Giriş
Türkiye, denizaltı sayısı bakımından dünyada 9. sırada ve 12 adet denizaltımız var. Oysa dünyada ilk denizaltı, 1719 yılında Mimar İbrahim Efendi tarafından “Tahtelbahir” adıyla Osmanlı’da yapıldı. Tahte-l bahr: “taht=alt” ve “bahr=deniz” kelimelerinin birleşiminden meydana gelen Arapça bir kelimedir.
Bundan yüz yıl sonra Sultan II. Abdülhamid tarafından yaptırılan denizaltı ise tarihte ilk torpido atan denizaltıdır. Mimar İbrahim Efendi, tersane baş mimarıydı ve 1719 yılında dünyada ilk denizaltı olarak kabul edilen Tahtelbahir’in tasarımını ve inşasını gerçekleştiren kişidir. Osmanlı topraklarında icat edilen dünyanın ilk denizaltısı, timsah şeklindeydi. İlk denizaltı, Sultan III. Ahmet’in, şehzadeleri için düzenlediği sünnet şöleninde yer aldı.
Tahtelbahir, günümüzde askeri amaçla kullanılan denizaltılara pek benzemese de denizin altında uzun süre kalabilen ve içinde insan taşıyabilen ilk araç olarak düşünülebilir. 18. yüzyılda timsah şeklinde tasarlanan ve bir saatten daha fazla bir süre su altında kalan bu araç, ne yazık ki askeri amaçlı değil, eğlence amaçlı kullanılmış.
İlk torpido atan denizaltı ise İngiliz mühendis William Garrett tarafından Liverpool’da 1879 yılında yapıldı. Bugünkü denizaltılara teknik olarak hiç benzemeyen bu ilkel denizaltının ilk denemesi başarısız olur. İlkinden biraz daha büyük olan ikinci denizaltı da ikinci denemesinde daldığı yerden bir daha çıkamaz. W. Garrett, çalışmaları için gerekli olan parayı İngiltere’de bulamaz. Nihayetinde ünlü İsveçli silah fabrikatörü Thorsten Nordenfelt, W. Garrett’in imdadına yetişir.
W. Garrett, onun desteğiyle 1885 yılında Stockholm’de üçüncü denizaltısını tezgaha indirir. Başarılı olan bu denizaltı, Yunanistan tarafından satın alınır. Yunanistan tarafından böyle garip bir aracın tecrübe edildiğini duyan Sultan II. Abdülhamid, derhal Bahriye Nazırı Hasan Paşa’ya emir verir ve W. Garrett’in İngiltere’den İstanbul’a getirilmesini emreder.
W. Garrett padişahın iradesiyle iki Tahtelbahir yapmayı kabul eder. İki adet 30 metre boyunda, 3 metre 66 santim eninde ve 160 tonluk denizaltı yapılır. 1887’de denizaltılar parçalar halinde İstanbul’a getirilerek Haliç’te Türk işçiler tarafından monte edilir. İki denizaltı 36 bin altına mal olur. Teknelerden birine Abdülmecid diğerine Abdülhamid isimleri verilir. İlk önce Abdülhamid isimli tekne tecrübe edilir.
Eski bir posta vapuru hedef haline getirilerek boğazın ortasına demirlenir. “Abdülhamid”, belirli bir mesafeye gelince dalar ve peş peşe iki torpido ateşler. Hedef gemisinin bordasında birer dakika ara ile iki su sütunu yükselir ve bir müddet sonra gemi sulara gömülür. Tahtelbahir daha sonra suyun üzerine çıkar ve manevra başarılı bir şekilde tamamlanır.
Bu manevra, tarihte ilk kez bir denizaltının torpido atarak su üstündeki bir gemiyi batırma denemesidir. Ancak daha sonra bu iki denizaltı, çürümeye terk edileceği Taşkızak Tersanesi’ne doğru yola çıkar...
