Giriş
100 yaşına basan bir bilgeye sormuşlar: Uzun ve sağlıklı yaşamın sırrı nedir? “Doğada bol bol vakit geçirmek ve komşularına iyi davranmak” demiş.
***
Buradaki “komşu” kelimesini çok düşündüm. Kastettiği sadece kapı komşumuz ya da işyerinde masa komşumuz mu? Hiç sanmam. Farkında olsak da olmasak da çok komşumuz var. Bazen bir ağaç, bazen bir hayvan, bazen toprak, bazen de bir taş, komşumuz aslında. Mesela yürüyüş yaparken doluya yakalandınız ve bir ağacın ya da bir kayanın altına saklandınız. Bir süreliğine sizi yağmurdan ıslanmaktan korurken ve eğer sırtınızı da dayadıysanız sizi ısıtırken, o süre boyunca komşunuz olmuyor mu?
***
2 gün önce büyük bir markanın “sürdürülebilir bir dünya” için katkılarını dinlerken düşündüm komşuluğu. Karadaki yaşamı korumak için çok değerli projeler gerçekleştiren kurumun sözcüsü, “Farklı şehirlerde tesislerimizin etrafında komşumuz olan bitkileri tanımak ve korumak istedik. Hangilerinin nesli tükenmek üzere, araştırdık. Yok olmamaları için harekete geçtik” derken o yaşlı bilgenin sözleri aklıma geldi yine.
SULTAN ZAMBAKLARI
O marka, Borusan. Kurumun sürdürülebilirlik alanındaki çalışmaları bir yana; beni asıl etkileyen, alt şirketlerinden Borusan EnBW Enerji’nin operasyon yaptığı her yere bu farkındalıkla ve hassasiyetle bakması oldu. “Bulunduğum bu tesiste, bu şehirde sadece ben yokum. Benim çevrem, komşularım da var. Peki ben onlar için ne yapabilirim?” duygusuyla hareket ediyor oluşu. Şirketin karasal yaşamı ve biyoçeşitliliği korumak için yaptığı en öne çıkan çalışma ise Kırklareli’ndeki Kıyıköy rüzgar enerjisi tesislerinin etrafındaki “sultan zambakları” projesi.
Neden mi bu bitki? Çünkü hem inşaat çalışmalarından dolayı, hem de görüntüsü çok güzel olduğu için süs bitkisi olarak toplandığından; bu tür yok olma riski altında. Bu yüzden şirket; Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji ve Ekoloji Bölümü ile birlikte laboratuvar ortamında bu bitkiyi çoğaltarak, sonrasında hem kendi tesislerindeki üretim bahçesine, hem de doğrudan o çevrede toprağa ekerek dünyaya kazandırmış. Sırada ise oradaki yerel halkı ve özellikle çocukları bu bitkiyle ilgili bilgilendirmek ve kendi üretim bahçelerini ziyarete açmak var.
TÜRK / İSTANBUL ZAMBAĞI
“Sultan zambakları” (Latince ismi Lilium Martagon) Türk Zambağı ve İstanbul Zambağı olarak da biliniyor. Sebebi ise Osmanlı padişahlarından Çelebi Mehmet’in (I. Mehmed) sarık bağlama şekline benzetilmesi. Avrupa’da da çiçeğin yapısıyla sultanın sarığı arasında benzerlik kurulmuş, bu yüzden Sultan Zambağı denmiş. Bu bitkinin soğanı idrar söktürücü ve balgam söktürücüymüş, ama asıl kalp hastalıklarını, kalp bölgesindeki ağrıları ve göğüs anjinini hafifletmek için kullanılıyormuş. Zaten tüm bu şifalarından dolayı da ülkemizde ihracatına kota getirilmiş ve izne bağlanmış.
KUŞ EVLERİ
Borusan EnBW Enerji’nin biyolojik çeşitliliği korumak için yaptığı tek katkı bununla sınırlı değil. Çanakkale’de Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi ile birlikte, önemli türler arasında bulunan kuş ve yarasa popülasyonlarının orman alanlarında artışına da hizmet ediyorlar. Bu bölgedeki genç ormanlara kuş evleri ve yarasa tünekleri inşa ediyorlar. Böylelikle, ağaçlara zarar veren böceklerle beslenen kuşların ve yarasaların sayısını arttırarak ormanların sağlıklı kalabilmesine destek oluyorlar.
DOĞANIN DENGESİ İÇİN
Karadaki yaşama bir diğer katkıları da Bandırma Rüzgar Enerji Santrali’nin olduğu bölgeye özgü olan “Karadağ” kestane ağaçlarına “istilacı tür” olarak zarar veren “Gal Arısı”yla ilgili. Zira bölgede birçok köyün en önemli geçim kaynağı olan kestane üretimi, son yıllarda bu arılar nedeniyle yüzde 80 oranında düşmüş. Bu arıların artışının sebebi ise buradaki ekosistemin bozulmuş olması. Proje kapsamında Bandırma Orman İşletme Müdürlüğü ve akademisyenlerin desteğiyle, Gal Arısı’nın larvalarıyla beslenen bir başka böceğin (Torymus sinensis) çoğaltılması hedefleniyor.
Bunun için ise bu böceğe zarar veren zirai ilaçların kullanımının en aza indirilmesi gerekiyor. Buna yönelik hem broşürler ve afişler dağıtarak ve köy kahvelerinde sohbetler düzenleyerek, kimyasal mücadelenin zararları yerel halka anlatılıyor. Hem de Bandırma Orman İşletme Müdürlüğü ile birlikte bu yararlı böceğin çoğaltılacağı laboratuvar için ekipman desteği sağlanıyor. Yani aslında insan eliyle bozulan doğanın dengesi, yine insan eliyle düzeltilmeye çalışılıyor.
YÜZDE 100 TEMİZ ENERJİ
Borusan, kurum olarak 2030’da karbon nötr olmayı; bunu başarabilmek için de su tüketimini yüzde 50 azaltmayı, atık oranını yüzde 50 düşürmeyi, tek kullanımlık plastik-kağıt ürünlerini sıfırlamayı ve geri kazanımı yüzde 50 arttırmayı hedefliyor. Elektrikli araçlar için kamuya açık şarj istasyonları kurmak ve böylelikle elektrikli araca geçişi kolaylaştırmak da bu kapsamdaki hedeflerinden.
Borusan EnBW Enerji ise yüzde 100 “yenilenebilir enerji” (rüzgar ve güneş enerjisi) ürettiği için aslında çevreye zarar vermediği gibi, dünyanın sürdürülebilir olması için katkı sağlıyor. Ama kurum bununla yetinmek istememiş, komşularını da tanımak ve onlara iyi davranmak istemiş. Komşusunun iyi olduğu kadar kendisinin iyi olacağı bilinciyle.
