Giriş
Ortopedi ve Travmatoloji, Çocuk Ortopedisi Uzmanı Doç. Dr. Ozan Ali Erdal, çocuklarda en sık görülen ortopedik sorunları ve dikkat edilmesi gerekenleri sizler için anlattı.
Çocuklarda doğuştan ya da gelişimsel olarak birçok ortopedik sorun ortaya çıkabilir. Çocuklarda, doğumdan sonra yapılacak düzenli kontroller, sorunun erken teşhisine ve tedavisine katkı sağlar. En sık görülen ortopedik sorunlar arasında omurga, kalça problemleri, yürüme bozuklukları, içe basma ve düz tabanlık gibi ayak problemleri ya da boy kısalığı sayılabilir.
Kalça sorunları
Çocukta doğuştan kalça çıkığı ya da gelişimsel kalça displazisi kalçada görülen en sık hastalıktır. Geç tanı koyulduğunda çocuklarda topallayarak yürüme, ileriki hayatlarında erken yaşta kalça eklemi kireçlenmesi, bacaklar arasında boy farkı gibi sorunlar görülebilir. Kalça çıkığının tedavisinde erken teşhis çok önemlidir. Bebeğin doğduğu anda kalça muayenesi yapılmalı ve de 4 ile 6 haftalık iken ultrason tetkiki ile tarama yapılmalıdır. Doğumdan sonraki ilk aylarda tanı konulduğu andan itibaren tedaviye başlandığında, basit cihaz ve bandajlar ile sorun ortadan kaldırılabilir. Tanısı geç konulmuş ve tedavi edilmemiş çocuklarda, tedaviler daha karmaşık bir hal almakta ve cerrahi müdahaleler gerekebilmektedir.
Düztabanlık sorunu
Çocuklar genellikle ayaklarında esnek düztabanlık görünümü ile dünyaya gelir. Çocuk, ayağa kalkıp yere bastığında ayağın iç tarafındaki uzunlamasına kavisi kaybolur. Çocuk büyüdükçe ve ayakları üzerinde desteksiz yürümeye başladıkça yumuşak dokular gerginleşir ve sertleşir. Böylelikle ayağın kavisi ortaya çıkmaya başlar. Genellikle 3-4 yaşından sonra ayağın normal şeklini alması ön görülür. Elbette düz taban görünümüne sahip bir çocuğun ayak şeklinin diğer klinik olarak daha ciddi sayılabilecek düz tabanlıklardan ayırt edilebilmesi için bir çocuk ortopedisti tarafından muayene edilmesi gereklidir.
İçe dönük basma sorunu
İçe dönük basma denilen ortopedik sorun, çocuğun yürürken veya koşarken, ayağının içe doğru dönük durması halidir. Aileler bu durumun kalıcı olacağı düşüncesi ile endişelenir. Oysa herhangi başka bir hastalığı olmayan bir çocuğun ayağındaki içe basma kusuru çok büyük olasılıkla 12 yaşına kadar kendiliğinden normale döner. Ayrıca alçı, cihazlama, ameliyat, özel ayakkabı ve egzersiz gibi herhangi bir tedavi de gerekli değildir. Ancak, içe dönüklükle iyileşme görülmesi beklenirken geçen yıllar içerisinde ilerlemesi, asimetrik yani bir tarafta daha fazla içe dönüklüğün olması, kalçada ağrı ya da topallama olması, çocuğun geç yürümesi ya da yavaş gelişim göstermesi gibi durumlarda içe dönüklüğün olası diğer nedenlerinin ayırt edilmesi şarttır. Bu nedenle içe dönük yürüme sergileyen bir çocuğun her ihtimale karşı bir çocuk ortopedi uzmanı tarafından değerlendirilmesi uygundur.
Diz çarpıklıkları ve bacak eğrilikleri
Çocukluk çağında dizde çarpıklık, bacakların dizden itibaren içe bükük veya yanlara doğru açık olması durumudur. Bu tip bozukluklar birçok çocuk için normal kabul edilir. Çocukluk çağında 3-4 yaşlarına kadar görülen yuvarlak şekildeki bacak eğrilikleri yaş ilerledikçe kendiliğinden normale döner. 4-8 yaş arasındaki çocuklarda ise bacaklar, dışa dönerek X şeklini alır. Ancak bu durum da zamanla ortadan kalkacaktır. Çocuklarda bu eğriliklerin aşırı olması ya da iyileşme göstermemesi durumunda altta yatan bir iskelet sistemi anormalliğinde şüphelenilmeli ve ileri tetkik yapılmalıdır.
Aksama ve topallama
Çocukluk döneminde yaşanan ağrı sorunları çocuğun hareketlerini kısıtlamıyor ve normal yaşamını etkilemiyorsa, gün içinde kendiliğinden geçiyorsa çoğunlukla endişe edilecek bir durum yoktur. Ancak, uzun süren, gece devam eden, istirahatte artan ya da ilaç tedavisine yanıt vermeyen ağrıların en erken zamanda değerlendirilmesi gereklidir. Çocuğun kalçasında veya dizinde sürekli ağrı ve topallama oluyorsa en kısa sürede bir çocuk ortopedi uzmanına başvurulmalıdır. Altta yatan Perthes Hastalığı gibi bazı durumlar mutlaka tedavi gerektirir. Erken teşhis edilen bu hastalıklarda tedavilerin başarı oranları yüksektir.
Çarpık ayak sorunu
Çarpık ayak çocuk doğar doğmaz fark edilebilir. Parmaklar ve topuk içe doğru dönük durur. İlk bakışta ayağın üst kısmı alta gelmiş gibi görünür. Ayaktaki bu şekil bozukluğunun yanında bebeklerde kalça çıkığı ya da displazisi ile boyun eğrilikleri gibi başka bazı problemlerin de olabileceği bilinmelidir. Çarpık ayak ağrısızdır ve seri alçılama gibi uygun tedavi yöntemleri ile tamamen tedavi edilebilir.
Eğri boyun sorunu
Bebeğin doğduğu anda boynunun bir yana doğru eğik durmasıdır. Çocuğun kulağı köprücük kemiğine doğru yaklaşmış, yüzü ise karşı tarafa bakmaktadır. Nedeni, boynun o bölgesindeki kasın gergin olmasıdır. Başlangıç tedavisi, günde birkaç kez yapılacak egzersizlerdir. Baş ters tarafa döndürülür ve boyun da karşı yana doğru eğilir. Bu şekilde kas boyunun uzatılması hedeflenir. Çocuk yatarken başını istenilen tarafa döndürmesi için oyuncaklar veya ilgi çekecek eşyalar o yöne konulur, emzirme sırasında boynu istenilen tarafa döndürecek şekilde. Genellikle bir yıl içerisinde bu durumun düzelmesi beklenir. Eğer beklenen iyileşme olmazsa botoks enjeksiyonları veya ameliyat ile gergin olan kasa müdahale edilebilir. Çocuklardaki ortopedik sorunlar doğru gözlem, muayene ve tedavi yöntemleri ile başarılı bir şekilde tedavi edilebilmektedir.
