Giriş
Ig Nobel Ödülleri, bilim dünyasının en prestijli ödüllerinden biri olan Nobel Bilim Ödülleri’nin açıklanmasından yaklaşık bir ay önce, eylül ayında veriliyor. Törende ödüllerini, gerçek Nobel ödülü sahiplerinin elinden alan araştırmacılara teşekkür konuşmalarını yapmaları için 60 saniye süre tanınıyor. Ayrıca konuşma sırasında sahneye çok sayıda kağıt uçak atılıyor. Adını değersiz anlamına gelen İngilizce ‘ignoble’ sözcüğünden alan ödül töreni, ilk kez 1991’de düzenlendi.
Ig Nobel Ödülleri, dünya çapındaki 10 sıra dışı bilimsel araştırmaya veriliyor. Ödüller, bilimsel mizah dergisi “Annals of Improbable Research” tarafından düzenlenen törenle veriliyor. Ig Nobel Ödülü’nün amacı, “ilk anda insanları gülümsetecek ama sonra onları düşündürecek” araştırmaları teşvik etmektir. Ig Nobel Ödülleri, herhangi bir para ödülü içermiyor ve hayal gücünü teşvik etmek için veriliyor; insanların dikkatini bilim, tıp ve teknolojiye çekmek amacını güdüyor.
Amaç, bilimin en uçuk-kaçık konularının dahi ciddiyetle araştırılabileceğini göstermek. Kazananlara verilen ödüller; her yılın temasına göre özel olarak hazırlanan bir kupa, sahte 10 trilyon Zimbabve doları banknotu ve gerçek Nobel Ödülü sahiplerince imzalanan bir sertifikadan oluşuyor. Ig Nobel Ödülleri törenine, Nobel Ödülü alan bilim insanları da davet ediliyor. 2009’daki törene Orhan Pamuk davet edildi. Bir araştırmacı, “Sütyen, gaz maskesi olarak nasıl tasarlanır?” sorusuna getirdiği tasarımla ‘Kamu Sağlığı’ dalında ödüle layık görüldü. Sahnede, bu sütyenin ‘nasıl’ kullanılacağını göstermek için sütyeni Pamuk’un başından geçirdi. Salon kahkahadan yıkılırken, Pamuk sahnede yüzünde sütyenle öylece kalakaldı! Komik görüntü, aslında ciddi bir tasarımdı; askıları yüze takmak için kullanılan, içinde filtre olan sütyen, kimyasal silah saldırısından korunmak için tasarlanmıştı. 2019’da bir Türk bilim insanı, Doç. Dr. Habip Gedik, Ekonomi alanında Ig Nobel Ödülü’nü kazandı.
Gedik, Timothy A. Voss ve Andreas Voss (Hollandalı baba oğul), hangi ülkenin kağıt parasının tehlikeli bakterileri bulaştırmada en iyi olduğunu test ettikleri için ödül kazandı. Üç bilim insanı, yaptıkları çalışmada ilaca dayanıklı üç bakterinin dolar, euro vb. uluslararası para birimlerindeki dayanıklılığını tespit etmeye çalıştılar. En çok bakteri içeren para, Rumen leyi çıktı. Sahteciliği önlemek ve dayanıklılığı artırmak amacıyla bu paranın üretiminde kullanılan polimer elyaf, bakterilerin üremesi için uygun koşul sağlıyordu. Ig Nobel Ödülü alan bilim insanlarından sonraki yıllarda gerçek Nobel Ödülü kazananlar da çıktı. Örneğin 2000 yılında bir kurbağayı manyetizma ile havaya kaldırdığı için Ig Nobel Ödülü’ne layık görülen Sir Andre Geim, 2010 yılında grafenin elektromanyetik özellikleriyle ilgili çalışmasından dolayı Nobel Fizik Ödülü’ne layık görüldü.
İşte, farklı yıllarda Ig Nobel Ödülü kazanan sıra. dışı araştırmalardan bazı örnekler: Köpekler dışkılarını yaparken vücutlarını neden dünyanın manyetik alanıyla hizalar?
Muza basıp düşen bir insanın ayakkabısı ile muz ve muz ile yer arasındaki sürtünme katsayısıyla ilgili araştırma.
30 yaş üstü yetişkinlerin duyamadığı ancak ergenlik çağındakilerin işittiği rahatsız edici ses çıkaran çocuk kovucu aletin geliştirilmesi.
Bir grup fotoğrafında herkesin gözünün açık çıkmasını garantilemek için. kaç adet fotoğraf çekilmelidir?
Yazı tahtasına sürülen tırnağın sesi neden bu kadar rahatsız edicidir?
Seçmenlerin zayıf olduğu ülkelerde politikacıların obezite oranlarının daha yüksek olması.
Yoldan geçen yabancıların yukarı bakan birini gördüklerinde kaç kişinin daha durup yukarı baktığını tespit etmek için yapılan araştırma.
