Giriş
Dünya, yüzyılın salgını COVID-19’a karşı geliştirilen tarihin en hızlı aşılarına hazır. Prof. Uğur Şahin ve Özlem Türeci çiftinin geliştirdiği Pfizer aşısı ve Moderna aşısı olmak üzere salgını durdurmaya aday en az beş aşı var. İşte aşıların güvenliği hakkında en çok merak edilenler...
Aşılar, COVID-19’un çaresi olacak mı?
Hayır. Ağır geçirilen belirtileri durduracak, enfeksiyon oranını düşürecekler. Aşılanmadan önce yakalananlarda bir etkisi olmayacak. Bulaşıcılığı azaltıp azaltmayacağı da henüz belli değil. Tıpkı grip aşısı gibi, hastalığı yok etmeyecek ancak ölüm oranlarını azaltacak.
Genç ve sağlıklı kişiler de aşı yaptırmalı mı?
Evet. Öncelik yaşlılarda olsa bile ne kadar çok kişi aşılanırsa normale dönüş o kadar hızlı olacak.
Aşılanan biri virüsü bulaştırmaya devam eder mi?
Bu sorunun kesin yanıtını, ancak çoğunluk aşılanınca öğrenmek mümkün olacak. Aşıların amacı COVID-19 virüsüne karşı bağışıklık kazandırmak ve ağır belirtileri yüzde 90 önlemeyi sağlamak. Ancak bu virüs çok kez ateş, öksürük gibi belirti göstermediği için bir kişi aşılandıktan sonra da bulaştırabilir.
Aşılar kronik hastalar için güvenli mi?
Bilim insanları bu konuda iyimser. Ancak aşıların tüm yaş ve hastalık gruplarındaki etkilerini bilmek için yeterli oranda kişide test edilmesi gerekiyor.
Aşılar gebe kadınlar için güvenli mi?
Bilim insanları bu konuda da iyimser. Ancak henüz hangi gruplara aşı yapılmayacağına karar verilmedi.
Aşılanan birinin COVID-19’la ilgili endişeleri son bulacak mı?
Hayır. Çünkü bağışıklık süresi henüz bilinmiyor. Aşılananlar takip altında. Bağışıklık süreleri zamanla anlaşılacak.
Aşılar genetiği değiştirecek mi?
Hayır. RNA aşısı virüsün kendi genetiğinden üretildi. Bakteri uzmanlarına göre aşının insanlardaki etkisi, soğuk algınlığının hücrelerde bıraktığı iz kadar olacak.
RNA aşısı daha önce hiç kullanılmadı. Güvenli mi?
RNA aşıları 40 yıldır laboratuvarda, 30 yıldır hayvanlar üzerinde, 10 yıldır da insanlarda deneniyor. Yani COVID-19’dan önce bilim insanları bu teknoloji üzerine çalışıyordu. RNA aşılarına hükümetler kendi bilim kurullarının onayına göre karar verecek.
Aşılar aceleye mi getirildi?
Bir aşı ortalama sekiz yılda geliştiriliyor. Ancak bu pandemide tüm hükümetler, üniversiteler ve ilaç şirketleri el ele verdi. Benzeri görülmemiş bir kaynak aktarımı yapıldı. Duyulmamış oranda aşı gönüllüsü oldu. 2020 teknolojisinin de gücüyle aşı çalışmaları hızlandı.
Yan etkileri olacak mı?
Genellikle yan etkiler bir hafta içinde görülüyor. Şimdiye kadar ciddi bir yan etkiye rastlanmadı. Deneklerde baş ağrısı, aşı yapılan yerde ağrı ve kas ağrıları görüldü. Aynı etkiler, grip aşısında da yaşanıyor.
