Giriş
Efsane Cuma, Mega İndirim, Çılgın Alışveriş... Binbir kampanyanın yağmuruna tutulduğumuz bir haftayı geride bıraktık. Şimdi ay sonu... Sene sonu da geliyor. ‘Eyvah kredi kartı borcum patladı!’ Peki neden böyle oldu ve şimdi ne yapmalıyız?
BEYNİMİZ ÖDÜL SEVER
‘İndirim’, ‘fırsat’ gibi kelimeler, beynimizdeki ödül merkezi sistemlerini harekete geçiriyor. ‘Bu benim için gerçekten ihtiyaç mı?’ diye sorgulayan (mantıklı) merkez ise daha az aktif hale geliyor. Çocuklaşıyoruz bir bakıma ve özellikle fiyatını bildiğimiz şeyleri düşük bir tutarda alınca müthiş bir başarı hissi yaşıyoruz. Başarı hormonu salgılanıyor.
GERÇEK: Ortada ödül filan yok. Sene sonu stoklarını eritmeye çalışan şirketler var.
BAKLAVA
Baklavanın pişmanlığı tartıda kiloları görünce, gereksiz alışverişinki de kredi kartı ekstresi gelince başlıyor. Reklamlardan, bildirimlerden, çevrende konuşulanlardan etkilenmeden çılgın alışveriş dönemlerini atlatmak, misafirlikte ikram edilen o harika cevizli baklavalara ‘hayır’ demek kadar zor. İşte tam bu sebepten sepetler doldu taştı.
GERÇEK: İnsanın arzuları sonsuzdur.
YARISI KEŞKECİLER
Gereksiz harcama yapanların yüzde 50’sinden fazlası sonradan pişmanlık duyduğunu belirtiyor. Kasım ayının son günlerinde indirimlerin büyüsüne kapılanlar, aralık ayında gerçekle yüzleşmeye başlıyor. Tansiyonlar yükseliyor! ‘Nasıl ödeyeceğim?’ derdi başlıyor!
GERÇEK: Fazla pişmanlık şeker hastalığı yaratır.
AKILLI TARAFTA OLMAK
Bu tip indirim günlerinde beynimizde bir aciliyet duygusu yaratılıyor. Herkesin fırsatları yakaladığı izlenimi yaratılıp, biz de kaçıran tarafta kaldığımızı hissediyoruz. Halbuki biz de ‘akıllı’ tarafı istiyoruz. Bir şey kaçırmamalıyız!
GERÇEK: Kaçan bir şey yok, öyleymişçesine bir his yaratılıyor. Biz de kapılıyoruz.
HARCAMA ACISI YOK
Özellikle online alışverişte, kampanyaların etkisine daha kolay kapılıyoruz. Çünkü fiziki para yerine sisteme kaydedilmiş kart ile yapılan ödeme, ‘harcama acısını’ azaltıyor. Bu durum beynimizi 1 kuruş bile harcamamış gibi kandırıyor.
GERÇEK: Ekstre...
KISITLAMA ÖNYARGISI
‘Kesinlikle bir şey almaya niyetim yok, şöyle neler indirime girmiş bir bakayım’ dedik ve alışveriş sitelerini tıkladık diyelim… O anda indirim büyüsü bizi sarmaya başlıyor. Halbuki hiçbir şey almayacaktık! Peki neden aldık? Çünkü dürtülerimizi kontrol edebileceğimiz ölçüyü genellikle abartıyoruz. Kendimizi kısıtlayabileceğimizi düşünüyoruz. İşte bunun adına ‘Kısıtlama Önyargısı’ deniyor.
GERÇEK: Sandığımızdan daha az iradeliyiz.
OLAN OLDU... PEKİ ŞİMDİ NE YAPMALI?
Ayaklar yorgandan çıktıysa, panik yapma, plan yap! Gel hemen bütçeyi toparlamak için neler yapabileceğimize bakalım…
BAHANE BULMA
İhtiyacımız olmayan bir ürünü/hizmeti satın aldıktan sonra pişman olsak da kendimizi haklı çıkarmaya çalışıyoruz. Buna ‘Satın Alma Sonrası Akılcılaştırma’, diğer adıyla ‘Satın alanın Stockholm Sendromu’ deniyor. Sen sen ol, bahane bulmaya çalışmak yerine, harekete geç.
İADE ET
Almasam da olurdu dediğin ne varsa, üşenmeden ve tarihi geçmeden hemen iade et. Unutma; zararın neresinden dönsen kâr.
TABLOYU GÖZ ÖNÜNE SER
Bütçenin durumunun net farkında ol. Taksit yaptın mı, kaç ay ödeyeceksin, bu ödemeler diğer ödemelerini zorlayacak mı, gelirinin dağılımı nasıl olacak? Plan çıkar.
KAKTÜS MODUNA GIR
Zaten bütçeyi aşan harcamalar yaptıysan, bir süre kaktüs moduna geçebilirsin. Bu ne demek? Sadece ihtiyaçlar için harcamak. Özellikle kredi kartı borcun varsa yeni borç oluşturmaman önemli.
YILBAŞI
İndirimler hiç bitmeyecek, hatta şimdi yılbaşı indirimleri de başlar. Önemli olan senin bu dönemleri kendine en fayda sağlayacak şekilde geçirmen. Bir sonraki indirim döneminde gerçek ihtiyaçları almak için kendine hedef koy, zihin oyunlarının farkında ol.
İNDİRİM YOLCULUĞU
Ücretsiz uygulamam Monay’da ‘İndirim Tuzakları’ adında bir yolculuk var; ona mutlaka bak. Bir sonraki kampanya yağmurunu ıslanmadan atlatacağına inancım tam.
10 BİN KADIN GİRİŞİMCİ
Bu ay, Özyeğin Üniversitesi’nde yürütülen 10 Bin Kadın Girişimci Projesi kapsamında sertifika alan harika kadınlar ile buluştum. Bu program bitmiş ama onlar dernek kurmuşlar ve birbirlerine destek olmaya, ilham vermeye devam ediyorlar. Siz de girişimciyseniz onlarla tanışın derim.
