Giriş
Kalp-Damar Cerrahisi Uzmanı Doç. Dr. Ersan Özbudak anlatıyor...
HAMİLELİKTE VARİS ÇORABI GİYİN
Gebelik döneminde varisler artışa geçer. Önlem için mutlaka varis çorabı giyin. İlerlemiş varisiniz varsa ve varislerinize müdahale edilmeden hamile kaldıysanız gebeliğin ilk 6 haftasında ve son 3 aylık dönemde çok dikkatli olun. Bu dönemde pıhtılaşma faktörü artar, hareket kabiliyeti ise çok azalır. Bu da toplardamar tıkanıklığı ve akciğer embolisi (akciğere varisli damardan pıhtı atma) riskinin yükselmesi anlamına geliyor. Emzirme dönemi de risklidir. Ağlamasın ya da uyanmasın diye bebeğinizi uzun süre hareketsiz biçimde kucağınızda tutmayın. Bu durum da toplardamar tıkanıklığı riskini artırır. Doktorunuz tarafından aksi bir öneride bulunulmadıysa mümkün olduğu kadar hareketli olun ve varis çorabı giyin.
DAR KIYAFETLER GİYMEYİN
Korse, dar kemer, tayt gibi dar kıyafetler toplardamarların içindeki kan akışının dönüşünü zorlaştırır, kanın ayak bileklerine doğru birikmesine neden olur. Yüksek topuklu ayakkabılar kan dolaşımını azaltır. Bu nedenle çok sık dar kıyafetler ve topuklu ayakkabı giymeyin, kemerinizi çok sıkmayın.
AĞRILIK ÇALIŞMASINA DİKKAT EDİN
Özellikle çok uzun süre ağırlık çalışması yapan kişilerde varis gelişimi riski yüksek. Ayrıca dışarıdan alınan protein tozları da varise zemin hazırlıyor.
HAREKETSİZ KALMAYIN
Yapabileceğiniz en rahat egzersiz yürüyüş. Fırsat buldukça yürüyün. Uzun süre hareketsiz oturmanız gerekiyorsa oturduğunuz yerde pompa hareketleri dediğimiz ayağınızı gaza basıp çeker gibi öne-arkaya hareket ettirin. İş yerinde zaman zaman masanızdan kalkıp tur atın.
BACAK BACAK ÜSTÜNE ATMAYIN
Bu hareket bacak kaslarının çalışmasını engelleyip kan akımının yavaşlamasına yol açıyor. Ayağımızı altımıza alıp oturmak da aynı şekilde kan akımının kesilmesi demek. Her iki oturuş biçimi kanın aşağıdan yukarıya çıkmasını zorlaştırır. Bu da bacak toplardamarlarının genişlemesine, kapakçıkların bozulmasına, pıhtılaşma oranın artmasına yol açabilir.
UZUN YOLCULUKLARDA MOLA VERİN
Uzun yolculuklarda da pompa egzersizleri yaparak ayak bileğinizi çalıştırın. Otomobille seyahat ediyorsanız mutlaka mola verin, kısa yürüyüşler yapın.
SAUNAYA GİRMEYİN
Kaplıca, sauna ve sıcak banyo varisleri artırır. Vücudunuzun kabul edebileceği en ılık seviyede banyo yapın. Banyodan çıkmadan önce bacaklarınızı mutlaka soğuk suyla aşağıdan yukarıya doğru yıkayın.
BACAKLARINIZI DİNLENDİRİN
Akşamları eve gittiğinizde koltukta uzun süre oturmak yerine kanepeye uzanarak dinlenin. Böbrek yetmezliği, tansiyon hastalığı gibi bir sağlık sorununuz yoksa ayaklarınızın altına birkaç yastık koyarak bacaklarınızı yükseltin. Mümkünse yatarken de bunu yapın. Bu şekilde kan dolaşımını artırır, rahat bir şekilde toplardamarınızın boşalmasını sağlar, bacaklarınızdaki yükü azaltırsınız. Şikayetleriniz azaldığı için daha rahat uyursunuz
FAZLA KİLOLARI VERİN
Aşırı kilo hem varisleri artırır hem de tedaviyi güçleştirir. Şişmanlık, kanın kalbe doğru hareketini güçleştirir, toplardamarları genişletir. Bu da varis gelişimi için uygun zemin hazırlar. Bu arada bol su içmeyi ihmal etmeyin. Su, kan hücrelerinin damar içinde rahat ilerlemesini sağlıyor, damarın genişlemesini, içinde pıhtı oluşmasını engelliyor.
KÖTÜ ALIŞKANLIKLARA VEDA EDİN
Sigara tüm damarları olduğu gibi toplardamarları da bozuyor. Hem damarı genişletiyor hem de damarda pıhtılaşma etkisine yol açıyor. Alkol de damarı genişletiyor, damarın iç yapısını bozuyor. İki alışkanlıktan da vazgeçin.
Varise bağlı şikayetler:
- Sabahları az, günün ilerleyen saatlerinde daha fazladır.
- Yakınmalar genellikle bacağın diz altı kısmında belirgindir.
- Akşam bacakları yükseltme ihtiyacı olur.
- Bacağı yükseltmekle ayaklar rahatlar.
- Varis çorabı giymekle de şikayetler azalır.
- Sıcak havalarda daha belirgin, soğuk havalarda daha azdır.
- Yürümekle azalır, uzun süre ayakta kalmak ya da oturmakla (hareketsizlikle) artar.
ÖNEMLİ:
- Genç insanlarda, özellikle genç kadınlarda dıştan varis görünmese bile yukarıdaki yakınmalar olabilir.
- Ayakta yapılacak bir renkli (doppler) ultrason incelemesi bacaklardaki toplardamar sorunu varlığını ortaya çıkarır.
