Giriş
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), tasarruf yapmak isteyenler için her zamankinden daha çok fırsat sunuyor. İsteyen parasını altında, dövizde ve hissede değerlendirebiliyor. Yüzde 30’a çıkan devlet katkısı ise en büyük avantaj. Bu avantajdan maksimum seviyede yararlanmak için 15 gün kaldı! Toplu para ödeyenler bu yıl 23 bin liralık devlet katkısını hesabına yazdırabilir. İşte BES’teki ince detaylar ve maksimum kazancın ipuçları...
TASARRUF İSTEĞİ ARTIYOR
Tasarruf bilinci pandemiden sonraki dönemde hızlı bir şekilde arttı. Artık bireyler ve aileler bütçesine göre harcama yapıyor, dünyanın kıt kaynaklarını daha iktisatlı kullanıyor. Tüketim iştahı yüksek olsa da yarına yönelik planlar ve güvenceli bir gelecek düşüncesi de her geçen gün artıyor. ING Türkiye ve Ipsos işbirliğiyle gerçekleştirilen ‘Türkiye’nin Tasarruf Eğilimleri Araştırması’ da bunu destekliyor. Araştırmaya göre; tasarruf sahibi olmayanlar arasında yakın gelecekte tasarruf planlayanların oranı bu yılın üçüncü çeyreğinde 5 puan artışla yüzde 36.5 seviyesine çıkmış. Bu grupta özellikle çocuklu bireylerde önemli bir artış söz konusu. Düzenli tasarruf yapmayanlar da bu konuda daha disiplinli hareket etmeye başlamış.
7.8 MİLYON KİŞİ SİSTEMDE
Tasarrufu olanların tasarruf araçları tercihlerine bakıldığında ise yastık altı altın ve nakit yüzde 22 ile ilk sırada yer alırken, onu yüzde 17 ile Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) takip ediyor. BES, son dönemde artan yatırımcı sayısı ve fon büyüklüğüyle dikkatleri üzerine çekiyor. Emeklilik Gözetim Merkezi’nin verilerine göre; BES’teki katılımcı sayısı 7.8 milyonu aştı. BES’te birikim 334.4 milyar liraya çıktı. Sistemin verdiği emekli sayısı ise 200 bini buldu. BES’e ilgide 2013’te getirilen devlet katkısı önemli paya sahip. Devlet katkısı şu anda 47.4 milyar liraya ulaştı. 18 yaş altına BES imkanı sağlanması ve devlet katkısının yüzde 30’a çıkması BES’in fon büyüklüğü ile katılımcı sayısını artırmaya devam ediyor.
HER 100 LİRAYA 30 LİRA DEVLETTEN
BES, küçük, büyük demeden ele geçen paranın yatırıma dönüştüğü yer. Kumbaraya atılan para reel olarak enflasyonun karşısında değer kaybedebilir. Ancak BES’te onlarca farklı yatırım aracı ve fon bulunuyor. En önemlisi ise yüzde 30’luk devlet katkısı. Yani yatırılan her 100 lira için devlet de 30 lira katkı veriyor.
23 BİN 295 LİRASI KATKI
Bir katılımcının yıl içinde yararlanabileceği maksimum devlet katkısı, yıllık brüt asgari ücretin yüzde 30’u ile sınırlı. Şu anda brüt asgari ücret 6 bin 471 lira. 12 aylık brüt asgari ücret 77 bin 652 lira yapıyor. Bunun yüzde 30’u 23 bin 295 lira oluyor. Katkı payını yıl sonuna kadar toplu ödeyerek 77 bin 652 liraya tamamlayanlar (ayda 6 bin 471 lira yatıranlar) maksimum devlet katkısını alabiliyor. Bu tutara çıkamayabilirsiniz. Elinizde örneğin 15-20 bin lira olsa dahi BES’e yatırıp devlet katkısını artırabilirsiniz.
