Çocuğunuz okuma-yazmayı öğrenemiyorsa disleksiye dikkat

Aylin Çalışkan, disleksiyi zekâsı normal ya da normal üstü olan bireylerde dil, okuma, ve yazma becerilerinde sorunlar yaşamasına neden olan bir özel öğrenme güçlüğü olarak tanımlıyor. Disleksinin bir hastalık olmadığına dikkat çeken Çalışkan, “Nörogelişimsel bir problemdir. Disleksi, 0-6 yaş arasında da gözlemlenebilir. Genellikle ilkokulda okuma-yazma etkinliğinin başlaması ile doğru tanı konur” dedi. Disleksinin yaşam boyu süren bir farklılık olduğunu belirten Çalışkan, doğru desteklerle disleksik bireylerin çok başarılı öğrenciler ve yetişkinler olabileceğine dikkat çekti.

TEDAVİSİ EĞİTİM

Disleksi teşhisi konulan çocuğun duyularla ilgili herhangi bir sorunu olmadığının altını çizen Çalışkan, “Disleksi sağ ve sol beyin arasındaki iletişim azlığından kaynaklanıyor. Akademik alan, dil ve aritmetik becerileri beynin sol tarafında. Beynin sol yarı küresi, sağ yarı küreye gör daha küçük olduğu için özel öğrenme güçlüğü ortaya çıkıyor” diye konuştu. Disleksinin tedavisinin eğitim olduğunu belirten Çalışkan, “Doğru tanı konulup değerlendirme yapıldıktan sonra, özel bir eğitim programı oluşturulmalı ve eğitsel terapi yapılmalı” dedi.

DİSLEKSİ BELİRTİLERİ

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE

• Konuşma gecikmesi
• Renkleri öğrenememe
• Ayakkabıları ters giyme
• Ses-hece karıştırma
• Bisiklete binememe
• Geri geri emekleme veya yürüme
• Oyunları sürdürememe
• Yalnız oyun oynama
• Mizah yeteneğinde sıra dışılık
• Kavramları karıştırma
• Farklı ve benzerleri bulamama
• Sağ ve solu karıştırma
• Sıraya koyamama, sınıflama yapamama
• Kelimeleri karıştırma, tekerleme öğrenememe.

İLKOKUL DÖNEMİNDE

• Okuyamama, okuduğunu anlamama, tersten okuma
• Uzun ve zor kelimeleri okuyamama
• Psikomotor becerileri geliştirememe
• Ters ve boşluksuz yazı yazma
• O harfini tam ve doğru yazamama
• İşlem yapamama
• Benzer ve zıt kelimeleri kavrayamama, sınıflama yapamama
• El yazıları okunmaz haldedir
• Bilgi vermede problem yaşama.

NELER YAPILMALI?

Aylin Çalışkan, ebevenylerin ve öğretmenlerin disleksi tanısı konulan bir çocuğa nasıl yaklaşması gerektiğine dair önemli tavsiyelerde bulundu.

• 6-7 yaş okuma yazma becerileri için kritik bir yaş dönemi. Özel öğrenme güçlüğünden şüpheleniliyorsa 3 ay gözlem yapıldıktan sonra iyi bir yönlendirme olmalı.
• Karar verme becerileri desteklenmeli ve kendini yönetebilmeleri sağlanmalı. “Olsun, ben sana yardımcı olurum” yerine “yardım istersen buradayım” denilmeli. Eksiklik vurgusundan kaçınılmalı. Olabildiğince işbirliği ifade eden, kınamayan, yargılamayan ve yetersizlik duygusu barındırmayan söylemler kullanılmalı.
• Ev ödevleri, açık yönergeli olmalı, ipucu bol olmalı. Sesli materyaller kullanılmalı, beynin 4 lobunu birden çalıştıran etkinlikler yapılmalı.
• Eğitim materyalleri sarı saman kağıda veya açık mavi kağıda basılmış olmalı. Yazı karakteri olarak ‘comic sans’ seçilmeli.
• Ders çalışırken aksiyon film müzikleri (sözsüz) ve enstrümantal müzik fonda olmalı.
• Kısık ışıkta ve sade bir şekilde düzenlenmiş odada ders çalışmalı.
• Sesli kitap dinleme fırsatı yaratılmalı.
• Yüzme, piyano çalma, Orf, masa tenisi, dart, eşleştirme kartları, denge tahtası, boşluk doldurma, sözcük avı oynama, küpler, hatırlama oyunları kullanma, trambolin, hikaye tamamlama ve uçurtma uçurma gibi etkinlikler özel öğrenme güçlüğü olan çocukları destekler.
• Sınıf ortamında öğrenciye pozitif ayrımcılık yapılmalı ve olabildiğince ayrımcı bir dilden, ayrımcı davranışlardan uzak durulmalı. Disleksik çocuklara özgü materyaller kullanılmaya özen gösterilmeli.

DİSLEKTİK DAHİLER

NASA’da çalışan her iki kişiden birinde disleksi var. İngiliz yayın kuruluşu BBC’nin araştırmasına göre, sıfırdan milyoner olanların yüzde 40’ı dislektik. Güzel sanatlar alanında disleksi oranı ortalamadan 3 kat daha yüksek. Alanlarında birer dahi olan Albert Einstein, Agatha Christie, Richard Branson, Jamie Oliver, Muhammed Ali, Leonardo da Vinci, Thomas Edison, Mozart, Steven Spielberg, Tommy Hilfiger ve Walt Disney gibi isimlerin ortak özelliği dislektik olmaları.