Smyrna'dan Bayraklı'ya bir çöküşün hikayesi

İzmir’de önceki gün meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki depremin en çok yıkıma yol açtığı Bayraklı Manavkuyu Mahallesi’ndeyiz. Çadırlar, yardım ekipleri, enkaz yakınında, yakınlarından haber bekleyenler... Etrafta hasar görmüş binalar. Sokakların hepsinde acı var. Hemen yanındaki Bornova Özkanlar Mahallesi’nde de benzer manzaralar... İzmir’in içi içe geçmiş bu iki semtinde büyük bir acı hakim. Tamamen yıkılan ve en büyük hasarın yaşandığı Rızabey Apartmanı, Demirkent Sitesi, Barış Sitesi, Emrah Apartmanı, Yılmaz Erbek Apartmanları bu bölgede. Aslında; Bayraklı 8 bin 500 yıllık tarihi olan İzmir’in planlı ilk kurulduğu bölge. Smyrna antik şehri M.Ö. 3 binde yapılan ilk planlı şehir olarak Bayraklı sırtlarında kurulmuş.

Eski İzmir kenti (Smyrna) körfezin kuzeydoğusunda yer alan ve yüzölçümü yaklaşık yüz dönüm olan bir adacık üzerinde konumlanmış. Son yüzyıllar boyunca Meles Irmağı Sipvlos (Yamanlar) Dağı’ndan gelen sellerin getirdikleri mil o dönemlerde deniz olan bugünkü Bornova ovasını oluşturmuş ve burası yarım adacık bir tepe haline dönüşmüş. Önceki gün yaşanan depremde yıkılan binalar da işte tam da bu bölgede.

Aslında bu bölgede yakın tarihe kadar sebze meyve yetiştiriciliği, bağcılık yapılıyor özellikle bamya ve yeşil sebzeleriyle biliniyordu. Yerleşim de 1970’lerden sonra sırtlardan millerin doldurduğu işte bu Bornova Ovası’na doğru yoğunlaştı..

Zaman zaman uzmanlar bu bölgenin büyük risk taşıdığına vurgu yaptı. Jeomorfolog Prof. Dr İbrahim Atalay bölgenin yapısını şöyle anlattı: “Burası çöküntü sahası. Sığ bir denizle kaplıydı. Akarsuların getirdiği millerle günümüzdeki Bornova Ovası meydana geldi. Bornova Metrosu’na kadar olan kısım alüvyondur. Bayraklı’dan Çanakkale yoluna doğru olan yani İzmir’in ilk kurulduğu yerleşim yerlerinin zemini sağlamdır.

Depremin yıktığı bölgede zemin gevşek malzemeden oluşan depolar. Bir deprem esnasında ise zeminde meydana gelen hareketlerle zayıf, hassas binaların yıkımına yol açar. Ayakta kalan binalar son deprem yönetmeliğine uygun yapılan binalardır. Çok daha şiddetli bir deprem meydana geldiğinde çok katlı binaların da yıkımına yol açabilir.”