Giriş
Afetin şiddeti ve büyüklüğü nedeniyle hepimiz büyük resme odaklandık. Çözülmeye çalışılan, tartışılan, yazılıp çizilen sayısız mesele var. Haliyle bu esnada bazı yaşamsal kılcal damarlarımız unutuluyor. Ben de elimden geldiğince bu damarları hatırlatıp, dikkatimizi çekmeye çalışıyorum.
Depremin hemen ardından çocuklar için psiko-sosyal yardım ve eğitim konusunu ele alırken, sonrasında refakatsiz/“kimsesiz” çocuklara değindim. Bugün ise bir diğer hassas gruba bakacağım: Engelliler ve yaşlılar. Zira bu iki kırılgan grup bu günlerde hiç konuşulmayan, ancak büyük bir kısmı yatağa ve bakıma bağımlı olduğu için acilen dikkat kesilmesi gereken kesimler.
MUCİZE KURTULUŞLAR
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nda Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürü olan Esra Ceceli, deprem bölgesinde kendilerine bağlı 66 engelli ve yaşlı kuruluşu olduğunu, 5 bin 250 engelli ve yaşlının buralarda barındığını söylüyor. Bir mucize eseri olarak bu kuruluşlardan hiçbirinde yıkılma/çökme olmadığını ve hiç kimsenin burnu bile kanamadan depremi atlattıklarını anlatarak söze başlıyor. Bu kişilerden 1666’sı ise hızla başka illere nakledilmiş. Diğerleri tahliyesi riskli kimseler olduğu için, sağlam raporu alınan başka binalara yerleştirilmiş.
Evde profesyonel bakım alan ancak binaları hasar görmüş olan 210 yaşlı ve 533 engelli de farklı illerdeki kuruluşlara aktarılmış. Normalde sadece gündüz hizmet veren 5 kuruluş da yatılı hale getirilip, 420 yaşlı ve engelli buraya aktarılmış.
Tabii bir de tahliye edilip başla illerde otellere, yurtlara vs. yerleştirilen vatandaşlar arasında deprem nedeniyle yeni engelli hale gelmiş olanlar var. Bakanlık yetkilileri bu nedenle buralarda kalan vatandaşları Sağlık Bakanlığı ile işbirliği içinde inceleyerek, ihtiyacı olanları kuruluşlara yerleştiriyor.
EVDEN ÇIKAMAYANLARA ÖZEL İLGİ
Bakanlığın belediyelerle birlikte yürüttüğü, evinden çıkamayan yaşlıların günlük ihtiyaçlarını (temizlik vs.) karşılamaya yönelik olan “Yaşlı Destek Programı” da şu an genişletişmiş. Belediyelere destek arttırılmış. Yatağa bakımlı olan ve evde bakım desteği alan 117 bin 927 kişinin durumunu Bakanlık çalışanları şu an araştırıyor, nasıl etkilendiklerini tespit ediyor. Bunların bir kısmı şu an evlerinden tahliye ediliyor.
Tüm çadır ve konteynır kentlerde de engellileri ve yaşlıları tespit etmek üzere mobil bir ekip sürekli sahada inceleme halinde. Bu gruplara psiko-sosyal destek vermek üzere Bakanlıktaki uzmanlar tümüyle bölgeye aktarılmış.
AYNİ DEPOLAR
Peki bölgede herkesi kapsayan insani yardımlar ne durumda? Telefonda görüştüğüm Sosyal Hizmetler Genel Müdürü Mehmet Demircioğlu, Türkiye’de temel insani yardımların tüm koordinasyonunun Bakanlıkta olduğunu söyleyerek söze başlıyor. Deprem bölgesine gelen tüm yardımları toplamak, ayrıştırmak, kullanılır hale getirerek vatandaşa ulaştırmak Bakanlığın görevi kapsamında. Bunun için ayni depolar kuruyorlar.
“İlk 12 saat içinde böyle 8 depo kurduk. Şu an depo sayımız 62. Son 15 gündür depolara giren 14 bin 250 tır var. Bunlar hem bireysel, hem özel-kurumsal, hem kamu kuruluşlarından –AFAD’a gelenler dahil- gönderilen yardımlar. Hepsini hazırlayıp vatandaşlara dağıttık” diyor Mehmet Bey. Bu depolarda şu an tam 14 bin 987 Bakanlık çalışanı görev alıyor.
MOBİL EKİP: ASYA
Ayrıca son Kastamonu selinin ardından, 5 ay önce kurulma kararı alınan ASYA’nın (Afet Acil Sosyal Yardım Ekibi) tam da deprem günü lansmanı yapılacakken, o gün ivedilikle afet bölgesine aktarıldığını anlatıyor Mehmet Bey. Daha önce Bakanlık bünyesinde çalışan sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları (1003 adet) içinden seçilen 1000 kişilik uzman ekibin ASYA’yı oluşturduğunu söylüyor. “Bu kişilerin yıllardır mesleği yardım etmek olduğu için, son derece tecrübeliler. Kamuya bağlı ve kamunun yönettiği tek yardım kurumu, Bakanlık altındaki Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’dür. O yüzden sahada çok hızlı ve etkinler” diyor.
*
Depolara gelen yardımlar dışında tüm çadır ve konteynır kentlerde kurulan “mobil sosyal marketler” de var. Burada temel insani yardımlar dışındaki günlük yaşamsal ihtiyaçlar (kahvaltılık, kadın pedi, diş fırçası, toka vs.) dağıtılıyor. Bu marketler depremin 5’inci gününde kurulmaya başlanmış. Ayrıca 18 adet “sosyal yardım kamyonu” da karayoluyla bu ihtiyaçları dağıtıyor. Ulaşılamayan yerlere helikopterlere ulaşılıp bu yardımlar aktarılmaya çalışılıyor. Şu an 204 sosyal market okullarda, çadır kentlerde hizmet veriyor.
*
Vali, kaymakam ama asıl muhtarlarla birebir doğrudan iletişim kurularak sokak sokak ihtiyaç listelerini topluyor Bakanlık. Vatandaşla doğrudan iletişim sağlayabilmek için de her ile yönelik bir WhatsApp grubu kurulmuş. Buradan vatandaşlar doğrudan ihtiyaçlarını yazabiliyor.
*
Devletteki ve milletteki tüm bu seferberliği görünce insan “Sanki 2’nci Kurtuluş Savaşını veriyoruz” demekten kendini alamıyor.
