Giriş
Afet bölgesinde ikinci dalgaya dikkat! Günler sonra ortaya çıkıyor
6 Şubat'ta 04.17'de Kahramanmaraş Pazarcık’ta 7.7 ve 7.6 büyüklüğünde meydana gelen depremlerde 10 kent yıkıldı. Binlerce kişinin hayatını kaybettiği depremler sonrasında uzmanlar afetin ikinci dalgası için uyardılar. Deprem sonrası altyapı sistemlerinde meydana gelen sorunlar bölgeyi salgın hastalıklara karşı korumasız bırakabilir. Afetten günler sonra ortaya çıkabilecek salgın hastalıklar riskine karşılık Koruyucu Sağlık Uzmanı ve Mikrobiyolog Prof. Dr. Oğuz Özyaral posta.com.tr'ye dikkat çeken açıklamalarda bulundu.
İpek ALEMDAR GÖDE/ Posta.com.tr - AFAD, 6 Şubat'ta 04.17'de Kahramanmaraş Pazarcık’ta 7.7 büyüklüğünde deprem olduğunu duyurdu. Aynı gün Elbistan'da da saat 13.24'te 7.6 büyüklüğünde ikinci bir büyük deprem daha meydana geldi. Deprem, 10 ilde birden şiddetli şekilde hissedildi. Depremin hissedildiği illerde kurtarma çalışmaları devam ediyor. Afetle bölgede çok sayıda bina yıkıldı ya da kullanılamaz hale geldi. Evlere giremeyen depremzedeler için öncelikli ihtiyaçlar listesinde ilk sırada temiz ve içilebilir su, gıda, barınma ve seyyar tuvaletler oldu. Uzmanlar afet sonrasında ikinci bir dalga ihtimaline karşılık uyarılarda bulundu.
Koruyucu Sağlık Uzmanı ve Mikrobiyolog Prof. Dr. Oğuz Özyaral temiz ve içilebilir suyun önemine dikkat çekerek, “Halk sağlığı koruyucu sağlık açısından olaya baktığımızda net ve açık olan madde şu: temiz ve içilebilir suya sahip olmak. Dolayısıyla hijyen kurallarını yerine getirebilmemiz için öncelikle içilebilir suyu temiz etmemiz gerekiyor. Bunun temizliğinin kontrol altında olması lazım. Birinci problemimiz bu. Sağdan soldan, kırık vanalardan alınan ve kullanılmaya çalışılan sular muhtemel bir altyapı bozukluğundan dolayı kirlenmeye açıktır. Gerek parazit, gerek viral gerekse bakteriyel enfeksiyonlar açısından kapının açık olduğunu gösterir” dedi.
HAZIRLANAN GIDALARDA TEHLİKE
Deprem bölgesinde gıdaların hazırlanması ve dağıtımında hijyen kurallarının göz ardı edilmemesi gerektiğini ifade eden Özyaral, “Hayvan dışkıları, insanların kullanımları ve atıklar nedenleri ile bu sular kirlenebilir ya da kirlenmiştir. Gördüğümüz kadarıyla altyapı alabora olmuş durumda. Dolayısıyla bizim birincil derecede kontrol altına almamız gereken hıfzı sıhha tarafından ya da sağlık personeli tarafından suyun kontrollü bir şekilde halka temiz olarak kapalı bir şekilde ulaştırılması gerekir. Mesela sandviçler yapılıyor, yemekler yapılıyor bunlar gördüğümüz kadarıyla hijyenik bir şekilde yapılıyor. Özellikle hepsi tek tek paketleniyor, eldivenlerle hazırlanıyor. Çünkü o yemekler on binlerce insana veriliyor. Kaynakta meydana gelebilecek en ufacık bir enfeksiyon maddesi on binlerce insanın salgın hastalıklara maruz kalmasına yol açabilir. Büyük afetlerde örneğin deprem, su baskınları gibi afetlerde birincil öncelik temiz su” şeklinde konuştu.
ENKAZ KALDIRMA ÇALIŞMALARI AKSATILMAMALI
Enkaz kaldırma çalışmalarının da önem kazandığını belirten Özyaral, “İkinci öncelik ise enkazın bir an önce kaldırılması gerektiği. Orada maalesef hayatını kaybetmiş vatandaşlarımız bulunuyor belki hayvanlar bilmiyoruz. Bu da bir enfeksiyon bir mikrobiyal odağa neden olabilir. Bütün bu sürecin kontrollü olması gerekiyor. Bölgede bulunan hocalarımızla öğrencilerimizle konuştuğumuzda köylerin de giriş çıkışların kontrol altında olması gerektiğini ifade ettiler. Kontrolsüzlük bize her türlü hastalığın giriş çıkışında odak noktası olacaktır” dedi.
