Öldüren şarkı!

Yaşamımızdaki hemen her duygunun, müzikte bir karşılığı var. Müzik tarihi, milyonlarca insanın ezbere bildiği, arkasında kıymetli hikayeler barından unutulmaz şarkılarla dolu. Ancak bazı şarkıların hikayesi, iç açıcı değil. İşte, Macar besteci Rezso Seress tarafından bestelenen şarkının karanlık bir hikayesi var…

Gloomy Sunday (Kasvetli Pazar), Macar besteci Rezso Seress tarafından 1933’te bestelenen bir eser. Seress’in bestesine Macar şair Laszlo Javor söz yazdı. Eser, Seress tarafından eski sevgilisine ithaf edilmiş. Eser, I. Dünya Savaşı’nın yarattığı duygusal çöküntüyü henüz atlatamamış olan Avrupalı dinleyiciler tarafından çok çabuk benimsendi. Gloomy Sunday, sözlerindeki ve ezgisindeki kasvet yüzünden intiharlara neden oldu. Gloomy Sunday, müzik tarihine “Macar intihar şarkısı” olarak geçti!

Bu beste, sarsıcı bir ayrılığın ardından gelen yoğun bir depresyonun ürünüydü. Bazı rivayetlere göre ise Seress’in yaşam ve dünya hakkındaki öteden beri sahip olduğu karamsar duyguların ve dönemin Avrupa’sında yaşanan çarpıcı siyasal gelişmelerin etkisiyle ortaya çıktı. Berlin, Viyana, Londra ve New York bu şarkıyla intihar eden insanların en fazla olduğu şehirler arasında yer aldı. Macaristan hükümeti gibi İngiltere de şarkıya yasak getirdi. BBC’de yıllarca şarkı yasaklı kaldı, 2002 yılında yasak kaldırıldı. Şarkı, ortaya çıktığı ilk yıllarda kayda değer bir başarı elde edemedi.

Rezso Seress, başlangıçta şarkısını yayınlatacak bir plak şirketi dahi bulamadı. Macaristan’daki popüler şarkıcılardan biri olan Pal Kalmar, 1935 yılında şarkıyı seslendirmeye karar verdi. Bu karar, hem şarkının hem de bestecisinin kaderini sonsuza kadar değiştirdi… Şarkının Pal Kalmar tarafından seslendirilmesinin ardından, Macaristan’da bir dizi intihar vakası yaşandı. İntihar edenlerden biri de Seress’in ayrıldığı sevgilisiydi! Talihsiz kadın, bir şişe zehir içerek yaşamına son verdi.

Kadın, ardında bıraktığı notta, şarkının sözlerine yer veriyordu. Trajik intihar haberi, şarkının “uğursuz” olarak nitelendirilmesine neden oldu. 1936 yılında Sam M. Lewis isimli İngiliz söz yazarı, şarkının sözlerini İngilizceye çevirdi. Şarkı, “Gloomy Sunday” adıyla bütün Avrupa’ya yayıldı. Gloomy Sunday’in tüm Avrupa’nın en çok dinlenen şarkısı haline gelmesi, intihar vakalarının önemli ölçüde artmasına neden oldu. New York’tan Roma’ya, Londra’dan Viyana’ya kadar pek çok şehirde, Gloomy Sunday şarkısını dinledikten sonra intihar eden insanların hikayesi konuşuluyordu. Öyle ki Macaristan ve İngiltere’nin de aralarında olduğu bazı Avrupa ülkeleri, intihar vakalarının önüne geçebilmek için şarkıyı yasaklama kararı aldı…

Rezso Seress, II. Dünya Savaşı yıllarını bir Nazi toplama kampında geçirdi. Ancak hayatta kalmayı başaran Seress, savaşın ardından çeşitli tiyatrolarda ve sirklerde çalıştı. Bu dönemde, beste yapmayı sürdürdü. Seress, daha sonra Gloomy Sunday kadar “etkileyici” bir eser ortaya koyamadı. Bu “uğursuz” şarkı, binlerce insanın ölümüne sebep olmakla kalmadı, kendi bestecisinin yaşamını da kabusa çevirdi…

Macar besteci, Gloomy Sunday’in kazandığı şöhret ve intihar vakaları hakkında “Suçlanan bir adam olarak bu ölümcül başarının ortasında duruyorum. Bu ölümcül şöhret beni incitiyor. Kalbimdeki tüm hayal kırıklıklarını bu şarkıya döktüm ve görünüşe göre benimki gibi duygulara sahip başkaları da bu şarkıda kendi acılarını bulmuş” şeklinde bir açıklama yaptı. Dolaylı bir şekilde de olsa çok sayıda insanın ölümünden sorumlu olan Seress, 1968 yılında Budapeşte’de yüksek bir binadan atlayarak yaşamına son verdi…