Giriş
Bir ülkede öğretmene verilen değer, o ülkenin ve toplumun gelişmişlik düzeyini gösterir. Japon eğitim felsefesinin temelini oluşturan şu sözler, öğretmene neden değer verilmesi gerektiğini net bir şekilde ortaya koyuyor: “Yetiştirdiği her insanı yeniden kullanabilen toplum akılcı, uygar ve ileri bir toplumdur. Yetişkin insanların en iyilerini öğretmenlik mesleğine seçebilen toplum, en güçlü toplumdur. Bugün etkili bir eğitim sitemine sahip olabilmek için nitelikli öğretmenler yetiştirmek zorunlu bir hale gelmiştir.”
***
Çalışanların verimliliğini ve iş doyumunu etkileyen önemli değişkenlerden biri, yapmış olduğu işin karşılığında aldığı ücrettir. Yapmış olduğu işin karşılığında yeterli bir ücret alması, çalışanın performansını olumlu etkiler. Eğitim çalışanlarının en kalabalık grubunu oluşturan öğretmenlerin iş doyumuna yönelik yapılan araştırmaların çoğunda, Türkiye’de devlet kurumlarında görev yapan öğretmenlerin temel sorunlarının başında gelir yetersizliğinin yer aldığı görülüyor.
***
Türkiye’nin de üyesi olduğu OECD verileri, Türkiye’de öğretmen maaşlarının OECD ortalamasının çok altında olduğunu ortaya koyuyor. OECD verileri, Türkiye’nin öğretmen maaşları açısından 33 ülke arasında 27. sırada yer aldığını gösteriyor. Listede Litvanya, 21 bin 84 dolarla son sırada yer alırken, Lüksemburg 108 bin 624 dolarla ilk sırada yer alıyor. OECD ülkeleri içinde öğretmenlerine en düşük maaşı veren 7 ülkeden biriyiz. Son 5 yılda Türkiye’de en yüksek öğretmen maaşı, dolar cinsinden yüzde 30 azaldı.
***
Türkiye’de şu an en üst kademeli öğretmen maaşı net 5 bin 634 TL seviyesinde. Bu rakam güncel dolar/TL kuruyla 769 dolara denk geliyor. Temmuz 2015’te en yüksek öğretmen maaşı 2 bin 982 TL seviyesindeydi. O dönemki dolar/TL kuruyla bu rakam 1117 dolara denk geliyordu. Nominal dolar cinsinden öğretmen maaşları 5 yılda yüzde 31 azaldı. Üstelik bu rakamlar, kadrolu öğretmen maaşları üzerinden hesaplanıyor. Türkiye’de giderek artan sayıda öğretmen, sözleşmeli statüde ve kadrolulara göre daha düşük maaşlarla çalışıyor.
***
Ağustos ayında 4 kişilik bir ailenin yoksulluk sınırı 7 bin 765 lira olarak hesaplandı. Türkiye’de en yüksek öğretmen maaşı, ne yazık ki yoksulluk sınırının altında bulunuyor. 2020'de işe yeni başlayan bir ilkokul öğretmeni maaşı Türkiye’de net 3 bin 819TL. Almanya’da ise işe yeni başlayan bir ilkokul öğretmeni maaşı 1363 euro.
***
Geleceğimizi şekillendiren öğretmenlerimize çok şey borçluyuz, onlara minnetarız. Öğretmenler Günü’nü kutlayalım, ama yazının başında değindiğim ‘yeterli ücret ve iş doyumu’ verilerine de dikkat edelim!
