Sınavların gölgesinde eğitim

ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Ali Ersoy, uygulamada olan sınavlara ve hazırlık aşamasında olan projelere yönelik değerlendirmelerde bulunurken, yapay zeka ile soru üretileceğini ve sınavların çok daha verimli ortamlarda gerçekleştirileceğini dile getirdi. Başkan Ersoy, ‘test sistemini kaldırıyoruz, daha verimli bir sınav sistemi üzerinde çalışıyoruz’ demedi, test sisteminin devam edeceğini, soruları hazırlarken makineden de yararlanılacağını vurguladı…

Ülkemizde “sıralama” ve “eleme” amacıyla gerçekleştirilen LGS, YKS, KPSS vb. çoktan seçmeli testler, eğitim sürecinin olağan hatta en önemli unsuru olarak görülüyor. Eğitim sisteminin tüm gayesi, hemen hemen tüm kademelerde öğrencileri sınava hazırlamaya dönüştü. Gelinen süreçte “sınav için eğitim” anlayışı tüm eğitim sistemini esir aldı. Sınav odaklı eğitim sisteminde, öğrenmenin ve bilginin niteliği de değişti. Sınavda sorulmayan derslerin ve konuların dışlanması, bunun en çarpıcı örneğidir.

Sınavlar üzerinden şekillenen eğitim sistemi, herkesi aynı sınavlar üzerinden değerlendiriyor. Öyle bir sınav ki her derde deva; fen lisesine, meslek lisesine de aynı sınav hitap ediyor. Dolayısıyla ortaya birbirine benzeyen, aynı şekilde düşünen, aynı şekilde davranan insan profilleri çıkıyor. Sınav başarısına odaklanan gençler, çoktan seçmeli testlerin arasında duygularını, hayallerini ve yaratıcılıklarını kaybediyor. Günümüzde “başarı” tanımı da değişti. “Başarı” tanımı sınavlar üzerinden yapıldığı için öğrencilerin sadece istenilen yönde bilgi sahibi olmaları yeterli oluyor. Çoktan seçmeli sınav sistemi, bütün öğrencilerin aynı bilgi ve becerileri kazanmasını, bütün adayların tek bir kalıba girmesini istiyor. Kalıplar arasında sıkışan öğrenciler, bir süre sonra yaratıcılıklarını kaybediyor. Standartlaştırılmış testlere iyice kafayı takmış durumdayız.

Çoktan seçmeli test kağıdına karalanan yuvarlaklarla başarıyı ölçtüğümüzü sanıyoruz; birincileri alkışlıyor, kaybedenleri görmezden geliyoruz. Okullarda verilen eğitim sistemi, “sınav kazandırma” amacına hizmet etmeye dönüştü. Eskiden dershanelerin yaptığını, şimdilerde okullar yapıyor. Peşinden koştuğumuz değerler, notlarla ve puanlarla sınırlı kaldı. Bu eğitim sisteminde öğrenciler ve ebeveynler hep yarış içerisindeler. Bu sistemde başarı, sadece test sonuçlarına göre değerlendiriliyor. Bu sistem, öğrencileri sanat ve bilim açısından donanımlı hale getirmekten çok, öğrencilerin sınavlardaki başarısına odaklanmış durumda. Artık ülkemizde okulların veya üniversitelerin değerlendirilmesi yapılırken, genellikle sınavdaki başarısı göz önüne alınıyor.

Her bir öğrencinin farklı karakteri, istekleri, özellikleri ve hayalleri varken, bizler hâlâ aynı şeyleri aynı yöntemlerle öğretmeye ve ölçmeye çalışıyoruz. Bir doktor kalp ameliyatı yapıp bir insanın hayatını kurtarabilir, iyi bir eğitim sistemi de çocuğun kalbine erişip, onun özelliklerine uygun bir yöntem geliştirebilir. Öğrenciler ne yazık ki onlara seçme hakkı verilmeyen bir sistem içinde çırpınıp duruyorlar. Geleceğin dünyasında 4-5 seçenek arasına sıkışan robotlaşmış beyinlere ihtiyaç yok! Yaratıcı, yenilikçi, eleştirel ve bağımsız olarak düşünebilen ve birbiriyle bağlantı kurabilen insanlara ihtiyaç var. Bütün bilim insanları, herhangi iki beynin birbiriyle aynı olmadığını söyler. Çocuklara neden kurabiye kalıbı gibi aynı muameleyi gösteriyoruz ki, herkese tek beden saçmalığı nereden geliyor? Bir doktor bütün hastalarına aynı reçeteyi yazarsa bunun sonuçları felaket olur, bunu biliyoruz. Ancak günümüz eğitim sisteminde, daha doğrusu sınava dayalı eğitim sisteminde yapılan, bundan farklı bir şey değil!