SEYYAR TUVALET İHTİYACI
Deprem bölgesinde gıda ve su ihtiyacı kadar tuvalet ihtiyacının da bulunduğunu ifade eden Özyaral hijyen konusunda atılması gereken adımlara ilişkin “Tuvalet büyük bir ihtiyaç. Dolayısıyla tuvaletlerin temizliği oradaki hijyen kurallarının geçerliliği son derece önemli. Bölgede kişi tuvalet ihtiyacını giderdikten sonra elini yıkayamıyorsa dezenfekte edemiyorsa zaten kendisi bir mikrobiyal odak oluşturuyor. Yani o sağı solu kirletecektir. Önemli olan burada halk sağlığı açısından tuvalet kontrolü ve temiz içilebilir su gerekiyor. İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nın birinci maddesinde firmalara, çalışanlara, kurum ve kuruluşlara şunu söylüyor ‘temiz ve içilebilir su temin etmekle yükümlüsünüz’. Dolayısıyla devletin primer görevlerinden bir tanesi bu. Yani gelen suyun doğru dağıtımı, doğru kullanımı gerekiyor. Şu an bölgede tuvalet ihtiyacı için benzinlikler kullanılıyor olabilir ama buralarda da hijyenin sağlanması gerekiyor. Burada da dezenfektan maddelere ihtiyaç var. Kovid döneminde uzun uzun konuştuk. En basit bir kolonyayı bile dilimizden düşürmedik. Burada gerekli çözeltilerin hazırlanması gerekiyorsa çamaşır suyunun seyreltilip kullanılıyor olması lazım. İl, ilçe sağlık müdürlükleri tarafından bunların yayınlanması gerekiyor. Ne kadar oranda nasıl seyreltilecek nasıl kullanılacak? Çamaşır suyunu direk kullanamazsınız bunun kullanımı oranları yayınlanmış olmalı” ifadelerini kullandı.
BÖLGEDE BU BELİRTİLERE DİKKAT
Salgın hastalıklar öncesinde belirtilerin takip edilmesi gerektiğini ifade eden Özyaral, “Bütün tıp fakültelerinde, sağlıkla ilgili eğitim veren alanlarda birincil ders konularından bir tanesi şudur; ateşi yükselen, kusma, mide bulantısı, baş dönmesi emaresi gösterenlerin derhal kontrol altına alınması gerekir. Eğer gıda zehirlenmesi ise mide bulantısı ve kusma görülür. Viral bir enfeksiyon ise gıda ya da su kaynaklı viral hepatit de olabilir tifo gibi bir salgın da olabilir ya da hayvan kaynaklı geçebilecek olan sorunlar problemler olabilir. Burada veteriner hekimlerimiz de hazır. Herkesten destek alınması lazım. Gönüllü veteriner hekim arkadaşlar o bölgede hayvanların kontrolüne de başladı. Bunlar son derece kıymetli konular” dedi.
RAPORLU İLAÇLARIN TEMİNİ
Raporlu ilaçların ivedilikle teminine ilişkin atılan adımlara dair açıklamalar yapan Özyaral, “Bir diğer önemli nokta da ilaçlar. Bu konuda da çözüm üretildi. Örneğin diyabetli bir kişi ya da kalp rahatsızlığı olan bir kişi reçeteli bir ilaç kullanıyorsa eczaneden nüfus kaydınız ile ilacınızı alabiliyorsunuz. Bütün bunlar son derece kıymetli çalışmalar. Çok iş düşüyor böyle durumlarda” şeklinde konuştu.
AFET BÖLGESİNDE HALK SAĞLIĞI İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR
Depremin etkilediği bölgelerde halk sağlığı hususunda uzman isimler alınması gereken önlemleri aktarıyor. Deprem bölgesinde alınması gereken öncelikli önlemler ise şöyle;
Bölgeye yapılan gıda yardımları ve bölgede hazırlanan yemeklerin gıda zehirlenmesi ihtimaline karşılık iyi şartlar altında saklanması gerekiyor.
Gıda tüketimi, tuvalet, duş, konaklama, depolama alanlarının ayrışması, çöplerin toplanması için alanlar ayrılmalı
Kemirgen hayvanlar ve böcekler için ilaçlamaların yapılması, doğal dengenin korunması
Altyapı sorunu nedeniyle yeraltı sularındaki çatlaklar suları kirletebilir bu nedenle çevredeki baraj ve su kaynaklarının kontrolünün yapılması gerekiyor.
