Giriş
Kalp-Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Ersan Özbudak, iç varislerde kullanılan ameliyat yöntemlerini anlatıyor...
Kime ameliyat gerekli?
- Bacaklarda ağrı, yanma gibi şikayetleri olanlar,
- Muayenesinde ve ultrasonda iç varis olarak bilinen 3-4’üncü derece toplardamar yetmezliği olanlar,
- Damar çapı çok genişlemiş (uzun toplardamar için 5.5 mm, kısa toplardamar için 4.0 mm üzeri), geriye kaçan kanın süresi 2 saniyenin üzerine çıkmış olan hastaları ameliyat ediyoruz.
Ameliyat yöntemleri neler?
Açık ve kapalı yöntem olarak iki başlık altında toplayabiliriz. Geleneksel açık cerrahide hastaya spinal anestezi halk arasında bilinen tabirle belden uyuşturma yapılıyor. Daha sonra kasık bölgesi ve dizde ortalama 1-2 cm kesi ile toplardamar bağlanarak dışarı çıkarılıyor. Varis pakelerine (yumrularına) ise mikro cerrahi uyguluyoruz. Açık cerrahide hasta 1 gün kadar hastanede yatıyor. Ertesi gün yürüyerek taburcu ediliyor. Son 10 yılda açık cerrahi yerini kapalı varis ameliyatları olarak bilinen endovenöz cerrahiye bıraktı. Kapalı ameliyatlar aynı şekilde uygulanan 4 yöntem ve Türk kalp damar cerrahlarının yakın zamanda bulduğu ICT adı verilen yeni yöntemden oluşuyor. Öncelikle sık yaptığımız ve kapalı yöntemler olarak bilinen lazer, radyofrekans, buhar tedavisi ve yapıştırma (zamk) yöntemini anlatayım. Hepsi de benzer bir metotla uygulanıyor. Ameliyat sırasında herhangi bir yara, kesi olmuyor. Narkoz ya da spinal anesteziye (belden uyuşturma) gerek duyulmuyor. Lokal anestezi genellikle yeterli. En büyük avantajlarından biri de bu çünkü hastalar erken dönemde ayağa kalkıyor, kısa bir sürede taburcu oluyor.
Kapalı ameliyatlar nasıl yapılıyor?
Uygulanan tüm metotlarda diz seviyesinden lokal anestezi yapıyoruz. Ultrason eşliğinde yüzeyel toplardamarı buluyoruz. Ardından toplardamara, içinden kılavuz tel geçen bir iğneyle giriyoruz. Kılavuz tel sayesinde bütün damar hattını ultrasonla görüyoruz. Bu tel, damarın içinde güvenli bir yol almamızı sağlıyor. Telin üzerinden de katater dediğimiz halk arasında hortum ya da boru diye tabir edilen bir kanül gönderiyoruz. Kanülün içine lazer enerjisi vererek damarı içten yakarsak buna kapalı lazer ameliyatı, radyofrekans enerjisi verirsek radyofrekans ameliyatı, buharla damarı içeriden yakarsak buna da buhar ameliyatı diyoruz. Son olarak hortumun içinden gönderdiğimiz bir yapıştırıcı maddeyle damarı içten yapıştırıcıyla tıkayabilirsek buna zamk yöntemi diyoruz. Metotların hepsindeki ortak nokta çalışmayan damarın ortadan kaldırılması. ICT yöntemi ise şöyle: Kaçak yapan toplardamar, kasık bölgesinde ultrason ile görülüyor. Bozuk olan kapakçığın etrafına hazır solüsyonlar sıkılıyor, böylece kapakçığın kaçağı önleniyor. Henüz yeni bir uygulama olan bu yöntemle kaçak yapan damarın tedavisi kısa sürede tamamlanıyor.
Ameliyat ne kadar sürüyor?
İşleme göre değişiyor. En kısa süreli olan zamk yöntemi. Burada lokal anesteziyi sadece iğnenin girdiği noktaya yapıyoruz. Daha sonrasında damar içini yapıştırıcıyla doldurduğumuz için baskılı pansuman yapıp üzerine elastik bandaj sarıyoruz. Ortalama 5-10 dakika içinde işlem bitiyor. Hasta servise alınıyor, birkaç saat istirahat ediyor, sonrasında ayağa kalkıp taburcu oluyor. Diğer metotlarda ise ortalama yarım saat-45 dakika sürüyor. Buhar tedavisi çok yaygın bir tedavi değil. Ülkemizde çok uygulanmıyor.
Başarı oranları?
Oldukça yüksek, yüzde 95’lerin üzerinde.
İşlem sonrasında süreç nasıl?
Bacak elastik bandaja alınarak kişi ameliyathaneden alınıyor. Serviste birkaç saat istirahat ettikten sonra taburcu ediliyor. Hastanede yatışa, ilaç, antibiyotik kullanmasına gerek olmuyor. Hangi yöntemin kullanılacağı kliniğin deneyimi, alt yapısı ve hastanın tercihine göre değişiyor.
Herkese uygulanabilir mi?
Evet. Burada en önemli husus kliniğin dopler ultrason konusunda tecrübesinin olması. Bazen yüzeysel damarın derin bağlantıları, farklı anatomik yerleri olabilir. Bu durumda yanlışlıkla yüzeysel damar yerine derin damar yakılabilir. Bu da ömür boyu kalıcı hadiselere yol açabilir. Hayati risk bile oluşturabilir. Hekimlerin bu anatomik yerleri bilmesi, ultrason bilgisinin olması, tercihen kalp-damar cerrahı olması önemli.
Ne kadar sürede hastanın yakınmaları geçiyor?
Ameliyat sonrasında elastik bandaj öneriyoruz. Hastanın 1 gece bandajla kalmasını, en az 3 ay da bu bandajla kalmasını istiyoruz. Sonrasında da 3 hafta kadar varis çorabı giymesi gerekiyor. Ameliyatın ertesi günü hastalar normal hayatlarına dönebiliyor. Fakat işlem sonrasında yüzde 30 oranda bacak damar hattı boyunca ağrı, kızarıklık, yanma, morluk olabiliyor. Buna bağlı da istirahat süresi gerekli olabiliyor. Kendi klinik yaklaşımım en az 7 gün istirahat önermek. Normal ev işlerine ertesi gün de dönebilirler.
VARİSİN EN ÖNEMLİ BELİRTİLERİ
Hastaların önemli bir kısmı görüntü bozukluğu nedeniyle doktora başvuruyor. Varisler 3-4 mm üzerindeyse şu tür yakınmalar ortaya çıkıyor:
- Uzun süre ayakta kalma sonrası bacakta ağrı, şişme, hassasiyet, ağırlık hissi, bacakta sürekli sızlama hissi,
- Damarların üstünde yanma hissi.
- Hissiz bacaklar.
- Dinlenmekle ayaklarda geçmeyen ağrı.
- Yakınmalar günün sonuna doğru çok belirgin hale gelir. Hastalar ayakkabılarının dar geldiğini söyler.
- Kış döneminde kadınlar çizmenin fermuarını kapatamamaktan yakınır.
- Kadın hastalarda adet dönemlerinde yakınmalar belirgin olarak artar.
YARIN: VARİS ÇORABI KULLANMANIN KURALLARI
