Giriş
Bir bölgenin yemeklerini çoğunlukla o coğrafyada erişilebilen ürünler, dolayısıyla konumu ve buna bağlı olarak iklimi belirler. Bu nedenle birçok iklimin yaşandığı Anadolu’da ciltlerce kitabı doldurabilecek bir gastronomi hazinesiyle karşılaşırız. Denizli de bu anlamda küçük bir Anadolu aslında. Ege’de ama İç Ege’de olduğu için İç Anadolu’ya yakın; bazen de Doğu Anadolu’yu andıran iklim şartlarına sahip bir il. Ova özelliği ve yılın belli zamanlarında yumuşayan havasıyla tarıma çok elverişli.
Tahıllardan sebze ve meyveye, hayvancılıktan zeytinciliğe, yüzyıllardır birçok alanda faaliyet gösteren Denizli, mutfağının zenginliğini bu çeşitliliğe borçlu. Ege kıyılarının meşhur zeytinyağlıları her evde ustaca yapılırken, aslında İç Anadolu’ya özgü keşkek ve et yemekleri de sofraların vazgeçilmezleri arasında. Kekik başta olmak üzere bölgede yetişen otlar yemeklerde mutlaka kullanılır. Diğer yandan Doğu ve Güneydoğu Anadolu’nun tekelinde olduğu düşünülen et mutfağına da meşhur ‘Denizli kebabı’nı da kazandırmıştır. Bu kadar geniş yelpazeye yayılmış bir gastronomi mirasına sahip Denizli’ye gelip de tatmadan gidilmeyecek yemekler, mutlaka uğranması gereken lokantalar var. Bir Denizlili olarak şehrimizin lezzetlerini kısaca listeledim…
YANIK KOKULU SÜZME YOĞURT:
Çocukluğumuzda yoğurt denince biz Denizli’de bugün süzme yoğurt olarak bilinen türünü anlardık sadece. Bugün marketlerden aldığımız paketli olanlar ise ‘bakkal yoğurdu’ olarak bilinirdi. Köylü kadınlar pazarlara kese içinde getirdikleri yoğurdu tezgahlarına asar, o keseden şıp şıp diye su damlardı. Suyu tamamen aktığında süzme yoğurt olurdu. Bir miktar sütün karamelize edilmesiyle yapılan meşhur yanık kokulu yoğurdumuz ise pek meşhurdur. O kadar ki birçok ünlü şefimiz yemeklerinde özellikle belirterek kullanır. En makbulü koyun sütünden yapılanı olsa da inek ve keçi sütüyle yapılanı da var.
DENİZLİ KEBABI:
Bir tür tandır kebabı olan Denizli kebabının geçmişi 1800’lü yıllara dayanıyor. Ağırlıklı olarak yörüklerden oluşan Denizli halkının hayvancılık ve dolayısıyla etle arasının iyi olması çok doğal. Bu kebap henüz yaşına girmemiş kuzunun etinden hazırlanıyor. Önce ikiye ardından sekiz parçaya ayrılıyor. Paslanmaz demir şişlere dizilip dışı taş, zemini toprak fırında pişmeye bırakılıyor. Fırından çıkarılan kebaplar, yine sakız ağacından hazırlanan tahta üzerinde satır ile doğranıyor. Domates, soğan ve pide eşliğinde servis ediliyor. Kaleiçi ve Bayramyeri çevresinde toplanan kebap lokantaları, esnaf ve yerel halk kadar turistlerin de uğrak yeri.
KOKOREÇ:
Kokoreç ne zaman Denizli’nin imza yemeği oldu diye sorabilirsiniz. Ama durum ortada. Şehirde çok sayıda kokoreççi var. İzmir’in bu konudaki hakimiyetini kıracak müthiş bir altyapı oluşmuş. Çünkü Denizli’de herkes kokoreçe bayılıyor. Kokoreç lokantalarının bazıları da hem lezzeti hem de servisiyle öne çıkıyor. Deneme şansı bulduğum Osman Usta’daki lezzeti daha önce çok az yerde tattım. Şehrin diğer popüler kokoreççileri ise Akçeşme, Koko Memo, Sosyete Kokoreç, Kokoreç Yerim ve Nail Usta Kuzu Kokoreç.
LEBLEBİ:
Türkiye’de sadece 3 yerde tescillenen leblebilerden biri Serinhisar (Denizli’nin bir ilçesi) leblebisidir. Evet, Çorum da bu konuda ünlü ama Çorum nohutları sarı leblebiye, Denizli leblebileri sakız leblebisi diye de bilinen beyaz leblebiye dönüştürülür. Dünyada leblebi üretiminin yüzde 65’i Türkiye’de yapılıyor. Bu 65’lik kısmın yüzde 80’ini ise Denizli Serinhisar sağlıyor. Dünyanın 39 ülkesine leblebi ihraç eden Denizli son dönemde bu ürüne daha çok sahip çıkıyor.
DENİZLİ RESTORANLARI
Denizli’de gastronomi deyince son dönemde şehrin gelişen ekonomisiyle yükselen dışarıda yeme kültürünün sonucu olan yeni nesil restoranlardan da mutlaka bahsetmek lazım. İstanbul, Bodrum gibi yeme içme sektörünün ileri düzeyde olduğu yerlerle yarışabilecek restoranları var Denizli’nin. Geçmişten gelen esnaf lokantaları geleneği, modern restoranlara kaliteli bir şekilde yansıyor. Herkesin en az bir kez gittiği, gelen misafirlerini götürdüğü Garson Şükrü çok meşhur. Birçok mezesi ve kebaplarıyla dört dörtlük mutfağa sahip olan Garson Şükrü, Denizli’nin gurur kaynağı. Eski Belediye Sineması’nın yerindeki Varol Gurme, menüsü İtalyan esintili Ruma, bir Denizli klasiği olan Değirmende Canlı Alabalık, Köz Ocakbaşı şehrin popüler yeme içme noktaları. Esnaf lokantası geleneğini modern bir şekilde devam ettiren ve Türk mutfağının en iyi örneklerini sunan Aşçı Nihat çok seviliyor. Etlerin üzerine bir tava dolusu tereyağını boşaltmasıyla meşhur Jet Ahmet de denenmesi gereken yerlerden.
Yazımı yazarken sık sık şehrin ünlü gurmelerinden Bülent Vural’a (Instagram: @denizligurme) danıştım. Kendisine teşekkür ederim.