DAMLAYA DAMLAYA CEBİ DOLDURUYOR
BES, uzun vadeli tasarruf yapanlara önemli fırsatlar sunuyor. Yani sabreden ve doğru yatırım araçlarını tercih edenler mutlaka kazanıyor. Örneğin; bir katılımcının ortalama 25 yaşında işe başladığını düşünürsek ayda 300 lira ödeyerek 56 yaşına geldiğinde yıllık net yüzde 3 reel getiri (enflasyondan arındırılmış getiri) ile yaklaşık 240 bin lira birikime sahip olabilir. Yine ayda 250 lirayla 8 yaşında BES’e giren bir çocuğun, 56 yaşına geldiğinde sadece yüzde 3 reel net getiriyle bugünün parasıyla 438 bin lirası oluyor. Yatırılan tutar, sistemde kalış süresi arttıkça bu meblağlar katlanıyor. 10 yıl sistemde kalıp 56 yaşını tamamlayanlar parasını toplu ya da emekli maaşı gibi aylık alabiliyor. İsteyen de bir kısmını toplu alıp geri kalanını aylık talep edebiliyor. En düşük ödeme emeklilik şirketine göre değişmekle birlikte 125 lira civarında.
YILDA 12 DEFA FON DEĞİŞİKLİK HAKKI VAR
Altın, hisse, döviz, devlet tahvili, borçlanma araçları, değişken fonlar... Bu içeriklere sahip fonları, konjonktüre göre yılda 12 kez değiştirebilirsiniz. Hangi yatırım aracı kazandıracaksa ona göre pozisyon alabilirsiniz. Fon değişimi ortalama 2 iş gününde gerçekleşiyor. Katkı tutarının ve bu tutarı değiştirmenin sınırı yok. Sistem esnek. İsterseniz aylık isterseniz 3-6 aylık veya yıllık ödeme yapabiliyorsunuz.
5 YILDAN ÖNCE ÇIKMAYIN
Sistemde ‘56 yaşına kadar bekleyeceksin’ gibi bir durum yok. 25 yaşında giren 29-30 yaşında otomobil almak veya tatile gitmek için ihtiyacı olursa parasını çekebilir. Burada ince nokta şu: Sistemde üç yıl kalan devlet katkısının yüzde 15’ini, altı yıl kalan yüzde 35’ini, 10 yıl kalan yüzde 60’ını, 10 yıl kalıp 56 yaşını tamamlayan da yüzde 100’ünü alıyor. Ayrıca BES’te 5 yıldan az kalarak sistemden çıkış yapan katılımcılardan, ertelenmiş giriş aidatı kesintisi yapılıyor.
VERGİ AVANTAJI
Normal şartlarda döviz ve altın alımında binde 2 Kambiyo Vergisi uygulanıyor. Ancak BES’te değerlendirilen tasarruflarla dövize ve altına dayalı fonların alımında bu vergi uygulanmıyor. Katılımcılardan sadece çok cüzi fon işletim kesintisi yapılıyor. Ayrıca vatandaş sistemde kaldığı sürece fon getirisi üzerinden vergi kesilmiyor. Ayrılırken BES’te kalınan süreye göre yüzde 5-15 arasında stopaj söz konusu.
AİLEDE HERKESE AYRI DESTEK
BES’e ne kadar erken girilirse birikim o kadar çok büyür ve hem yüzde 30 devlet katkısından hem de fon getirilerinden maksimum fayda sağlanır. 18 yaş altı için BES, çocuklara, gençlere para biriktirme disiplini kazandırılması açısından çok önemli. Ailelerin uygulamaya ilgisi de büyük. Zaten katılımcı sayısı 7.8 milyonken, sözleşme sayısının 9.5 milyona çıkması buna işaret ediyor. Çocuklar için BES’in diğer önemli bir özelliği ise ayrıca devlet katkısının alınıyor olması. Kendisi BES’li olan bir kişi, çocuğu ve eşi için de BES yaptırırsa ayrı ayrı yüzde 30 devlet katkısı alabilir. 7-8 yaşında BES’lenen çocuklar 18 yaşına gelmeden 10 yılı tamamlayıp, biriken devlet katkısının yüzde 60’ına hak kazanabilecek.
BİRİKİMDEN ARTANI HARCAMA ALIŞKANLIĞI
Tasarruf yaparken bütçenizi sarsmayacak maksimum tutarı belirleyin. Bu, gelirin yüzde 10’u olabilir. Harcadıklarınızdan arta kalanla tasarruf yapmak yerine, tasarruf tutarını ayırdıktan sonra harcama yapmayı tercih edin.
