Yükseklere çıktıkça daha çok yaşlanırız

Başlık ilgi çekmek için yazılmış gibi gelebilir ancak bilgi kesinlikle doğru! Alman fizikçi Albert Einstein’ın 1915 yılında geliştirdiği “Genel Görelilik Kuramı”na göre zaman sabit bir hızda akmıyor. Zamanın akış hızına etki eden bazı faktörler var; bunlardan biri ve en önemlisi, yer çekimidir.

Yer çekimi, zamanı yavaşlatan en önemli etken. Dünyanın merkezine yakın olan noktalarda zaman daha yavaş akıyor. Buna göre üst katlarda yaşayanlar, alt katlarda yaşayanlara göre daha hızlı yaşlanıyor. Yani yüksek katlı binalarda üst katlarda oturanlar alt katlardaki komşularına göre daha çabuk yaşlanıyor. 2010 yılında fizikçiler, bir merdivenden birkaç basamak daha yükseğe çıkıldığında daha hızlı yaşlandığımızı göstermek için dünyanın en hassas iki atomik saatini karşılaştırdı. Fizikçiler gerçekten de merdivenin bir üst basamağında duran birinin, bir alt basamaktaki kişiye kıyasla daha hızlı yaşlandığını göstermeyi başardı.

Araştırmacılar, yaklaşık 33 santimetre yükseklik farkının bile zamanın geçmesinde ölçülebilir bir değişikliğe neden olduğunu ispatladı. Yapılan bu çalışma, yüksek katlarda oturan insanların alt katlardaki komşularına göre daha hızlı yaşlandığını ispat etmeye yönelikti. Einstein’ın teorisine göre alt katlarda oturanlar, üst katlardaki komşularına göre daha fazla kütle çekimi etkisi altında kalıyor. Daha güçlü kütle çekimi alanında zaman daha yavaş işliyor. Dolayısıyla, alt katlarda oturanlar daha güçlü kütle çekimi etkisi altında kaldıkları için onlar için zaman daha yavaş ilerliyor. Einstein’ın “Genel Görelilik Kuramı”, zamanın sabit bir hızda akmadığını ve ivmeden etkilenebileceğini öngörüyor.

Söz konusu teori, yerçekiminin güçlü olduğu durumlarda zamanın daha yavaş aktığını ileri sürüyor. Einstein tarafından 1915’te ortaya atılan bu teori, bugüne kadar evrene dair keşfettiğimiz en büyüleyici içgörülerden biridir. Yazının başında dediğimiz gibi zemin kat dünyanın kütlesine üst katlardan daha yakındır. Bu durumda orada yerçekimi çok az farkla da olsa daha kuvvetlidir. Bunun sonucunda zaman bir nebze daha yavaş akar. Yani çok katlı bir binanın üst katında ve alt katında oturanlar için zaman farklı biçimde akıyor.

Son yıllarda yapılan bir başka araştırmada, laboratuvar ortamında iki kuantum saati kullanarak yine benzer bir deney yapıldı, saatlerden biri diğerinden daha yükseğe yerleştirildi. Sonrasında tıpkı Einstein’ın öngördüğü gibi, yüksekte olan saatin diğer saatten biraz daha hızlı çalıştığı görüldü. Yani dünya üzerinde zaman yükseklere çıkıldıkça hızlanıyor, aşağılara indikçe yavaşlıyordu. Özetlersek, yerçekimi arttıkça zaman daha yavaş akıyor; bu nedenle yerçekiminin daha güçlü olduğu dünyanın merkezine yakın nesneler için zaman daha yavaş geçiyor. Gündelik yaşantımızda bu etkileri görmek pek mümkün değildir. Bu etki doğrudan algılanamayacak denli düşük. Bilim insanları, 79 yıl boyunca yüksek katlarda yaşamanızın ancak saniyenin 90 milyarda biri kadar yaşlanmanıza neden olacağını ifade ediyor.