Antalya'nın tarihi kadar eski: Muratpaşa

Rivayet odur ki Pergamon Kralı II. Attalos, yeni bir kent kurmak istediğinde adamlarına, ‘Bana yeryüzündeki cenneti bulun’ diye seslenir. Adamları, yeryüzü cennetini bulmak için Batı Anadolu’da kurulu imparatorluğun başkenti bugünkü Bergama’dan Anadolu’nun dört bir yanına yayılır. Kral ve adamları Antalya’ya geldiğinde ‘Cennet gibi bir yer’ bulduklarını söylerler. Sonuçta, Antalya ve bugün kentin tarihi kent merkezi olan Kaleiçi’ni bulurlar.

Rivayet böyle ama gerçekte II. Attalos, Side Limanı’nı ele geçiremeyince Doğu Akdeniz’i ticaret merkezi yapmak amacıyla Antalya’ya yönelir ve kenti fetheder. Bugün dünyanın en önemli turizm destinasyonlarından biri olan Antalya’nın hikayesi de böylece Kaleiçi’nden başlar. Kaleiçi, yüzyıllar içinde farklı kültürlerce kesintisiz iskân edilen, depremlerden, yangınlardan, sayısız kuşatmadan çıkarak kültürel dokusunu bugüne taşımayı başaran dünyanın sayılı tarihi kent merkezlerinden biri.

KALEİÇİ’NDE FESTİVAL BAŞLIYOR

Farklı yürüyüş rotalarında Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı döneminin izleri sürülen zengin kültürel geçmişi, geleneksel mimariye sahip evleri, begonvillerin arkasına saklı pencereleri, yürüdükçe güzelleşen dar sokaklarıyla ziyaretçilerinin keşfetme ve merak duygularını harekete geçiren Kaleiçi’nin bu hikâyesini dünyayla paylaşmak için 8 yıl önce Muratpaşa Belediyesi’nin girişimiyle ilk adım atılıyor. Böylece Antalya, Türkiye’nin en renkli festivallerinden birine sahip oluyor. Kaleiçi, sokaklarında, meydanlarında düzenlenen söyleşileri, deneysel sanat çalışmaları, konserleri ve atölyeleriyle Muratpaşa Belediyesi’nin bu yıl 8’incisini düzenleyeceği Uluslararası Kaleiçi Old Town Festvali, 26-29 Ekim arasında yapılacak.

10 MİLYON TURİSTİ GEÇTİ

Kentin en eski yerleşim yeri olması nedeniyle Muratpaşa’nın tarihi aynı zamanda Antalya’nın da tarihidir. 1980’den sonra turizm ile hızlı bir kalkınma dönemine giren Antalya, günümüzde hem yerel halkın hem de idari yapının algısı ve uygulamaları sonucunda bir ‘turizm şehri’ kimliği kazanmış durumda. Akdeniz’in en önemli turizm merkezlerinin başında gelen Antalya’nın denizi, kumu, güneşi kadar tarihi ve doğal güzellikleri, kültürel yapıları ile antik kentleri de turistlerin ilgi odağı. Antalya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün verilerine göre bu yıl, 1 Ocak-22 Ağustos arasında şehri hava yoluyla ziyaret eden turist sayısı 2022’ye göre yüzde 20 artış kaydederek, 10 milyon 64 bin 782 kişi oldu. Ana pazar Rusya, geçen yıla göre yüzde 32,5 oranında büyüyerek en yüksek pazar payına sahip oldu. Almanya’dan gelen ziyaretçi sayısı da 2 milyonu aşarken, geçen yıla göre yüzde 17,3 büyüme gösterdi. Alman turistlerin kış döneminde daha da artması bekleniyor. Birleşik Krallık ise 1 milyona yaklaşan ziyaretçi sayısı ise Antalya için tüm zamanların rekorunu kırdı ve geçen yıla göre yüzde 15 büyüdü. Geçen yıla göre Polonya pazarının ise yaklaşık yüzde 40 oranında artarak pazar payında 4’ncü sırada yer alıyor.

KENTİN VİZYONU

Muratpaşa Belediye Başkanı Ümit Uysal, 1984’te Uluslararası Turizm Yazarları Birliği’nce (FİJET) verilen ve ‘Dünya Turizm Oscar’ı olarak adlandıran ‘Altın Elma’ turizm ödülünün sahibi olan Kaleiçi’nin dünya turizm trendlerinin değişmesi, ilgisizlik gibi nedenlerle neşesini yıllar içinde kaybettiğini belirterek şunları kaydediyor: “Tam da böylesi bir dönemde, yeni yerler, kültürler ve insanlar keşfetme duygusuyla hareket eden, kente yayılan, esnafla bütünleşen bir turizmi geliştirmek için 2014’ten itibaren Kaleiçi’ni merkeze alan bir çalışma içine girdik. Çalışmaların sonucunda Antalya’nın bu yaşayan antik kenti, daha on yıl önce asayiş olaylarıyla gündeme gelirken, kış mevsiminde iyiden iyiye tenhalaşırken bugün 12 ay turizmin devam ettiği destinasyona dönüştü. Kaleiçi, kentin vizyonu haline geldi. Bu kente bakış açısıyla, Antalya’mızın geleceğinin doğru kurgulanmasıyla ilgilidir. 8’inci yılında Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 100’üncü yıl kutlamalarına da ev sahipliği yapacak ‘Uluslararası Kaleiçi Old Town Festvali’mize bu yıl Tayland’dan Hollanda’ya 26 ülkeden 40 şehir katılacak. Konuk şehirler ve festival için Kaleiçi’nde buluşacak on binler, Cumhuriyetimizin 100’üncü yılını, Cumhuriyetin aydınlık yüzü Antalya’mızda kutlayacak.”

