLER TİROİD KANSERİ: En sık görülün türüdür. Tiroid kanserlerinin yüzde 75-80’ini oluşturur. Genç erişkinlerde genellikle iyi seyirlidir ve 40 yaş altında nadiren ölüme neden olur.
FOLLİKÜLER TİROİD KANSERİ: Tiroid kanserlerinin yüzde 11-15’ini oluşturur. Bu kanser, damar ve tiroid bezi kapsülü denen tiroid bezini dıştan çevreleyen zara yayılım yapar. Kapsüle yayılım varsa nadiren akciğer ve kemiğe yayılır ve iyi gidişlidir. Damar yayılımı olanlarda kanser daha hızlı seyreder.
MEDÜLLER TİROİD KANSERİ: Tiroid kanserlerinin yüzde 6-8’ini oluşturur. Yüzde 25’i ailesel veya kalıtımsal özellik gösterir. Bu nedenle medüller kanserli hastaların aileleri ve çocukları bu kanser yönünden taranır.
ANAPLASTİK TİROİD KANSERİ: Tüm tiroid kanserlerinin yüzde 1-3’nü oluşturur. Tipik olarak son zamanlarda hızlı büyüyen tiroid nodülü veya kitlesi vardır. Çok hızlı seyreden bir kanserdir. Sıklıkla ilk tanı konulduğunda tümör zaten yayıldığından hastalar ameliyat edilme şansını kaybetmiş olabilir. Ameliyat, radyoterapi ve arkasından kemoterapi uygulanmalı. Anaplastik kanser radyoaktif iyot tutmadığından tedavide kullanılamaz.
Tiroid kanserinin iyi veya kötü seyredeceğine ilişkin belirtiler neler?
Yaşın 45’ten fazla olması veya yaşın 15’ten küçük olması, Uzak organlarda kanserin yayılmış (metastaz) bulunması, Kanser tipinin kötü olması, Tümör çapının 1 cm’den büyük olması, Kanserin tiroid bezinde birkaç odakta bulunması, Kanserin lenf bezlerine yayılım yapmış olması, Hastanın erkek olması ve tedavinin 12 aydan fazla gecikmesi kanserin biraz kötü veya hızlı seyredeceğini düşündürür. Ayrıca ameliyatta tiroid bezinin hepsinin çıkarılmaması ve radyoaktif iyot tedavisinin verilmemesi gidişin iyi olmamasına neden olur. Tümör çapı büyüdükçe kanserin seyri daha hızlı olur. Tümörün radyoaktif iyot tutmaması da tedavi için sıkıntı yaratır.
Kanserin iyi gidişli seyredeceğini gösteren belirteçler ise hastanın kadın olması, tümörün damara yayılmamış olması, tek bir odak halinde bulunması, ameliyatla tiroid bezinin hepsinin alınması, ameliyat sonrası radyoaktif iyot tedavisinin yapılması ve Levotiroksin ilacının kullanılmasıdır.
Nasıl tedavi edilir?
Tüm tiroid kanserli hastalarda (tümör çapı ne olursa olsun) mutlaka uygulanması gereken 4 tedavi basamağı var:
- Ameliyat: Ameliyatla tiroid bezinin hepsi çıkarılır.
- Radyoaktif iyot tedavisi: Ameliyattan 4-6 hafta sonra radyoaktif iyot tedavisi yapılır.
- Levotiroksin ilacı ile tedavi.
- Belirli aralarla takip: Tiroglobulin, tiroglobulin antikoru ve vücut taraması ile takip yapılır.
Bu tedavi basamakları uygulanan tiroid kanserli hastalarda kanser çoğunlukla yok olur. Ancak ameliyat yetersiz yapılırsa veya tiroid bezinin hepsi alınmazsa ya da radyoaktif iyot tedavisi yapılmazsa kanser nüksü sık görülür.
