Üçüncü kişi lehine savunma

Bir adam üç aylık hamile karısını sokak ortasında tekme tokat ve metal sopayla dövdü. Haberi manşet yapan husus, çevredekilerin bu dramı uzun süre seyretmesi oldu. Sonrasında bir kişinin saldırıyı önleme amaçlı müdahalesi, ancak ondan sonra çevredekilerin olaya müdahil olması asıl haberin konusu yapıldı. Peki çevrede seyredenler olaya müdahil olabilir mi? Olaya müdahil olup araya giren kimse suçlu sayılır mı?

* * * * *

Çok uzatmadan Türk Ceza Kanunu’ndan bir maddeyi buraya alayım: “Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hal ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez. Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.”

* * * * *

Görüldüğü gibi bir kimse, kendisine vaki bir saldırıyı hal ve koşula uygun biçimde bertaraf ederse ona ceza verilmez. Bu bertaraf etme üçüncü kişiler lehine de olabilir. Yani incelenen gazete olayında, elinde metal sopa olarak saldırıda bulunan kocaya karşı mağduru önleyici mahiyette ve saldırı sınırları içinde kalmak kaydı ile müdahale edilebilir. Bu suç teşkil etmez. Ancak olayın suç teşkil etmemesi için; engellenecek saldırının bir hakka yönelik olması, saldırının devam ediyor olması, saldırının önlenmesi için zorunluluk bulunması ve dengeli olması gibi şartlar aranır. Tabii ki üçüncü şahıs lehine meşru müdafaada bulunması gereken ama bulunmayan kişi de suçlanır mı? Hayır, suçlanır demek mümkün değil, zira bu da bir güç ve yasal şartların bulunmasını gerektirir. Pek çok olayda bırakın üçüncü kişi lehine meşru müdafaada bulunmayı, olayı yatıştırmak için araya girenlerin bile darbeye maruz kaldığı hatta öldürüldüğüne şahit oldukça bizler galiba suçu ve suçluyu izlemeyi tercih edeceğiz, ancak yukarıdaki şartların mevcudiyeti halinde dengeli müdahalenin suç olmadığını hatırlatmamın birtakım suçların önlenmesinde yararlı olabileceğini umuyorum. Bunun adı haklı savunmadır, üçüncü kişi lehine kullanılabilir.