Giriş
Miras sahibi olmanın bir maliyeti var. Yani bu kişiler vergi ödüyor. Miras vergisi, mal varlığı bulunan kişinin ölümü durumunda mirasla ya da bir tarafın diğer tarafa karşılıksız olarak mal verdiği durumlarda, mirasçının sahibi olduğu mal için ödediği vergidir. Vergi, mirasın değerine göre değişir...
BAĞIŞ YAPILSA DA ÖDENİR
Miras vergisi için özel bir kanun var ve adı ‘Miras ve İntikal Vergisi’dir. Miras olarak kalan malların vergisi verildiği gibi miras olarak kalmasa da birilerinin birilerine yaptığı bağışlama da bu yasa çerçevesinde vergiye tabidir. Bu vergi kademelidir ve her kademede yüzdesi değişir. Vergi dilimi her yıl belirlenen oranlarda artırılır.
PEKİ BUNUN İSTİSNASI VAR MIDIR?
Evet vardır. Bu istisna 2024 yılı için evlatlıklar dahil, füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 1 milyon 609 bin 552 TL, füruğ bulunmaması halinde eşe isabet eden miras hissesinde 3 bin 221 bin 82 TL istisna kapsamındadır.
NASIL HESAPLANIR?
Elde edilen varlıkların toplam tutarından ilgili istisna tutarının çıkarılması sonucunda matrah elde edilir. Bu matrah, devlet tarafından açıklanan vergi dilimlerine göre oranlanarak ödenmesi gereken veraset ve intikal vergisi tutarı belirlenmiş olur. Mirasçıların, miras bırakan kişinin ölüm tarihinden itibaren 4 ay içerisinde beyannamelerini vermeleri gerekiyor. Beyanname, ölen kimsenin ikametgâhının bulunduğu yerdeki vergi dairesine verilecek.
BAĞIŞLARIN ALEYHİNE DAVA AÇILABİLİR Mİ?
Herkes hayattayken mallarından dilediği gibi tasarruf edebilir. Malını isterse kullanır, isterse satar, isterse bağışlar. Bunu yapan kişi hayatta olduğu ve akıl sağlığı yerinde olduğu sürece müdahale mümkün olmaz. Ancak vefatı halinde müdahale mümkündür. Bu da ancak saklı payın talebi şeklinde olabilir. Mirasçıların dokunulmaz saklı payları vardır. İşte bu saklı paya tecavüz varsa saklı payın talebi ancak miras bırakanın vefatından sonra mümkündür. Bunun için de dava açmak gerekir ve de bu davaların bir süresi vardır. Geç öğrenmelerde, 10 yıl içinde herhangi bir tarihte olaya vakıf olunması durumunda bir yıl içinde dava açılması gerekiyor.
ELBİRLİĞİ ORTAKLIĞI
Mirasın satışı nasıl yapılabilir?
Mirasta, mirasçılar ‘elbirliği ortaklığı’ şeklinde ortaktır yani ortaklık payları belirsizdir. Bu ibare miras payı ile karıştırıldığı için kavram karmaşasına neden olmaktadır. Genel kural olarak elbirliği mülkiyetinde ortaklardan biri hisse satışı yapamaz, çünkü hissesi ayrılmamıştır. Bunun için ortaklığın paylı mülkiyete geçirilmesi şarttır. Bunun için iki yol vardır ya ortaklar birlikte anlaşarak paylı mülkiyet tesis edecek ya da mahkemeden bunu talep edecektir. Bu yolla paylı mülkiyete geçilmeden tereke malı içinden bir satış söz konusu olmaz. Gayrimenkullarde elbirliği mülkiyetinden paylı mülkiyete geçmek için tapu müdürlüklerine başvurup ortakları davet yolu ile de paylı mülkiyete geçiş hakkı tanınmıştır.
MAL KAÇIRMA AYRINTISI
Satış yapmış gibi gösterilebilir mi?
SAKLI PAY BAKİ KALIR
* Mirasta mal kaçırma denilince bir tek husus akla gelmez. Ancak en çok uygulanan yöntem satış yapmış gibi göstermektir. Miras bırakacak olan, mal varlığından hayatta iken dilediği gibi tasarruf edebilir. Malını ister kullanır, ister satar, isterse başkalarına kullandırır. Ancak mahfuz hisseye sahip eş veya çocuklarının saklı payını bertaraf edecek şekilde bağışlayamaz, vasiyet edemez.
İSPAT EDERSE PAYINI ALIR
* Ancak amacı onları mahrum etmek olduğu halde bağış yapamayacağı için güvendiği birilerine tapuda satış yapmış gibi gösterip bağış yapar. Resmi görünüşte bu bir satıştır, mahfuz hisse kuralı bertaraf edilmemiştir, mallar arasından gayrimenkul çıkmıştır ve yerine para girmiştir. Ancak vefattan sonra bu husus mirasçılar tarafından ispatlandığında hak sahibi mirasçıya miras payının iadesine karar verilir.
TAZMİNAT HAKKININ DEVRİ
Miras bırakanın manevi tazminat talep hakkı mirasçılara geçer mi?
Bu hususta Medeni Kanunu’muzda 25’inci maddede bir cümle var. Cümle şöyle: “Manevi tazminat istemi karşı tarafça kabul edilmiş olmadıkça, devredilemez. Miras bırakan tarafından ileri sürülmüş olmadıkça mirasçılara geçmez.” Yani miras bırakan hayatında manevi tazminat talebinde bulunmadıysa mirasçılara geçmez, miras bırakan hayatında talepte bulunduğunda mirasçılara geçer demektir. Hatta biraz daha ileri gideyim, madde bir davadan söz etmiyor, keşide edilmiş bir ihtarname ile dahi talep olunmuşsa mirasçılara geçeceğinin kabulü gerekir.
YARIN: SİZDEN GELEN SORULARI YANITLADIK
