Giriş
Günümüzde yaşlanmayı durdurmak ya da geri döndürmek mümkün değil. Sağlıklı ve uzun bir ömür sürmek için yaşam biçiminizin şişmanlık, tansiyon, şeker gibi hastalıkları üretmeyecek bir şekilde planlaması gerekiyor. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Pendik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Geriatri Bilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Aslı Tufan Çinçin anlatıyor.
HANGİ YAŞ DİLİMİNDEN SONRA YAŞLI SAYILIYORUZ?
Dünya Sağlık Örgütünün tanımına göre; 65 yaş ve üzeri bireyler ‘yaşlı’ olarak tanımlanıyor. Yaşlılığın da farklı dönemleri var:
- 65-74 yaş arası erken yaşlı
- 75-84 yaş arası orta yaşlı
- 85 yaş ve üzeri ileri yaşlılık olarak kabul ediliyor.
Geçen yılki rakamlara göre, Türkiye nüfusunun yüzde 9.5’ini 65 yaş üzeri insanlar oluşturuyor. Yani ülkemizde 65 yaş üstü 7 milyon 953 bin 555 kişi var. 2020 Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verilerine göre; Türkiye’de ortalama yaşam süresi beklentisi erkeklerde 75.9, kadınlarda 81.3 yaştır.
İNSAN EN FAZLA KAÇ YIL YAŞAYABİLİR?
Kayıtlara geçen en yaşlı kişi 127 yaşında hayatını kaybetmiş. Şu anda dünyanın en yaşlı kişisi Japonya’da yaşıyor ve 118 yaşında. Laboratuvar ortamındaki çalışmalarda hücrelerin en fazla 115 yıl yaşayacağı gösterilmiş.
YAŞAM SÜRESİ EN UZUN YERLER NERESİ? BU ÜLKELERİN YA DA BÖLGELERİN ÖZELLİKLERİ NELER?
Türkiye’de Aydın, Giresun ve Sinop; dünyada Japonya, İtalya ve Yunanistan’dır. Bu ülke ve şehirlerinin ortak özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:
- Akdeniz tipi diyet ve dengeli beslenmek
- Sosyal hayattan soyutlanmamak
- Üretkenliğe devam etmek
- Sürekli fiziksel aktivite
- Stresten uzak bir yaşam
- Çevre kirliliğinin az olması ve doğa ile iç içe bir yaşam
- Uyku kalitesi
VITAMİNLER GENÇLEŞME SAĞLAR MI?
Antioksidan vitaminler olan A, C ve E vitaminlerinin yaşlanmanın temel mekanizmalarından biri olan serbest radikalleri önlediğine ilişkin bir görüş var. Ancak araştırmalar, antioksidanların yaşlanma ya da kanser karşıtı etkileri konusunda yeterli kanıta ulaşılamadı. Sağlıklı yaşlanma için B vitaminlerinin vücutta ideal seviyede olmaları kritik önemde. Fakat bu grup vitaminlerinin de yaşlanmanın önlenmesi ya da yavaşlatılması açısından ortaya konulmuş bir etkinliği yok. D vitamini uygun dozlarda umut vaat eden yaşlanma karşıtı bir destek olarak kabul edilebilir. Fakat yüksek dozlarda toksik olacağı unutulmamalı. D vitamininin en önemli kaynağı güneştir. Fakat kış ve bahar aylarında eksik D vitaminini güneşten sağlamak mümkün olmayabilir. Kanda eksiklik saptanırsa doktor tavsiyesi ile takviye alınabilir.
HORMON TAKVİYELERİNİN ÖMÜR UZATICI ETKİSİ VAR MI?
Büyüme hormonu uygulamasının kas kütlesi artışı, bağışıklık sistemini güçlendirmesi ve libido artışı gibi olumlu etkileri var. Fakat bunların yanında yüksek tansiyon, diyabet, kafa içi basınç artışı gibi olumsuz yan etkileri mevcut. Ayrıca kanser hücrelerini tetikleyebilir. Tüm bunlar göz önünde bulundurulduğunda büyüme hormonunun yaşlanma karşıtı bir tedavi olarak kullanımı uygun değil. Günümüzde, elimizdeki veriler ışığında yaşlanmayı durdurmak ve geri döndürmek ne yazık ki mümkün değil. Bu nedenle yaşlanmayı durdurmak yerine yaşam tarzı değişiklikleriyle sağlıklı ve kaliteli bir şekilde ömrü uzatmayı hedeflemek daha mantıklı. Yaşam tarzınızın şişmanlık, yüksek tansiyon, şeker gibi kronik hastalıkları üretmeyecek şekilde planlanması daha uygun.
BİYOTEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNİN İNSANI 150 YAŞINA KADAR YAŞATACAK GENÇLİK HAPI ÜZERINDE ÇALIŞTIĞINA DAİR HABERLER DOĞRU MU?
Hayır, gerçeklik payı düşük. Çünkü yaşlanma sadece genetik yapınızla ilgili bir durum değil. Yaşadığınız coğrafya, cinsiyetiniz, maruz kaldığınız hava kirliliği ya da stres gibi çevresel faktörler de yaşlanmamızda rol oynuyor. Dolayısıyla üretilen haplar bu faktörleri değiştiremeyeceği için vaat edilen yaşam süresinin doğru olmadığını söyleyebiliriz.
NE TÜR DEĞİŞİKLİKLERLE YAŞAM SÜRESİNİ UZATABİLİRİZ?
Doğru ve dengeli beslenin (posa, protein, yağ, karbonhidrat dengesine dikkat edin, yeterli su için). Zihninizi çalıştırın. Çevresel risklerden kaçının (hava kirliliği, ağır metaller, mikrodalga, cep telefonu, güneş ışınları, radyoaktif ışınlar, elektromanyetik dalgalar gibi). Yeterli uyuyun. Düzenli ve ılımlı egzersiz yapın. Sosyal hayattan soyutlanmayın. Üretkenliğe devam edin. Geleceğe dair planlar yapın. Sigaradan uzak durun. Hobiler edinin. Güçlü aile ve arkadaşlık bağları kurun.
