Giriş
Bugün hafife aldığımız şeylere yarın muhtaç olabileceğimiz gerçeği, 2022’den aldığımız en büyük derslerden biriydi. Kripto paranın ve Twitter’ın yok olması, demokrasi algısının bambaşka bir forma bürünmesi gibi öngörülemeyen gelişmelere gebe bir yıla başladık. Ancak tahmin edilebilen değişiklikler de var. Günlük hayatımızı kökünden etkileyecek ve 2023’ü bizler için unutulmaz kılacak gelişmelere göz atalım...
1- YAPAY ET: Google’ın kurucu ortağı Sergey Brin’in 330 bin dolarlık yatırımı ile 2013’ten bu yana geliştirilen yapay et, yani hayvan kök hücrelerinden laboratuvarda üretilen et, tabaklara gelecek kadar ilerledi. Bu yıl gıda güvenliği onayı alınca ABD’den başlayarak tüm dünyada market raflarında görmeye başlayacağız. Hatta San Francisco’da üç Michelin yıldızlı şefi olan Atelier Crenn’in menüsünde yapay tavuklar yer alacak. Bu pazara yatırımcılar sadece 2 yılda 2 milyar dolar koydu.
2- RAHAT EBEVEYNLİK: Türkçeleştirmesi zor olan ‘sittervising’ terimi, aşırı korumacı ebeveynlik yerine çocuklarını daha rahat bırakan aileleri anlatıyor. Ebeveynler, çocuklarının tek başına oynamasına izin verip onları uzaktan, hissettirmeden takip ederek becerilerinin gelişmesini sağlıyor. 10 yıldır hakim olan ‘helikopter ebeveynliği’, yani çocukların etrafında pervane olan aile yaklaşımı sağlıksız bulunuyor. Psikolog Emily Kline, “Ebeveyn müdahalesi olmadan, tek başına oyun oynamak, yaratıcılığı besler. Yetişkinler oyun arkadaşı veya denetimci olduğunda çocuklar sorunları tek başına çözmeye çalışmaz, kısıtlanır” diyor.
3- ROBOKÖPEKLER: ABD San Francisco’da polislere silahlı robot köpekleri kullanarak müdahale etme hakkı tanındı. Ancak tepkiler üzerine vazgeçildi. New York’ta da 30 kiloluk roboköpek ‘Digidog’ gelen tepkiler sonrası ‘emekli’ edilmişti. Ancak küçük yerleşimler, kolluk kuvvetlerine robotik memurları ekliyor. Florida’nın St. Petersburg kentinde rehin alınan bir çocuk, robot köpek yardımıyla kurtarıldı. ABD’li eski polis şefi Joel F. Shults, “Bugün insanlar kapağını açmadan buzdolabında neler olduğunu öğrenme teknolojisinden faydalanabilmek istiyorsa, bir polisin de karanlık bir binaya girmeden içinde ne olduğunu bilmeye hakkı var” diyor.
4- ÇEVRİMDIŞI TATİLLER: 2023’te yurtdışı gezileri aramalarının yüzde 44’ü ‘şebekenin çekmediği’ yerler için yapıldı. Kablosuz internet, cep telefonu olmadan yapılacak seyahatler arasında Moğolistan’da göçebe çobanlarla kamplar, kişiselleştirilmiş ‘kaybolma’ tatilleri, yangın kulesinde konaklama gibi seçenekler şimdiden yüzde 78 rağbet görüyor.
5- JEAN: Jean, kendi Rönesans’ını yaşayacak. Kırmızı halıdan kurumsal hayata her yerde jean giyim patlayacak. Bu, uzaktan çalışma sonrası giyim stillerindeki rahatlamanın uzantısı. İş kıyafetlerine dönmekte yaşanan toplu isteksizlik jean pazarına yaradı. Üretiminde daha az su kullanılan, daha temiz boya ve doğal lif kullanılan jean parçalar dolaplara girecek. Eskitilmiş yıkamalı, kargo kesim modeller öne çıkacak.
6- KASETLER: Kaset çağında doğmamış ünlü popçular sayesinde kasetler yeniden popüler oldu. Harry Styles, Billie Eilish, Taylor Swift gibi isimler 2022’de yeni albümlerinin kasetlerini de piyasaya sürdü. Genç kuşağın, kasetlerin basitliğinin cazibesine kapılması, abonelik isteyen dijital platformlardan, reklamlardan bağımsız müzik dinleme ihtiyacıyla ilgili olduğu düşünülüyor.
7- ORTAK SOFRALAR: İngiltere’de başlayan paylaşımlık lezzet kültürü yayılıyor. Pandemide oturulan izole sofraların yerini kalabalık masalar etrafında samimi toplaşmalar alıyor. Menüden müşterilerin kendilerinin seçtiği eşlikçilerle birlikte servis edilen kişiye özel ana yemekler, sıcak, soğuk ve fırından olmak üzere paylaşımlı tabaklar, her seferinde müşteri tarafından pişim tekniğinden garnitürüne kadar tasarlanabilen yemekler konusunda bizdeki öncülüğü Madera üstleniyor. İstanbul Maçka’da açılan Madera, İspanyolca ‘Bu senin tabiatında var’ anlamına geliyormuş. Geleneksel lezzetlerimizi modern bir şekilde sunan, şehrin içinde mağara mimarisini yakalayan bu yeni lezzet deneyimi de yeme içme kültüründe yerini alacak.
