Bugün Cumhuriyetimizin 100’üncü yılını kutluyoruz. Bu kutlu günde Ulu önder Atatürk’ümüzün Nutuk’undan birkaç satır aktarmak istedim. Uzun Nutuk’ta Cumhuriyet ile ilgili birkaç cümleyi almanın yeterli olmadığını biliyorum. Özellikle gençlerimizin Nutuk’un tamamını okumalarını önemle tavsiye ederim ve cumhuriyete giden yolla ilişkili şu birkaç cümleyi dikkatlere sunmak isterim:
Tarih 22 Nisan 1920, Atatürk diyor ki: “22 Nisan 1920 tarihinde şu küçük bildiriyi yayınladım. Telgraf: Dakika geciktirilmeyecektir: Bütün Veliliklere, Müstakil Sancaklara, Kolordulara Nazilli’de Albay Refet Beyefendiye Bursa’da 20. Kolordu Komutanı Ali Fuat Peşe Hazretlerine, Bursa’da 56. Tümen Komutanı Albay Bekir Sami Beyefendiye, Balıkesir’de 61. Tümen Komutanı Albay Kazım Beyefendiye Tanrının lütfuyla Nisanın 23’üncü Cuma günü Büyük Millet Meclisi açılarak çalışmaya başlayacağından o günden itibaren askeri ve sivil bütün makamlarla bütün milletin tek merkezinin Büyük Millet Meclisi olacağı bilgilerinize sunulur. Heyet-i Temsiliye Adana Mustafa Kemal
Ulu önder bazı ilkeleri belirledikten sonra şu cümleyi kurmaktadır: “Efendiler bu ilkelere dayanan bir hükümetin niteliği kolaylıkla anlaşılabilir. Böyle bir hükümet, milli hakimiyet temeline dayanan halk hükümetidir. CUMHURİYETTİR.” Bu tarihte meclisin açılması ve akıllardaki Cumhuriyet kavramının 1920 yıllarında zaten akıllarda olduğunu göstermekte fakat ilanı 1923 yılına kalmaktadır. Geleyim 1923 yılına, Atatürk anlatıyor: “Meclis binasından ayrılırken koridorda beni beklemekte olan Kemalettin Sami ve Halit paşalara rastladım. Daha kendileri ile görüşmemiştim. Benimle konuşmak üzere geç vakte kadar orada beklediklerini anlayınca akşam yemeğine gelmelerini Milli Savunma Bakanı Kazım Paşa aracılığı ile kendilerine bildirdim. İsmet Paşa ile Kazım Paşa’ya ve Fethi Bey’e de Çankaya’ya benimle birlikte gelmelerini söyledim..… Yemek sırasında ‘Yarın Cumhuriyet ilan edeceğiz’ dedim. Orada bulunan arkadaşlar derhal düşünceme katıldılar, yemeği bıraktık. O dakikadan itibaren nasıl hareket edileceği konusunda kısa bir program yaparak arkadaşları görevlendirdim.”
Yapılan çalışmalar ardından parti meclisi toplanır. Ve devamla Atatürk anlatıyor: “Efendiler parti gurubu toplantısına son verildi ve hemen meclis toplantısı açıldı. Saat 18.00 idi. Kanun teklifi Kanul-i Esasi Encümeni tarafından usulen incelenip tutanağı hazırlanırken Meclis diğer bazı işlerle meşgul oldu. Sonunda başkanlık kürsüsünde oturan başkan vekili İsmet Bey, Meclis’e şu bilgiyi verdi: Kanun-i Esasi Encümeni Teşkilat-ı Esasiye Kanununda değişiklik yapılması ile ilgili tasarının öncelikle ve derhal görüşülmesini teklif ediliyor. ‘Kabul’ sesleri üzerine tutanak okundu, teklif edildiği gibi öncelikle görüşüldü. Nihayet kanun birçok konuşmacının ‘Yaşasın Cumhuriyet’ sesleriyle alkışlanan konuşması ile kabul edildi.” “Efendiler Meclisçe Cumhuriyet Kararı 29/30 Ekim 1923 gecesi saat 20.30’da verildi.” Aynı gece bütün memlekete bildirildi ve her tarafta gece yarısından sonra yüz bir pare top atılarak ilan edildi. İşte bugün Büyük Atatürk’ün unutulmaz mücadelesinin sonunda bizlere hediye ettiği Cumhuriyet’in 100’üncü yılını yaşıyoruz kutlu olsun.