Giriş
Bir okuyucum ilginç bir mesaj yolladı: “Annem 46 yaşında. Onu ‘Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil ettim. Onun üstüne yatırıyorum.” Ben de bu vesileyle bugün sizlere bu sistemi biraz daha detaylı anlatmak istiyorum.
BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİ NEDİR?
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), emeklilik döneminde ek bir gelir elde etmek için tasarlanmış, uzun vadeli bir tasarruf ve yatırım sistemi. Temel amacı, bireylerin emeklilik dönemlerinde çalışma yaşamlarında elde ettikleri yaşam standardını sürdürebilmelerine yardımcı olmak. BES’e dahil olduğunuzda, düzenli olarak katkı payları ödersiniz ve bu katkılarınız emeklilik yatırım fonlarında değerlendirilir. Özellikle emeklilik döneminde, sosyal güvenlikten aldığınız tek maaş ile eski standartlarınızı yakalamanız zor görünüyorsa bu noktada BES devreye girer. Bu sayede, emeklilikte gelir kaybınızı azaltabilir ve yaşam standardınızı koruyabilirsiniz. Sistem, profesyonel fon yöneticileri tarafından yönetildiği için, yatırım konusunda fazla bilgi sahibi olmasanız bile paranızın nasıl değerlendirileceğini güvenle emanet edebilirsiniz. Emekli olabilmek için sisteme ilk giriş tarihinden itibaren 10 yıl süreyle sistemde kalmanız ve 56 yaşınızı doldurmanız gerekir. Söz konusu şartları sağladıktan sonra sistemde kalıp, katkı payı ödemeye devam edebilir ve birikimlerinizin daha da büyümesini sağlayabilirsiniz.
YAŞ SINIRI YOK
Peki anneniz de BES’e girebilir mi? Bu sorunun cevabı kesinlikle ‘evet’. Yaş sınırı olmadan herkes BES’e katılabilir. Okuyucumun annesine BES yaptırması bu yüzden oldukça anlamlı. 56 yaşını geçmiş olsanız bile sisteme katılıp birikim yapabilirsiniz. Hatta 56 yaşından sonra BES’e giren bir kişi, yaş sınırının dolmasını beklemez. Bu da demek oluyor ki, devlet katkısından ve diğer avantajlardan daha kısa zamanda faydalanmaya başlayabilirsiniz.
GENÇLER İÇİN DE FIRSATLAR VAR
BES sadece yaşı ilerlemiş bireyler için değil, gençler için de oldukça avantajlı. Genç yaşta sisteme giren bir kişi, daha uzun süre birikim yapma şansına sahip olur ve bu da daha büyük bir birikim anlamına gelir. Ayrıca, gençken yatırım yapmak daha az maliyetlidir çünkü zamanla birikimleriniz fonlar aracılığıyla büyür. BES’in sunduğu esnek fon seçenekleri, gençlere risk tercihlerine göre yatırım yapma fırsatı sunar. Daha yüksek getiriler elde etmek isteyenler, daha riskli fonları tercih edebilirken, düşük riskli yatırımlar isteyenler daha güvenli fonlara yönlenebilir. Üstelik, yılda 12 kez fon değiştirme hakkınız var. Bu sayede, piyasa koşullarına göre esneklik kazanabilirsiniz.
DEVLET KATKISI BÜYÜK AVANTAJ
BES’in en cazip özelliklerinden biri devlet katkısı.. 2022 itibariyle, devletin BES’e katkı oranı yüzde 30. Bu da demek oluyor ki, sisteme yatırdığınız her 100 TL için devlet sizin adınıza 30 TL yatırır. Ancak devlet katkısı, yıllık brüt asgari ücretin yüzde 30’u ile sınırlıdır. Yani bir yıl için devletin katkı olarak yapacağı maksimum miktar, 72.009 TL’dir. Bu katkı, genç ya da yaşlı fark etmeksizin, herkesin BES’te birikim yapmasını teşvik eden önemli bir avantaj.
MİRAS BIRAKILABİLİR
Bir diğer önemli nokta, BES birikimlerinin miras olarak bırakılabilmesidir. Herhangi bir BES katılımcısı, birikimlerini mirasçılarına bırakabilir. Bu da sistemin sadece bir emeklilik fonu değil, aynı zamanda bir aile mirası oluşturma aracı olmasını sağlıyor. Yani sadece kendiniz için değil, sevdiklerinizin geleceğini de güvence altına alabilirsiniz.
ÇOCUĞUMA BES
18 yaşından küçük çocuklarınızı Bireysel Emeklilik Sistemi’ne erken yaşta dahil ederek çocuklarınızın geleceğini güvence altına almaya başlayabilirsiniz.
GÜNÜN TERİMİ
STOPAJ
Devlet, yatırımdan elde ettiğimiz getiriden, örneğin faiz vb. vergi alır. Bunun adına ‘‘stopaj’’ deniyor. Vergi sisteminde gelirin henüz hesaba geçmeden önce kesilen kısmıdır.
GÜNÜN SORUSU
BES’TE STOPAJ NASIL HESAPLANIR?
Bireysel emeklilik sisteminde, sistemde kalındığı süre boyunca yapılan fon değişikliklerinde stopaj kesintisi yapılmaz, bu kesinti sadece sistemden çıkılması durumunda yapılmaktadır. Stopaj yalnızca birikimlerinizin getirisinden ve devlet katkısının getirisi üzerinden alınmakta, anaparanız ve bunun üzerine sunulan devlet katkısı üzerinden stopaj kesintisi yapılmamaktadır. Stopaj kesintisi oranı;
* Sistemden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat ve maluliyet gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlar için yüzde 5,
* 10 yıl süreyle sistemde kalmakla birlikte sistemden emeklilik hakkı elde etmeden ayrılan katılımcılar için yüzde 10,
* 10 yıldan az süreyle sistemde kalarak ayrılan katılımcılar için ise yüzde 15’tir.
