Giriş
Ebe, oyunculardan birinin adını söyleyerek topu havaya atar. Top yere düşmeden adı söylenen oyuncu topu havada yakalamak zorundadır. Yakaladığı anda da “istop” diye bağırır. Diğer oyuncular istop sesini duyunca oldukları yerde kıpırdamadan kalır. Ebe olan kişi elindeki topla, duran oyunculardan birini vurmaya çalışır. Eğer birini vurabilirse vurduğu kişi ebe olur ve oyun aynı şekilde devam eder. Vuramazsa elinde top olan kişi ebe olmaya devam eder.
Sanırım hepimizin çocukluğunun unutulmaz oyunudur istop. Peki oyunlar sadece çocukken mi oynanır? Yetişkinlerin de oynadığı oyunlar yok mudur? Bu kez de bir yetişkin oyununu anlatayım size.
Ayşe, eve geç gelen eşi Ali’ye “Neredesin sen?” diye sorar. Ali de “Sana hesap mı vereceğim, arkadaşlarımla istediğim saate kadar zaman geçiririm” der. Ayşe, “Ne demek istediğim saate kadar zaman geçiririm? Ben bütün gün çocuklarla ev işleriyle boğuşayım, sen arkadaşlarınla keyif yap” der ve ne kadar süreceği belirsiz olan tatsız iletişim böyle devam eder.
Ayşe ile Ali’nin örneğine yeniden baktığımızda, Ayşe “Neredesin sen?” derken gerçekten Ali’nin nerede olduğunu mu soruyor, yoksa eve geç kalmasından dolayı kızgınlığını mı ifade ediyor? Sanırım hepimiz aynı fikirdeyizdir, Ayşe sinirlenmiş ve eşi Ali’nin eve geç gelişine tepki gösteriyor. Peki sorduğu soruda neden “Neredesin sen?” ifadesini kullanıyor da “Eve geç gelip bana haber vermediğinde senin için endişeleniyorum ve hem ev işleri hem de çocuklarla ilgilendiğim için çok yoruluyorum” demiyor?
TA kuramının yaratıcısı Eric Berne, “İnsanların Oynadığı Oyunlar” kitabında, “Oyunlar; kişinin direkt ifade etmekte zorlandığı ihtiyacını, bilinç dışı yapılan davranışlarla ortaya koyma ve bu yolla bile olsa karşısından bir mesaj alma ihtiyacından doğar” diyor. Ayrıca bir iletişimin oyuna davet anlamına gelmesi için “gizli ve dolaylı bir mesaj içermesi” gerektiğini söylüyor.
Haydi buyurun oyuna davet eden birkaç örnek cümle ve gizli mesaj daha görelim:
- Rapora yeterince zaman ayıramadın sanırım (Raporu beğenmedim, özensizce yapmışsın)
- Bu kıyafetle mi dışarı çıkacaksın? (Ele güne karşı böyle sokağa çıkılır mı?)
- Sen bu yıl sınava girmeyeceksin sanırım (Yine ders çalışmıyorsun!)
Peki ne olması gerekir?
- Ayşe’nin sorusunu, kaygısını, sıkıntısını imalı alt mesajı olmayan ve direkt duygu ve düşüncesini aktardığı ifadelerle iletmesi,
- İletişimin tatsız şekilde sonuçlanmaması için Ali’nin oyuna davet edildiğini fark etmesi,
- Ali’nin Ayşe’den gelen oyun davetine karşılık vermeyip “Ayşe, kızgınsın sanırım. Bunu sakince konuşalım mı?” diye sorarak yetişkin iletişimiyle durumu anlatması gerekir.
Yani; istop örneği ile anlatmak gerekirse; Ayşe topu havaya atıp Ali’nin ismini söylediğinde, Ali’nin topu tutmaması ve eğer topu tutarsa Ayşe’yi topla vurmadan oyunun bitmeyeceğini bilmesi gerekir.
Eğlenceli olmayan ve can yakan oyunlardan kaçınmak dileğiyle…
