Giriş
Diyet yaparken dikkat: Yeme atağı nedir?
Birkaç kilo vermek adına yapılan diyetler, uzun vadede yeme bozukluğu ve yeme atağına neden olabiliyor. Stres de yeme davranış bozukluğunu tetikleyen en önemli faktör. Diyetisyen Gülçin Işık, yeme atağının ne olduğunu ve yeme davranış bozukluklarının nasıl tedavi edilmesi gerektiğini anlattı. /POSTA ÖZEL
Yeme atağı, bir kişinin fiziksel ihtiyacının üstünde, periyodik şekilde yeme atağının oluşmasına deniyor. Ancak yeme atağı, bir gün eve gelip dolapta ne var ne yok yemeniz anlamına gelmiyor. Haftada en az 3-4 kereden fazla ve düzenli oluşması halinde bir hastalık olarak adlandırılıyor. Kişinin normal diyet sürecindeyken arada bir yaptığı atak bu hastalığın tanımına girmiyor. Tanıma girmesi için süreklilik taşıması gerekiyor.
YEME ATAĞININ TANISI NASIL KONULUYOR?
"Kendimi kaybediyorum, yiyorum" halinin fizloyojik olup olmadığını tespit etmek gerekiyor. Fiziksel açlığı olmaksızın psikolojik/duygusal davranışa bağımlı olması halinin tanısını diyetisyenler koymuyor. Mutlaka psikiyatr, doktor, diyetisyen dahilinde tedavi süreci gerekiyor.
YEME BAĞIMLILIĞI
Bağımlılık dediğimiz şey; aşırı yeme, aşırı aşerme, geri bırakmada sorunlar, tolerans bozuklukları gibi durumlar var olduğunda olur. Bu, davranışsal veya maddesel olabilir. Söz konusu şekere bağımlılığınız olduğunda bu maddesel bağımlılık olurken, duygu durumuna bağlı olduğunda davranışsal olabiliyor.
Normalde bir besin tükettiğimizde anlık bir sakinlik yaşarız. Beynin ödül merkezinde strese bağlı olan gıda alımında sakinleşme ile ilgili kilit bir etkisi olduğu düşünülüyor. Stres anındayken, endojen olarak üretilen opioid madde morfin etkisi yaratarak sakinleştirir. Bu yüzden de örneğin şeker alımında bu maddenin uyarılmasıyla beraber anlık sakinlik oluşabileceğine dair bir sistem düşünülüyor. Ödül yollarındaki uyarı devam ettikçe alışılmışlık yaşanıp, bilinçaltında bu süreç devamlılık arz eder. Zaman içerisinde doyuma ulaşmasıyla bağımlılık; yeme bağımlılığına dönüşür.
STRES YEME BOZUKLUĞUNU TETİKLİYOR
Stres gibi durumların varlığı, sıklığı bu tarz yeme davranış bozukluklarını da tetikler. Stres yalnızca sınav kaygısı, trafik veya iş yoğunluğu demek değil, açlık da bir tür strestir. Hatta uykusuzluk ya da metabolik faaliyetlerin düzgün çalışmaması da strestir. Stres mekanizmasının kilo artışı ve kilo kaybıyla doğrudan ilişkisi var.
ŞEKER HESABI YERİNE BUNLARI YAPIN
Diyet yaparken de bu davranışların tedavisinde 3-5 gram şeker hesabı yapmak yerine iyi uyumaya, stresi yönetmeye çalışmak tedavide değiştirebileceğimiz en önemli adımlardan birkaç tanesi.
Fiziksel olarak aç kalmamak önemli. Birkaç kilo vermek için uzun vadede yeme bozukluğu davranışları oluşturmaya adım atmış oluyorsunuz.
YEME DAVRANIŞ BOZUKLUĞUNUN TEDAVİSİ
Yeme davranış bozukluklarının tedavisinde psikolog, doktor ve diyetisyen bir arada çalışır. Genel anlamda yeme bozukluğu davranışlarının çıkışı uzun süreli açlıklarla devam eden bozulmuş metabolik sisteme geçiş gibi görülüyor.
Diyetisyen Gülçin Işık
Yeme davranış bozukluklarında kişinin tablosuna bağlı olarak tedavisi değişebilir. Obezite, malnutrisyon, kronik rahatsızlıklar var ise bunlara uygun düzenlemeler gerektirir.
