Giriş
Tüp bebek için dondurularak saklanan embriyo, oosit ve sperm hücreleri başka bir merkeze nakledilebilir mi?
Günümüzde çocuk sahibi olmak için kullanımı giderek artan tüp bebek uygulamaları pratikte bazı sorunları beraberinde getirebiliyor. Bunlarda biri, tüp bebek işlemi için bir merkeze başvuran çiftlerin zaman içerisinde tedavi oldukları merkezde dondurularak saklanmış olan embriyo, sperm ya da yumurta hücrelerini bir başka merkeze nakletmek istediğinde ortaya çıkabilecek sorunlar. Nakil işlemi yasal ve teknik olarak mümkün. Ancak nakil işlemi son derece hassas bir konu ve tedavi başarısına etkisi yüksek. Embriyo, oosit ve sperm hücrelerin başka bir merkeze nakledilmesi için yapılması gerekenler, nakil sırasında oluşabilecek sorunlar ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında merak ettikleriniz haberimizde.
30 Eylül 2014 tarih 29135 sayılı “Üremeye Yardımcı Tedavi Uygulamaları ve Üremeye Yardımcı Tedavi Merkezleri Hakkında Yönetmelik” Madde 20 (7) bendi gereği bir merkezde dondurularak saklanmış embriyolar ve gamet hücreleri (oosit ve sperm) yurtiçindeki merkezler arasında nakledilebiliyor.
NAKİL İÇİN GEREKİ ŞARTLAR
- Embriyo için eşlerin birlikte, gonad dokusu/hücresi sahibinin ise bireysel olarak her iki merkeze yazılı başvuruda bulunması,
- Embriyo ve/veya gonad dokusu/hücresinin teslim edildiği ve teslim alındığına dair yazılı olarak müdürlüğe bildirimde bulunulması,
- Transferin tüm sorumluluğunun ve ücretinin talep edene ait olması,
- Transfere ait teknik donanım ve altyapının transferin gerçekleştirileceği merkezce sağlanması,
- Transferin gerçekleştirileceği tankın transfer edilecek materyalin saklandığı merkez tarafından mühürlenmesi ve materyalin teslim alındığı merkez tarafından mührün kontrol edilerek kendileri tarafından açıldığının tutanak altına alınması gerekli.
Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Prof. Dr. Kubilay Vicdan nakil işleminin oluşturabileceği bazı sorunlara karşı uyarıda bulunuyor.
EMBRİYO, OOSİT VE SPERM HÜCRELERİNİN NAKLİ SIRASINDA OLUŞABİLECEK SORUNLAR
- Embriyo ya da gamet hücrelerini donduran merkez ve gideceği merkezde dondurma ve çözmeyi yapan kişiler, deneyimleri ve dondurma ve çözme işlemi için kullanılan kültür ortamları birbirinden farklı olabilmektedir ve bu nedenle istenilen verim sağlanamayabilir.
- Embriyo ya da gamet hücreleri nakil sırasında kaza ya da hasara uğrayabilir. Her ne kadar bundan transferi talep eden çift ve naklin sağlanacağı merkez sorumlu tutulsada ortaya çıkacak sorun aslında böyle bir talep karşısında yasal olarak izin vermekle yükümlü tutulan merkezide hukuki açıdan etkileyecektir.
- Embriyo ve gamet hücrelerinin karışması durumunda hangi merkezin bundan sorumlu tutulacağı kesinlikle bilinmemektedir ve çok ciddi hukuki sonuçları mevcuttur.
- Tüp bebek uygulamalarında gebelik oranı yüzde yüz olmadığından gebe kalamayan ve bundan merkezi sorumlu tutan hastaların embriyo ya da gamet hücrelerini naklettikleri yerde daha iyi bir sonuç alacaklarını düşünmeleri için hiçbir tıbbi ya da bilimsel veri yoktur ve olay daha çok ticari zeminde teşvik edilmektedir.
- Bu tür talepte bulunan çiftlere olayın bilimsel ve hukuki sonuçlarının yeterince açıklanmadan al hücrelerini bize gel denmesi merkezler arasında rekabet, dayanışma, etik ve deontolojik açıklamalardan tamamen uzaktır.
- Çiftin taze ya da dondurulmuş çözülmüş ilk transferlerden gebelik elde edememesine karşın aynı merkez ya da nakledildiği merkezde gebelik şansının devam ettiği gerçeği göz ardı edilemez ve kümülatif olarak tedavi sonuçlanmadan bu eylemi teşvik etmek tüp bebek uygulamalarını biliyor olmaktan uzak bir durumdur.
ÇÖZÜM NE OLABİLİR?
Tüm bu nedenlerle çiftlerin tedavilerine başlayacakları merkezi iyi seçmeleri gerekiyor. Tüp bebek uygulamalarının başarı şansının en iyimser durumlarda %50-60 oranında olduğunu unutmamak gerekiyor. Ayrıca merkezler arasında embriyo ya da gamet hücresi nakli öncesinde bu durumun yaratabileceği teknik ve hukuki sorun ve sonuçları kendi doktorları ile çok iyi tartışmadan ve anlamadan böyle bir karar almamaları da son derece önemli.
