Giriş
Endometriozis, rahim içini kaplayan endometriyal hücrelerin rahim dışında birikerek çoğalmasıdır. Kadınlarda adet kanaması, rahmi kaplayan hücrelerin aylık olarak dökülmesi sırasında meydana gelir. Bu hücrelerin bir kısmı yedeklenir ve tüpten karın boşluğuna düşer. Adet kanı, uterusun iç yüzeyinden canlı hücreler içerir. Normalde karın içine yayılan bu hücreler, vücudun bağışıklık mekanizmaları tarafından yok edilir. Ancak bazı kadınlarda bu mekanizmalar iyi çalışmaz ve muhtemelen genetik bir yatkınlık nedeniyle endometrial hücreler peritonda birikerek çoğalmaya başlar.
TANI İÇİN EN İYİ YÖNTEM: LAPAROSKOPİ
Endometriozis öncelikle peritonu ve yumurtalıkları (çikolata kistlerinin üzerinde veya içinde bulunduğu) etkiler. Diğer şeylerin yanı sıra, rahim ile kalın bağırsağın son kısmı olan rektum arasında yer alır ve rektovajinal septum endometriozisini oluşturur. Hastalık genellikle ilerleyici özellikler gösterir ve prevalansı ancak laparoskopi ile bilinebilir. Laparoskopi, endometriozisi teşhis etmenin tek ve en güvenilir yoludur.
EN YAYGIN BELİRTİLER AĞRI VE KISIRLIKTIR
Endometriozisden etkilenen hastalarda doktorlara gelen yaygın şikayetler pelvik ağrı (kasık ağrısı), kısırlık ve yumrulardır. Bazen herhangi bir şikâyet olmaksızın rutin jinekolojik muayenelerde çikolata kistleri fark edilebilir. Kasık ve alt karındaki ağrı, yeri, doğası ve şiddeti bakımından değişebilir. İlginç bir şekilde, ağrının varlığı doğrudan endometriozis prevalansı ile ilişkili olmayabilir.
Endometriozis için ilaç ve cerrahi olmak üzere iki tür tedavi vardır.
İLAÇ TEDAVİSİ
Endometriozis vakalarında, pelvik ağrı semptomlarını azaltmak için ilaç tedavisi kullanılır. Endometriozis tedavisinde ağrıyı gidermek için kullanılan ilaçların endometriozis düzeylerini düşürmede etkisi yoktur. En sık kullanılan ilaçlar progesteron içeren haplardır. Hastanın var olan ağrı şikayetlerini önemli ölçüde azaltırlar. Ayrıca doğum kontrol hapı, ağrı kesici gibi ilaçlar da kullanılabilir.
CERRAHİ TEDAVİ
Ağrılı vakalarda özellikle çikolata kistleri 3 cm'den büyükse laparoskopi düşünülebilir. Endometriozis ameliyatı olan kadınlara, çocuk sahibi olmak istiyorlarsa ameliyattan sonra bir tüp bebek uzmanına yumurtalık rezervlerini değerlendirmelerini öneriyoruz. Ayrıca hastanın yumurtalık rezervi çok düşükse endometrioma ameliyatı öncesi embriyo dondurma düşünülebilir. Evlenmeyi düşünmeyen bekar kadınlar da endometriozis ameliyatı öncesi yumurtalarını dondurarak doğurganlıklarını koruyabilirler.
TÜP BEBEK YÖNTEMİ
Çiftin başka bir kısırlık nedeni yoksa, laparoskopik endometrioma kistektomisinden sonra vakaların yüzde 50-55'i 1 yıl içinde doğal yolla gebe kalmaktadır. Ameliyattan sonraki 1 yıl içinde gebe kalınmaması başarısızlık olarak kabul edilir ve hasta tüp bebek tedavisine yönlendirilmelidir.
Tüp bebek kararı verilmiş endometriomalı olgularda, tedavi öncesi, tüp bebeğe hazırlık kapsamında cerrahi yolla kistin alınmasının gebelik oranlarına katkısı olmadığı gibi, her türlü cerrahi müdahale yumurtalık rezervinde azalmaya neden olabildiği için ameliyat yapılmasını önerilmez.
Ancak rektovajinal endometrioziste genellikle bu bölgede bir nodül bulunur. Ağrılı dönemler, disparoni ve ağrılı barsak hareketleri en sık görülen semptomlardır. Nodüller laparoskopik olarak rezeke edilmelidir. Endometriozis tekrarlayan bir hastalıktır. Vakaların yarısında, hastalık ameliyattan sonra tekrarlayabilir.
