Osmanlı'nın yamyamlarla savaşı

Ümit Burnu’nun Portekizli denizciler tarafından keşfi, Hindistan’a giden yeni bir ticaret yolunun bulunmasını sağladı. Zamanla, Hindistan ile Avrupa ülkeleri arasındaki mal alışverişinin gerçekleştiği eski ticaret yolları önemini kaybetmeye başladı. Bu yeni durumdan en çok, bu ticaret yollarının topraklarından geçtiği İslam ülkeleri zarar gördü. Hint Okyanusu bölgesinin ekonomik açıdan büyük kazanç sağlayacağını anlayan Portekizliler, zamanla bölgeye gönderdikleri kuvvetlerini artırarak Afrika, Arabistan, Hindistan kıyılarını işgal etmeye ve bu bölgelerde koloni şehirleri kurmaya başladı.

O dönem Hint Okyanus bölgesinde Mısır ve İran gibi güçlü İslam ülkeleri olmasına rağmen bu devletlerin donanmalarının Portekiz donanması ile boy ölçüşebilecek bir durumda olmaması, Portekizli gemicilere bölgede rahatça hareket etme olanağı sağlıyordu. Bölgede günden güne gücünü artıran Portekiz, İslam ülkelerinin topraklarını ele geçirerek onları sömürgesi haline getirmeye başladı. Portekiz baskısından bunalan Afrika’daki Müslümanlar, o zamanlar bölgenin ve dünyanın en güçlü İslam devleti olan Osmanlılardan yardım istemeye başladı.

1517’de Osmanlıların Mısır’ı fethederek Kızıl Deniz’e inmeleri ve Süveyş’te bir tersane kurmaları, Portekizliler açısından olumsuz bir durum ortaya çıkardı. Bu durumdan yararlanmak isteyen Osmanlıların Yemen Valisi Hasan Paşa, 1581 yılında Emir Ali Bey adındaki kaptanını Kenya sahillerine yolladı. Aden Körfezi’nden kara kıtaya geçen Emir Ali Bey komutasındaki Osmanlı donanması, Mombasa’ya geldi ve bölgeyi Osmanlı egemenliğine soktu. İki yıl sonra Portekizliler tekrar Mombasa’ya saldırdı.

Bunun üzerine Emir Ali Bey 1589’da tekrar bölgeye gelerek Portekizlileri buradan uzaklaştırdı ve bölgeyi yeniden Osmanlı egemenliğine soktu ve Mombasa, Osmanlı İmparatorluğu’na bağlılığını bildirdi. Ancak Portekizliler Mombasa gibi kendileri için son derece hayati öneme sahip bu liman şehrini geri almak için Batı Hindistan’daki donanmalarını buraya sevk etti. Arka planda ise Kenya yerlisi Zimbalarla anlaşarak Osmanlı donanmasına karşı saldırmaya ikna ettiler. Mombasa gibi stratejik bir liman kentini geri almak niyetinde olan Portekizliler, 1589 yılında Mombasa Muharebesi’nde bölgeyi, Osmanlı birliklerinden büyük bir katliam gerçekleştirerek aldılar. Portekiz Kralı Nâibi, Emir Ali Bey’in Doğu Afrika sahillerinde olduğunu öğrenince 18 gemiden oluşan filoyu Osmanlı donanmasını yok etmek için kardeşi Thomas da Sousa Couhinto’nun emrine verdi.

Osmanlı donanmasının üç katı büyüklüğündeki Portekiz donanması, 5 Mart 1589’da şehri bombalayıp limandaki Türk donanmasını yaktı. Anakaraya çıkmak zorunda kalan Osmanlı askerleri vahşi Zimba kabilesinin saldırısına uğradı ve tamamı öldürüldü. Emir Ali Bey esir edilerek Lizbon’a götürüldü. Bu olay yaklaşık yüz yıl Hint Okyanusu’nda fırtına gibi esen Osmanlı donanmasının acı sonunun adeta başlangıcı oldu. Tarihçi Yılmaz Öztuna, “Doğu Afrika’da Türkler” adlı eserinde, “Mombasa Türklerden alındı, Emir Ali Bey esir edildi ve Lizbon’a götürüldü. Türk leventleri, güneybatıya, Tanganyika’ya kaçtı. Fakat Güneydoğu Afrika’yı harabeye çeviren Bantu ırkından Zimbaların eline düştüler. Yamyam olan Zimbalar, yakaladıkları Türk leventlerini kızartıp yedi” diyor…