Liv Hospital’dan Uzman Klinik Psikolog İrem Can Esenkaya kış depresyonunu ve korunma yöntemlerini anlattı:

Kış karamsarlığı nedir? Kış mevsimi nasıl bir etki yapıyor?

Kış karamsarlığı, sonbaharda başlayıp kış aylarında devam eden ve her sene aynı zamanlarda görülen depresif bir duygu durumudur. Bu duruma kış depresyonu denilmesinin sebebi hep aynı mevsimde tekrar etmesidir. Kış depresyonunda, kişi olumlu olaylar yaşadığı halde kendini depresif hissedebilir. Kış mevsiminin insanlar üzerinde belirli etkileri vardır. Bu etkilerin nedeni azalan güneş ışınlarıdır. Güneş ışınları azalınca kişinin biyolojik saati bozulabilir, duygu durumunu etkileyen hormon olan serotonin (mutluluk hormonu) azalır ve uykuyu etkileyen hormon olan melatonin seviyeleri artar. Bu bozulmalar mevsimsel depresyona zemin hazırlayan en önemli unsurlardır.

Kış depresyonu belirtileri nelerdir?

Mutsuz hissetme, umutsuzluk, kaygılı olma, enerji düşüklüğü, kollarda ve bacaklarda ağırlık hissi, sosyal hayattan geri çekilerek içe kapanma, fazla uyuma, zevk veren aktivitelerin zevk vermemesi ve özellikle karbonhidrat tüketimi isteğinde artış şeklinde görülen iştah değişiklikleri şeklinde sıralanabilir. Bu belirtiler sonucunda hem kişi konsantrasyon bozukluğu yaşamaya hem de sosyallik azaldığı için gelen hareketsizlik ve yemek yemede artış ile kilo almaya başlar.

Risk faktörleri nelerdir?

Kadın olmak, ekvatordan uzak bölgelerde oturmak-ki biz Türkiye’de yaşadığımız için şanslıyız, ailede mevsimsel depresyon bozukluğu olması ve halihazırda klinik düzeyde depresyon veya bipolar hastası olmak risk faktörleri arasındadır.

Kış depresyonunu nasıl teşhis ediyorsunuz?

Öncelikle kişinin depresyon mu, bipolarite mi, kış depresyonu mu yaşadığının ayırıcı tanısını yapmak gerekir. Mutsuz hissetme, umutsuzluk, kaygılı olma, enerji düşüklüğü, fazla uyuma gibi belirtiler kişinin hayatını ve fonksiyonelliğini olumsuz etkileme aşamasına geldiyse ve belirtilerle başa çıkmakta zorlanıyorsa kış depresyonu geçiriyor olabilir. Böyle bir durumda kişinin bir ruh sağlığı uzmanına başvurması önemlidir.

Ciddiye alınmalı mı?

Kesinlikle. Çünkü araştırmalar bir kere depresyona giren insanların tekrar depresyona girme riskinin daha yüksek olduğunu gösteriyor. Buradan hareketle ne kadar erken zamanda bu belirtiler ile başa çıkmak için yardım alınırsa kişinin hayat kalitesi o kadar artar. Kış depresyonu tedavi edilmediği zaman intihar düşüncelerine, sosyal geri çekilmeye, iş veya okul yaşamında problemlere ve alkol kullanımına sebep olabilir.

Uyumadan önce 2 saat bilgisayar kullanmayın

- Erken yatın, erken kalkın: Erken yatıp erken kalkarak güneş ışığından olabildiğince uzun faydalanmaya çalışın.

- Uyumadan birkaç saat önce yemek yemeyi, bilgisayar, cep telefonuyla ilgilenmeyi bırakın.

- Uyumadan önce ılık bir duş almak rahat uyku sağlar.

- Egzersiz yapmak mutluluk hormonu olan serotonin salgılanmasına yardımcı olur. Günde sadece 30 dakika dahi ruh halimizi yukarı çekmek için yeterli olacaktır.

- Şekerli gıdalardan uzak durun. Bu gıdalar bir süre için bizi mutlu etse bile, kısa bir süre sonra kan şekerini düşürüp daha yoğun bir mutsuzluk hissine sebep olurlar. Daha yoğun mutsuzluk hisseden kişi ise daha çok şekerli gıda tüketerek kendini bir kısır döngüye sokar. Bu da en nihayetinde kilo aldırır, pişmanlık hissi getirir ve yaz ayları başladığında kişiyi kilolu olma gibi bir sorunla karşı karşıya bırakır. Ayrıca uzmanlar eşliğinde ışık tedavisi, psikoterapi ile ilaç tedavisi önerilen durumlarda önerilir.

(13.01.2013 tarihli Posta Karnaval'dan alınmıştır.)