YENİDEN DOĞDU

Kaleiçi’ni canlandırmak için yaptıkları çalışmalardan da söz eden Uysal, şöyle anlatıyor: “Kaleiçi, bugün tüm neşesini, eğlencesini sokaklara atılan masalardan yükselen kahkahalardan, bitmeyen sohbetlerden alıyor. Önceden kuralsızlığın hâkim olduğu Kaleiçi sokaklarında sarı çizgi uygulamasıyla tarihi kentte ayrı bir hareket kazandırdık. Yüzde 99’u ruhsatsız olan işletmeleri ruhsatlı hale getirdik. Akşam saatlerinde sokaklar kapanıyordu. Sarı çizgi uygulaması için Antalya Kültür ve Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’ndan izinleri aldık. Kolay bir şey değildi. Bu uygulamadan kafe, restoran, pansiyon ve otellerin yer aldığı 79 işletme yararlandı. Kaleiçi’nde 554 işletme ruhsatına kavuştu. Turunç Masa ile 8 yılda Kaleiçi’nden 6 bin 500’den fazla başvuruyu işleme aldık. Memnuniyet oranı yüzde 86.49 oldu. Muratpaşa Belediyesi, bunlarla birlikte Kaleiçi’ni ulusal ve uluslararası turizm fuarlarına da taşıdı. Kaleiçi’nin tanıtımında yeni bir kapı aralayarak, Kaleiçi imajını geliştirdik. Tarih, kültür ve festivaliyle bir deneyim mekânı olarak yeniden kurgulandı.

HİKAYESİNİ ANLATIYOR

Kaleiçi’nin tarihi yüzyıllara uzanan evleri, konakları ve sokakları etrafında gelişen olayları ve hikayeleri çok değerli. Bunların dünyayla paylaşılması hem de gelecek kuşaklara aktarılması gerekiyor. Kaleiçi’nin gündelik yaşamını tarihi sandıklardan çıkarıp bugüne taşıdığımız ‘Hafıza Mekanları ve Kültürel Miras-Antalya Kaleiçi Evleri’ projesinde ikinci etap tamamlandı. Kaleiçi konaklarının tarihinin anlatıldığı projede, 40 evin 4 dilde hazırlanan belgesellerinin karekodları evlerin girişlerine yerleştirildi. Projenin ilk ayağında, 11 yapının izi sürülmüştü. Cep telefonlarımızla Kaleiçi evlerinin girişinde yer alan karekodları tarayarak o evin geçmiş sakinlerini tanıyor, evin geçirdiği dönüşüme tanıklık ediyoruz.”

ESKİ LARA CADDESİ YENİ YAŞAM ALANI

Antalya’nın bu yıl kente gelen yabancı turist sayısında rekor üzerine rekor kırdığını söyleyen Uysal, “Turizmin altın yılı olarak bilinen 2019’un rakamları ağustos bitmeden geride kaldı. Artış 2022’ye oranla yüzde 20 oldu. Antalya, bacasız sanayi turizmin başkenti. Ancak, kent son dönemde artan kira fiyatları ve hayat pahalılığıyla da gündemde. Hal böyleyken, biz de masmavi Akdeniz’e karşı kafelerinde 5 liraya çay içip, ücretsiz plajlarından yararlanabileceğiniz bir yaşam alanını kente kazandırdık. Kent sakinlerinin ‘Eski Lara Caddesi’ olarak isimlendirdiği 5 kilometrelik falez bandı yeniledik. Bisiklet yolu, peyzaj düzenlemesi, kent parkları, belediye işletmesi olan Deniz Yüzü, Dağ Yakası, Kültür kafe ile bistroları, ücretsiz 5 Mavi Bayraklı plajıyla Eski Lara Caddesi Antalya’nın gözdesi oldu. Antalya gibi metropol bir kentte evinizden, konakladığınız butik otelden veya motelden çıkıp denize girebileceğiniz ve tüm günü geçirebileceğiniz bir yaşam alanı. Hizmet kalitesi ve standartlardan hiçbir şekilde taviz vermeden uygun fiyatlara tüm bunları gerçekleştirebilirsiniz” diyor.

ÖDÜLLÜ DÖNÜŞÜM

Uysal, “Hızlı nüfus artışı ve şehirleşmeyle birlikte atık yönetimi modern kentlerin karşılaştığı en zorlayıcı sorunlardan biri olmaya başladı. 520 bini aşkın nüfusunun yanı sıra kent hayatının merkezi olan Muratpaşa’da, günlük ortalama 459 ton kentsel atık ortaya çıkıyor. Biz de 2016’da cam, plastik, kâğıt, metalden oluşan atıkların kayıpsız geri dönüşüm sistemine alınması için Çevreci Komşu Kart projesini uygulamaya aldık. Evlerden toplanan atıklar karşılığında her haneye verilen Komşu Kart’a para yükleniyor. Proje kapsamında şimdiye kadar 22 bin 303 ton atık toplandı ve ilçe sakinleri 9 milyon 624 bin lira kazandı. Türkiye’nin ilk ödüllü geri dönüşüm projesi Çevreci Komşu Kart, 2016’dan itibaren Muratpaşa’nın diğer mahallerinde olduğu gibi Kaleiçi’nde de uygulanmaya başlandı. İşletmelerden yıllık ortalama 360 ton atık toplanarak geri dönüşüm sağlanırken Eylül 2021’de de işletmeler için 5 akıllı ambalaj atıkları toplama otomatları Kaleiçi’ne yerleştirildi. 113 işletmeye de otomat anahtarı verildi” diye konuşuyor.